Ontwerpen met onzichtbaar erfgoed - Belvedere

Bij het bewustmaken van het publiek hoort tevens het bevorderen van de toegankelijkheid tot het
archeologische erfgoed voor het publiek, waarbij "het archeologische en wetenschappelijke
karakter van die plaatsen en hun omgeving niet [aangetast wordt]". 6 Men wil dus
landschapsreservaten maken waar het erfgoed bekeken mag worden, maar niet aangeraakt. Hek
eromheen dus? Dat niet iedereen weet hoe dat bewerkstelligd zou moeten worden, blijkt uit
onderstaande foto. Dit is een openbare site van het Romeinse castellum Cilurnum in Chesters
langs Hadrian's Wall in het noorden van Engeland. Om de resten van de verschillende gebouwen
binnen het fort zijn hekken geplaatst, schijnbaar om het publiek weg te houden van de kwetsbare
fundamenten. Maar wat blijkt? In het hek zit een deur, waardoor je het gebied alsnog kan
betreden (en beschadigen). En dat is ook wat er gebeurt: kinderen klauteren overal op en ook de
volwassenen (die beter zouden moeten weten) lopen over de eeuwenoude muurtjes. Dat
toegankelijkheid creëren zonder aantasting van het materiaal een moeilijke opgave is, is duidelijk.
Foto 1: Chesters Roman Fort, Engeland. Foto 2: Schapen op Hadrian's Wall.
(I.M.J. Velthuis) (I.M.J. Velthuis)
Daarom wordt in het verklarende verslag ook meteen opgemerkt dat toegang niet altijd verschaft
kan worden: "Having stated that the public has a right of access to the past in the form of the
archaeological heritage, it must at the same time be recognised that, in particular circumstances,
such access would have to be denied in order to preserve the heritage." In dit geval zouden dan
andere manieren gevonden moeten worden om het erfgoed aan het publiek te presenteren, zoals
reconstructies en informatiepanelen. 7
Aangezien het Verdrag van Malta meer een intentieverklaring is dan een keiharde wet, is het aan
de lidstaten om veranderingen door te voeren. Elke lidstaat zal dit dan ook anders aanpakken. In
Nederland is in navolging van het verdrag eerst een aantal jaren gewerkt in de 'geest van Malta' en
werd er in het archeologisch bestel grote veranderingen doorgevoerd. Zo werden de
verantwoordelijkheden onder invloed van 'Paars' (1994-2002) gedecentraliseerd. Het beleid ten
aanzien van de archeologie werd bij de gemeenten neergelegd en de uitvoering werd
6 Uit: artikel 5 lid 5 van het Verdrag van Malta.
7 Explanatory report Convention of Valetta: http://conventions.coe.int/Treaty/en/Reports/Html/143.htm
8