Download de pdf van het jaarboek. - Wiardi Beckman Stichting

De opkomst van de nationalistische beweging en met name
de opstanden van i92ó-’27 brachten in de sdap een langdurig
en vaak heftig debat over de koloniale politiek op gang. Om
dit beter te kunnen begrijpen moet eerst iets gezegd worden
over het ontstaan van de linkervleugel.
Ondanks het principieel reformistisch karakter van de
sdap leefde er een sterk revolutionair sentiment in de partij.
Dit bleek onder andere in 1918 toen Troelstra zich ‘vergiste’ in
de revolutionaire ontwikkelingen in Europa en zei te verwachten
dat ook in Nederland spoedig de macht zou worden overgenomen
door de arbeidersklasse. Troelstra’s misstap stimuleerde
een proces van vernieuwing in de sdap; een ideologische
en politieke heroriëntatie die pas in de jaren dertig enigszins
haar beslag zou krijgen.2 Het socialisme dat ‘noodzakelijkerwijze’
moest komen, maakte plaats voor een socialisme met
een minder absoluut karakter en een meer pragmatische kijk
op de werkelijkheid. De eerste belangrijke bakens op deze weg
waren het streven naar regeringsdeelname (in 1913 nog afgewezen),
het programmatisch benadrukken (vanaf 1921) van
socialisatie van de produktie en de ontwapening. De oude
idealen: het algemeen kiesrecht en de achturige werkdag, waren
immers bereikt. Een van de onderliggende problemen die
de bedoelde heroriëntatie op gang brachten, was dan ook hoe
men de wervende kracht van de sdap kon behouden en zo
mogelijk uitbreiden.
De nieuwe koers die de sdap langzamerhand ging volgen
bleef intern niet onbetwist. In 1926 ontstond er een oppositionele
groepering in de partij (dat wil zeggen oppositioneel
tegen het partijbestuur) die steeds zelfstandiger ging opereren.
De belangrijkste figuren waren: de vakbondsleider E. Fimmen,
P. J. Schmidt, hoofd van het documentatiebureau van het n w
en J. de Kadt, die wij gemakshalve aanduiden als links intellec­
tueel.
De bezwaren van de oppositie richtten zich vooral tegen
wat gezien werd als een verburgerlijking van de sdap. In de
47