Download de pdf van het jaarboek. - Wiardi Beckman Stichting

(die dus als ‘saaiheid’ is beschouwd) waarin de veranderingen
hebben plaatsgevonden. Behalve in de allereerste jaren geen
massale stakingen en demonstraties, laat staan collectief geweld;
geen crises zoals in België rond de koningskwestie of
zoals in Frankrijk toen het ging om Algerije. Meer het beeld
van een land als Zweden, waar die hele ombouw — en zonder
dekolonisatie — veel geleidelijker was tot stand gekomen. In
elk geval heeft deze ‘koele modernisering’ bijgedragen aan een
beeld van onveranderlijkheid en uitblijven van elke vernieuwing
na de bezettingstijd. Het wonderlijke van de eerste twintig
naoorlogse jaren is misschien echter niet de (voorlopige)
voortzetting van de verzuiling, maar deze ‘koele modernisering’
van de Nederlandse samenleving onder de paraplu van
de verzuiling; een modernisering intussen die op termijn het
sociaal-culturele bestel heeft ondergraven.23
Continuïteit en vernieuwing kunnen het best worden beschreven
aan de hand van vier kernbegrippen uit het citaat van
Kossmann: i. verzuiling, 2. internationalisering, 3. dekolonisatie
en 4. industrialisatie. In dit korte bestek is beperking nodig
tot betrekkelijke slagzinnen. Zij dienen ertoe het ‘miskende
tijdperk’ in de PvdA-geschiedenis in een iets ander daglicht te
stellen, op gevaar af het aanstonds iets te zeer te rehabiliteren
en voorts de studie van die jaren te stimuleren om aldus de
lacune geleidelijk op te heffen.
De voortzetting van het zuilenstelsel na 1945
Het is de nieuwe PvdA in 1946 niet gelukt het herstel van verzuilde
maatschappelijke en politieke verhoudingen te doorbreken.
Geleidelijk drong dat ook de PvdA weer in oude verhoudingen
en organisatiepatronen terug, zodanig ook dat het
oude sociaal-democratische element in de partij kon gaan
domineren. Dat had als nadeel dat een effectieve doorbraak
er nog veel moeilijker door werd; het voordeel was een snel
herstellend vertrouwen onder vooral arbeiders die in 1946 de
20