Waar wij trots op zijn - Ontdekker van het jaar - Universiteit Leiden

More documents

Recommendations

Info

Matteo Brogi 12 “De truc is om uit het licht dat je opvangt te ontcijferen welk deel van de planeet komt en niet afkomstig is van de ster”, aldus Brogi. “Ik zoek dus iets in het licht wat met de ster mee beweegt, maar niet hetzelfde beweegt als de ster.” Hij maakt daarbij gebruik van het dopplereffect, waarbij de kleur van het licht verandert omdat de lichtbron beweegt. Net als dat de toonhoogte van een sirene verandert als een ambulance passeert. “De handtekening van de planeet in het licht kun je zien verschuiven in het spectrum”, aldus Brogi. De bedoeling is dus om alles wat statisch is aan de waarnemingen – wat dus in opeenvolgende genomen metingen van de telescoop niet veranderd – weg te filteren. Vervolgens wordt datgene wat overblijft ‘gefinetuned’ aan modellen. “We hebben gekeken naar het molecuul koolmonoxide (CO)”, zegt Brogi. “Daarvan kunnen we goed modelleren waar we lijnen in het spectrum moeten vinden, bijvoorbeeld bij welke temperatuur. Dus was het een kwestie van eindeloos proberen tot de modellen overeenkwamen met de data.” Met als gevolg dat Brogi en zijn collega’s van de planeet τ Boötis b konden vertellen hoeveel koolmonoxide in diens atmosfeer bevond en hoe de temperatuur op verschillende hoogtes veranderde. Iets waarover ruim tien jaar onder wetenschappers onenigheid was. Bovendien konden ze uit de beweging van de planeet de omloopsnelheid rond de ster bepalen, en vervolgens de massa van de planeet en de hoek waartegen we vanuit de aarde tegen de baan van de planeet aankijken. “Mensen geloofden niet dat dit met zo’n zwak signaal te zien was”, glundert Brogi. De plaatjes in de publicatie onderstrepen de uitdaging: het signaal van de planeet is met het blote oog vrijwel niet te onderscheiden van de achtergrond. Zelf twijfelde Brogi er niet aan dat het zou lukken. “Toen mijn begeleider Ignas Snellen voor het eerst de methode uitlegde was ik direct positief, ik had er vertrouwen in. We hebben de methode eerst met succes getest op een planeet die voor zijn ster langs beweegt, dus waarvan de eigenschappen al bekend waren. Toch was het een spannend moment toen ik voor het eerst naar de data ging kijken. Er was een kleine kans dat het niet zou lukken.” Nu het voor koolmonoxide werkt is het volgens Brogi zaak om de methode uit te breiden voor andere moleculen. Zelf onderzoekt hij nu de toepasbaarheid voor zuurstof, een element dat, aangetoond in een atmosfeer, kan duiden op de aanwezigheid van leven. Brogi denkt dan ook dat deze methode de potentie heeft om de zoektocht naar leven elders in het heelal te versnellen. “Een aantal ruimtemissies die waren gepland om naar leven te zoeken zijn door de crisis geschrapt. Wij laten zien dat je nu ook vanaf de grond kunt kijken. Met de volgende generatie telescopen kunnen we wellicht al binnen 25 tot 30 jaar een serieuze aanwijzing voor leven vinden.” Dat deze methode uitgerekend in Leiden tot stand is gekomen kan geen toeval zijn. Leiden heeft een uitstekende reputatie in de astronomie. “Ik denk wat Leiden sterk maakt is de manier van samenwerken, het internationale karakter en de sociale omgeving”, zegt Brogi. Met name dat laatste is hem goed bevallen toen hij naar Nederland verhuisde. “Leiden is erg welkom voor nieuwe mensen, er is veel nadruk op het sociale karakter. Mensen waren zeer open en vriendelijk en onze afdeling heeft veel sociale activiteiten. Ik vind het belangrijk dat je naast je werk ook andere interesses met je collega’s kunt delen.” Barry van der Meer
Bron: ESO/Digitized Sky Survey 2 De omgeving van de moederster van de exoplaneet Tau Boötis b Deze foto van het hemel gebied rond de ster Tau Boötis is opgebouwd uit opnamen van de Digitized Sky Survey 2. De ster zelf, die helder genoeg is om met het blote oog waarneembaar te zijn, staat in het midden. De stralen en gekleurde cirkels rond de ster zijn artefacten van de gebruikte telescoop en fotografische plaat en zijn dus niet echt. De exoplaneet Tau Boötis b draait in een nauwe baan om de ster en is op deze foto niet te zien. Het licht van de planeet is pas onlangs rechtstreeks waargenomen met de VLT. 13 English summary Is there life elsewhere in the universe? An answer to this question might be found by studying the atmosphere of an exoplanet, a planet outside our own Solar System. Until recently an exoplanet had to pass in front of, or ‘transit’, its parent star to be able to examine the atmosphere. Astrophysicist Matteo Brogi used a clever, new technique to characterize the atmosphere of an exoplanet that does not transit. From the faint signal of the planet he deduced the amount of carbon monoxide in the atmosphere. This way, it might be possible someday to find extraterrestrial life.
Page 1 and 2: Waar wij trots op zijn de ontdekkin
Page 3 and 4: Inhoud De Faculteit der Wiskunde en
Page 5 and 6: C.J. Kok prijzen en de facultaire o
Page 7 and 8: • Simon Portegies Zwart (Sterrewa
Page 9 and 10: C.J. Kok publieksprijs Genomineerde
Page 11: Matteo Brogi Sterrewacht Leiden De
Page 15 and 16: Sense Jan van der Molen Leids Insti
Page 17 and 18: Versimpelde weergave van kwantumint
Page 19 and 20: Markus Heydenreich Mathematisch Ins
Page 21 and 22: Het tweedimensionale rooster waarin
Page 23 and 24: Arno Knobbe Leiden Institute of Adv
Page 25 and 26: English summary Whether it concerns
Page 27 and 28: Marthe Walvoort Leids Instituut voo
Page 29 and 30: 29 English summary As opposed to th
Page 31 and 32: Elke Krekels Leiden ACADEMIC Center
Page 33 and 34: Morfine concentraties in het bloed
Page 35 and 36: Ewa Snaar-Jagalska Instituut Biolog
Page 37 and 38: Dit microscopische beeld van een ze
Page 39 and 40: Stefano Cucurachi Centrum voor Mili
Page 41 and 42: English summary Human activities ha
Page 43 and 44: Vincent Merckx Nationaal Herbarium
Page 45: Mycoheterotrofe planten stelen suik
Page 48 and 49: Proefschrift van het jaar 2011 & de
Page 50 and 51: Suggesties voor onder de kerstboom
Page 52: Faculteit der Wiskunde & Natuurwete

Waar wij trots op zijn - Ontdekker van het jaar - Universiteit Leiden

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?