DE KATHOLIEKE PERS

SEPTEMBER 1939 - No. 158 Pc^- 415
ontwikkeling tegenhouden. Een waarlijk superieure journalistiek
echter — en dan uiteraard meestal slechts bij individueele
personen eni niet bij dagbladbedrijven — richt zich in zoover
tegen zichzelf, dat zij steeds medehelpt die conventie, welke
ook aan haar inhaerent is, te doorbreken.
Oorlog of vrede, schrikbewind of vrijheid — zij zullen bovenal
afhangen van dit vermogen, de suggestie der dagbladen
aan eigen, persoonlijk, zelfstandig, kritisch oordeel te
toetsen. Is het te optimistisch, een streven tot opvoeding in
die richting voor ons volk nog mogelijk te achten?
Er is geen reden tot pessimisme, wanneer men bedenkt, dat
op de lange baan waarheid nog altijd de beste propagandamethode
is gebleken. Maar conventie en denktraagheid blijven
van de genoemde suggestie de groote paladijnen (metals
wegbereider de moedeloosheid, door de sociaal-economische
crisis veroorzaakt). En mochten zij overwinnen, dan overwinnen
de machten der duisternis.
EEN VERGETEN JUBILEUM.
In het Ned. Juristenblad van Aug. schrijft prof. E. M.
Meyers het volgende:
In dezen tijd, waarin zoo vele weinig beteekenende jubilea
worden gevierd, mag er wel eens aan herinnerd worden, dat
de 12e Juli 1939 is voorbijgegaan zonder dat ook maar èèn
dagblad er op gewezen heeft, dat er in ons land iemand was,
die alleszins gerechtigd was dien dag in het openbaar te herdenken,
Het jubileum, dat de pers aldus verwaarloosd heeft,
was dat van de pers zelf. 12 Juli 1939 was het honderd jaar
geleden, dat in Nederland de pers tot koningin der aarde uitgeroepen
werd. Hoewel deze betiteling in den laatsten tijd een
weinig in onbruik geraakt is, zoo zullen er desniettemin onder
de ouderen nog velen zijn, die zich den tijd herinneren, dat
dit de gebruikelijke benaming der pers was. Aan weinigen is
echter bekend door wien en bij welke gelegenheid die naam
aan de pers is gegeven.
Op 14 Februari 1839 stond in de Arnhemsche Courant het
volgende bericht:
,,Van zeer goede hand wordt ons het volgende toegezonden:
Postkantoor te Leiden.
Het schijnt te blijken, dat de brieven op het postkantoor
te Leiden soms worden geopend. Men verzoekt de redactie der
Arnhemsche Courant, gelijk die der andere dagbladen, dit
ter algemeene kennis te willen brengen, ter waarschuwing
van ieder die brieven naar of te Leiden in te zenden heeft,
tot waarschuwing bovenal van de algemeene administratie,
gehouden en gezind om de ingezetenen te dekken tegen een
misbruik van vertrouwen, niet min schandelijk of hatelijk dan
eenig ander, waartegen men den regter te hulp roept".
Op grond van dit bericht werd de drukker en uitgever der
Arnhemsche Courant, C. A. Thieme, wegens laster (calomnie
art. 376 Code pénal) vervolgd. Een veroordeeling door
de rechtbank en in hooger beroep door het Hof te Arnhem
volgde. Het cassatieberoep werd op 12 Juli 1839 toegelicht
door mr. D. Donker Curtius te 's Gravenhage. Na betoogd te
hebben, dat in het courantenbericht slechts een vermoeden
was uitgesproken en niet een beschuldiging op den man af;
dat niet een bepaald persoon iets verweten was; en dat ook
geen strafbaar, haat- of verachting wekkend feit vermeld was,
eindigde hij zijn pleidooi met in een lange peroratie de hooge
taak en roeping van de pers te schetsen. Deze peroratie eindigde
met de woorden: ,,De drukpers is de koningin der aarde;
wie haren scepter wil verbreken, zal door haar verbroken
worden; zij alleen heeft het licht in de duisternis voor allen
ontstoken en zal ook de nevelen, welke het aardrijk nog dekken,
verdrijven".
