H6 - Dit is de webstek van Frank Vonk / This is Frank Vonk's website

6. De jaren tachtig en negentig. Van tweefasenstructuur naar zelfbehoud
niet toe. Dat bleek vooral ten aanzien van de -
au- als in het Duitse Haus. In het Weertse
dialect, ik kom zelf uit Weert, werd met
name het tweede gedeelte van de tweeklank,
de -u-, anders uitgesproken dan in de
Noordnederlandse -au-klank. Tijdens mijn
studie probeerde men de oplossing voor dit
uitspraakprobleem te vinden in een grotere
kaakopeningsgraad. Dat werkte helaas niet.
De -au- klonk wel -a-achtiger, maar meer
zoals in het Engels: de -au- bleef een
probleem.” Waar komt nu eigenlijk je
belangstelling voor alles wat met klanken te
maken heeft vandaan? Of heb je pas
tijdens je studie en docentschap de wereld
van de klank ontdekt? “Mijn belangstelling
Figuur 9: Wim Peeters (Studiegids
Duits 1980)
voor klanken of geluid had ik al. Van mijn grootvader had een akoestische
grammofoon gekregen en ook wilde ik weten hoe pijporgels werkten. Na mijn
kandidaatsexamen in 1971 besloot ik te kiezen voor de specialisatie Duitse
Taalkunde. Taalkunde in die tijd was ‘structurele taalkunde’. Met deze vorm van
taalkunde probeerde men de kleinste betekenisonderscheidende klanken,
zogenaamde fonemen, te beschrijven. Vergelijk maar eens het verschil tussen
zaal en baal of tussen bal en bul: de -z- en de -b- en de -a- en de -u- noemen we
fonemen. In het kader van de specialisatie Duitse dialectologie maakten we voor
het eerst kennis met de voor die tijd baanbrekende studie van professor dr. Jan
Goossens, Strukturelle Sprachgeographie. In die tijd was de generatieve
taalkunde in de dialectologie nog onbekend. Qua methode van onderzoek liep de
dialectologie toch al achter. In de ‘Germanistik’ maakten we sowieso nog gebruik
van de filologische methode, het onderzoek van woorden en teksten. Om even
terug te komen op de generatieve taalkunde: als dialectspreker merkte ik al
gauw dat zijn regelsysteem en methode van onderzoek niet opging voor
dialecten. Dit systeem en deze methode waren duidelijk geïnspireerd door het
vastgelegde standaardsysteem van het Amerikaans-Engels. Nog afgezien van het
feit dat de verschijnselen taal en spraak op een rare manier uit elkaar gehouden
worden en ieder voor zich werd bestudeerd. Alsof de fonetiek (de uitspraak) alleen
maar een sausje voor een reeds kant en klare maaltijd (het taalsysteem)
was. Dat stuitte mij als Limburger en als Bourgondiër tegen de borst. De saus is
een onlosmakelijk onderdeel van het hele smaakgebeuren, een ingrediënt dat je
niet weg kunt denken. Sowieso had ik iets tegen alle meer formele modellen van
de taalkunde. Deze waren achter een bureau ontwikkeld en konden de rijke
geschakeerdheid van met name de klinkers in de verschillende dialecten niet of
- 312 -