Ontwerpen met onzichtbaar erfgoed - Belvedere

§ 2.6 Merovingische en Karolingische periode
Aan het begin van de zesde eeuw stichtte Clovis, na diverse oorlogen, het Merovingische rijk
door verschillende Frankische koninkrijken samen te voegen. Het koninkrijk, dat zich uitstrekte
over het vroegere Gallië, werd vervolgens centraal bestuurd. De Merovingische vorsten zagen
zichzelf als erfgenamen van de Romeinen en eigenden zich het Romeinse bezit toe en trokken in
de resterende oude Romeinse overheidsgebouwen. In de hierop volgende twee eeuwen werd het
koninkrijk verder vergroot en strekte zich uit tot aan het huidige Nijmegen. Mede doordat Clovis
zich tot het christendom had bekeerd, kon hij zijn rijk uitbreiden. Het christendom groeide en
Kerk en Staat waren nauw verweven en zeer machtig. Vanaf die tijd lieten koningen zich ook
kronen door de paus om het geheel een heiliger karakter te geven. Tevens werden de
bisschoppen door de koningen gekozen, die daarmee macht konden uitoefenen, omdat veel
bisschoppen belangrijke staatsambten bekleedden. In de zevende en achtste eeuw was de
kerstening in volle gang. Missionarissen zoals Bonifatius en Willibrord verspreidden het geloof.
Rond 700 werd Willibrord zelfs bisschop van Utrecht en maakte daarmee de stad het religieuze
centrum van ons gebied. De Merovingische koningen gebruikten het christendom om zo
Figuur 5: Willibrord als bisschop van
Utrecht, naar een ontwerp van P. Soutman
door C. Visscher gegraveerd, 1650. In zijn
rechterhand draagt Willibrord een
verkleind model van de dom van Utrecht;
onder zijn staf ontspringt een bron.
Museum Catharijneconvent, Utrecht. Uit:
www.meertens.knaw.nl/bol/detail.php?ty
p=illustraties&id=309
48 J. Bazelmans, 2005, p. 13.
onderdanen aan zich te binden. Eind zevende eeuw was
ons land tot aan Midden-Nederland veroverd. Later
rond 800 wist Karel de Grote door te stoten tot aan het
Deense gebied, Zuid-Jutland. Daarmee was het
Karolingische rijk ontstaan.
Met de kerstening werden ook cultusplaatsen uit de
Romeinse tijd weer gebruikt en in Valkenburg, Alphen
aan den Rijn, Woerden, Utrecht, Wijk bij Duurstede en
Nijmegen werden kerken in of nabij het voormalig
castellumterrein gebouwd. De Merovingische koningen
schonken het gebied vaak aan loyale onderdanen of
geestelijken die het geloof onder de bevolking
verspreidden. Deze laatste groep zorgde onder andere
voor de bouw van de kerken op deze plaatsen. De keuze
om juist hier te bouwen was niet vanwege het aanwezige
bouwmateriaal, alhoewel dat zeer bruikbaar was, maar
vanwege “de directe associatie met een oud en
eerbiedwaardig Romeins-christelijk verleden”. 48 Sinds de
32