Hiermede was de drukpers verheven tot koningin der aarde.
Wellicht zijn in onzen tijd velen gaan twijfelen aan dit ko­
ningschap en nog meer aan de profetische woorden: ,,Wie
haren scepter wil verbreken, zal door haar verbroken worden".
Gelukkig echter nog niet allen. Zoo vertolkte een jaar
geleden lord Southwood bij de opening van The international
Convention op de tentoonstelling te Glasgow op deze
wijze dezelfde gedachte als Donker Curtius:
,,I believe that in the printed word — as long as truth be
free — there is a power more potent than guns, more invincible
than steel".
As long as truth be free!
PERS-PACIFICATIE.
Wij lezen in de „N. R. Crt." de volgende satyrieke opmerkingen
aan het adres van een voorstander van persbreidel:
„Overheid en pers zijn het niet altijd eens geweest. In 1793
werd te Schoonhoven een koerantier (zooals het toen heette),
die iets tegen den zin van het gemeentebestuur had geschreven,
van zijn octrooi beroofd en buiten de stadspoorten gezet.
Ook in onze dagen komen nog wel eens botsingen voor. De
overheid is niet buitengewoon gesteld op critiek op haar daden
— de pers daarentegen voelt critiek als een deel van haar
roeping. De ambtenaar is bedachtzaam, hoedt zich voor het
mededeelen van iets wat nog niet onomstootelijk vaststaat,
hetgeen neerkomt op hetgeen iedereen weet. De journalist
daarentegen beijvert zich om te vertellen wat juist nog niemand
weet.
Met dezen onvrede zou het spoedig gedaan zijn, perspacificatie
zou op til zijn, gelijk de leeuw en het lam zouden pers
en overheid samen weiden, indien de raad gevolgd werd, die
in een vergadering van de Leidsche afdeeling der Jong-Liberalen
door den voorzitter van den studiekring is gegeven.
Die vergadering heeft blijkbaar weinig aandacht getrokken;
is men, omdat de aanwezigen algemeen tegen de voorgestelde
breideling van de persvrijheid opkwamen, tot de orde
van den dag overgegaan?
,,De voorzitter van den liberalen studiekring", zoo las men
in het verslag, „bepleitte een sterk regeeringsgezag. De macht
van de dagbladpers wil spr. ondergeschikt maken aan de regeering;
week- en maandbladen wil hij vrijlaten. De regeeringspersdienst
dient uitgebreid te worden tot een persbureau".
Dus: naast het radio-persbureau een dagbladredactie? En
in de plaats van de groote verscheidenheid van bladen met al
hun onhebbelijkheden en onvriendelijkheden over wat hun
niet aanstaat, Oss en zoo, een groote, vriendelijke, op elke
plaats van het land met denzelfden zachtaardigen, tevreden
inhoud verschijnende „Oprechte Algemeene Nederlandsche
Staatscourant", van den Haag uit geredigeerd? Onder een
administrateur als hoofdredacteur, een referendaris als chef
der redactie en met commiezen voor kunst, wetenschap, binnenland,
buitenland, sport enz. In de hoofdartikelen wordt
slechts één meening verkondigd, aan alle berichten slechts
één maatstaf aangelegd. De humor wordt, als bij dr. Göbbels,
regeeringshumor. Wie zich te buiten gaat aan de gelijkschakeling
wordt op het matje geroepen. Of gingen de denkbeelden
van den spreker niet zóó ver?
Welk een zalige vrede anders! De staatsburger, die aan zijn
ontbijt of aan de avondthee deze gelijkgeschakelde journalistiek
geniet, zal booze opwellingen over regeeringsdaden, geldverspilling,
bevoordeeling, belastingdruk aanstonds onderdrukken,
wel inziende hoe stootend het zou worden, ze te
uiten.
Indien er tenminste menschen zouden gevonden worden,
die zich op deze eenheidskrant willen abonneeren!"
Wie in zijn tegenstand de objectieve beoordeeling verwaarloost,
vervalt in uitersten. Dit toonen hier voor- en tegenstanders.
Maar er is ook nog de gulden middenweg!