Toekomsten verkennen voor analisten - Politieacademie

•
Een medium met brede scope ziet andere dingen dan een gespecialiseerd
orgaan met smalle focus. Wanneer een nieuwskanaal in zeker opzicht
‘marginaal’ is, zoals een regionale krant, een branche-vakblad, een fringe
weblog of iets soortgelijks, kan dit de relatief hoge gevoeligheid
verklaren voor specifieke signalen vanwege geografische, thematische of
ideologische nabijheid. Voor een analist vormen gespecialiseerde
bronnen het equivalent van een microscoop, in vergelijking met bijvoorbeeld
landelijke dagbladen als ‘radarsysteem voor horizonverkenning’.
4.4 Beoordelen van informatie door combineren en duiden van gegevens
Gegevens dienen te worden verzameld, gecombineerd en geïnterpreteerd. Dit is
niet per definitie een lineair proces dat zich in opeenvolgende en gescheiden fasen
voltrekt; in de praktijk bijvoorbeeld kan in de combinatiefase nogmaals gericht
naar nieuwe gegevens worden gezocht. Hoewel het voor de voortgang van het
onderzoek nodig is om op enig moment de informatieverzamelingsfase in
principe af te sluiten, zal onderzoek vaak langere tijd heen en weer caramboleren
tussen vergaren, combineren, interpreteren en uiteindelijk rapporteren.
Over de verzamelfase is in bovenstaande paragrafen al het een en ander gezegd.
Hoewel gericht en kritisch zoeken gezien de overvloed aan bronnen zeker
geboden is, is dit ook de creatieve fase waarin ruimte wordt geboden aan onconventionele
benaderingen. Inbeeldingsvermogen, fantasie, vrije associatie,
magisch en subversief denken kunnen mogelijkheden en risico’s in beeld brengen
die onvermoed, maar daarom niet bij voorbaat onmogelijk zijn.
Deze ‘vrije fase’ dient te worden gevolgd door een kritisch-evaluatieve beschouwing
van het gevondende, waarin realisme en waarschijnlijkheid worden
beoordeeld. Gegevens worden samengebracht en gecombineerd om te zien of
meerdere signalen in dezelfde richting wijzen of dat er tegenstrijdigheden kunnen
worden vastgesteld. Vervolgens moet de interpretatieve fase conclusies opleveren
ten aanzien van relevantie en betekenis.
Voorafgaand aan dit gehele proces vragen wij echter aandacht voor enige
uitgangspunten en voor risico’s die het analytische proces in ongewenste zin
kunnen beïnvloeden. Hiermee willen we onderzoekers en analisten, waarschijnlijk
ten overvloede, wijzen op de mogelijkheden van bias en tunnelvisie.
Nuchterheid, gecombineerd met verbeeldingskracht is voor een analist essentieel,
evenals het vermogen gegevens en kennis te combineren en in onderling verband
te zien. Allereerst is (zoals eerder betoogd) een grondige kennis van het
maatschappelijk systeem waarin nieuwe ontwikkelingen zich zouden kunnen
35