DE VINPOOTSALAMANDER IN NOORD-BRABANT - Natuurbalans

In tegenstelling tot de verwachtingen is geen significant negatief verband waargenomen
tussen de aanwezigheid van verharde wegen en vinpootsalamanders. Dit is vermoedelijk
een gevolg van het beperkte aantal bemonsterde wateren met verharde wegen in het
aangrenzende landhabitat. Bovendien bleken de aanwezige verharde wegen over het
algemeen verkeersluw te zijn, waardoor directe mortaliteit als gevolg van het verkeer
vermoedelijk laag ligt. Er is echter wel een positieve trend waargenomen tussen de
aanwezigheid van verharde wegen en de aanwezigheid van vinpootsalamander in een
water. De waargenomen trend is echter erg zwak en in combinatie met de tegenstrijdige
resultaten van eerdere studies (o.a. Egan & Paton 2004; Elzanowski et al. 2009) wordt de
kans op het aantreffen van een significant positief verband tijdens een
vervolgonderzoek uitermate klein geacht. Aangenomen wordt dat er tijdens een
vervolgonderzoek met een groter aantal wateren met verkeersintensieve verharde
wegen in de directe nabijheid wel een negatief effect op de vinpootsalamander zal
worden aangetroffen.
Versnippering
Habitatfragmentatie, zoals de isolatie van voortplantingswateren bij amfibieën, wordt
gezien als een belangrijke reden voor de teruggang van amfibieën (Dodd & Smith 2003).
Dit is gebaseerd op de metapopulatietheorie, welke voorspelt dat het duurzaam
voortbestaan van populaties wordt begunstigd door de aanwezigheid van naburige
populaties (Denoel & Lehmann 2006). In tegenstelling tot deze hypothese is het aantal
voortplantingswateren in het omringende landhabitat niet opgenomen in de opgestelde
modellen voor de dichtheid en aanwezigheid van vinpootsalamander. De kwaliteit van
de naburige wateren is hierbij echter niet in overweging genomen; mogelijk is een groot
aantal van de omliggende wateren onbezet doordat zij ongeschikt zijn voor
vinpootsalamander (bijv. door de aanwezigheid van een dikke sliblaag of ondiep water).
Bovendien is het mogelijk dat een groot aantal van de geschikte omliggende wateren
niet bereikbaar is door ongeschiktheid van het tussenliggende landhabitat. Onderzoek
van Denoel & Lehmann (2006), waaruit blijkt dat het aantal vinpootsalamander in een
poel hoger is wanneer er veel bezette poelen in het omringende landhabitat aanwezig
zijn, suggereert dat het aantal bezette wateren in het omringende landhabitat wel een
positieve invloed heeft op de dichtheid van adulte vinpootsalamanders en de kans op
aanwezigheid. De verzamelde data bleek echter ontoereikend voor een bepaling van het
aantal omliggende bezette voortplantingswateren. Ondanks dat er op basis van het
huidige onderzoek geen uitspraak te doen is over de invloed van versnippering, doet het
onderzoek van Denoel & Lehmann (2006) vermoeden dat versnippering een negatief
effect heeft op de vinpootsalamander.
In tegenstelling tot de kenmerken van het waterhabitat lijken de kenmerken van het
landhabitat de dichtheid, aanwezigheid en het voortplantingssucces van de
vinpootsalamander slechts beperkt te beïnvloeden; de (pseudo-)r 2 van de
landhabitatmodellen lag tussen de 0,137 (r 2 ) en 0,284 (nagelkerke pseudo-r 2 ), terwijl dit
voor de waterhabitatmodellen overtuigend hoger lag; tussen de 0,375 (r 2 ) en 0,482
(nagelkerke pseudo-r 2 ). Op basis van het huidige onderzoek kan men echter niet
concluderen dat de vinpootsalamander minder eisen stelt aan het landhabitat;
vermoedelijk zijn de (pseudo-)r 2 ’en laag doordat het landhabitat grootschaliger is
onderzocht. Zo zijn er slechts zeven kenmerken van het landhabitat betrokken in het
onderzoek, terwijl er minimaal elf kenmerken van het waterhabitat zijn betrokken in het
opstellen van de waterhabitatmodellen. Bovendien is de invloed van akker, weide,
gemengd bos, loofbos, naaldbos, heide en (verharde) wegen erg grof in kaart gebracht
NATUURBALANS – LIMES DIVERGENS BV adviesbureau voor natuur & landschap
De vinpootsalamander in Noord-Brabant 99