Waar wij trots op zijn - Ontdekker van het jaar - Universiteit Leiden

Stefano Cucurachi
Centrum voor Milieuwetenschappen Leiden
Rekenen aan herrie
Geluid is lawaai op het moment dat mensen, of dieren, er last
van hebben. Het is dus een vorm van milieubelasting, maar dan
wel één waarmee het heel lastig rekenen is. Want geluid is weg
zodra het ophoudt; het laat geen sporen na in het milieu, je ademt
het niet in, je neemt het niet op. Stefano Cucurachi stond voor
de uitdaging om daar een oplossing voor te bedenken, en hij is
erin geslaagd.
We kunnen niets maken of doen zonder op de een of andere
manier het milieu te belasten. Er zijn grondstoffen nodig of
ruimte of energie; er komen milieuvervuilende of ongezonde
stoffen vrij – en er kan lawaai ontstaan. Om de milieubelasting
van goederen en diensten in kaart te brengen passen milieukundigen
de ‘levenscyclusanalyse’ toe. Ze schetsen voor een
product de hele levensloop: grondstofwinning, fabricage,
transport van grondstoffen, tussenproducten en eindproduct,
gebruik en afvalverwerking. Over die levensloop meten ze wat
er aan stoffen en energie in gaat en wat er vrij komt. En tenslotte
bepalen ze hoe belastend dat is voor milieu en menselijke gezondheid.
Zo’n levenscyclusanalyse laat bijvoorbeeld zien met welke
aanpassingen milieuwinst te halen is.
Maar lawaai ontbrak tot nu toe in de analyses. Ten onrechte,
vindt Stefano Cucurachi. Als mensen zijn blootgesteld aan herrie,
kan dat behoorlijke lichamelijke en psychische gevolgen hebben.
Iemand kan gehoorschade oplopen, hart- en vaatziekten ontwikkelen,
hormonale veranderingen ondergaan of slecht slapen.
En ook dieren ondervinden hinder. Zangvogels komen nauwelijks
boven de stadsherrie uit en kunnen moeilijk communiceren;
walvissen lijden onder de herrie van schepen en boorplatforms.
“Geluidsoverlast is een van de meest verwaarloosde milieuproblemen”,
zegt Cucurachi.
Het is hoog tijd dat daarin verandering komt, vinden de
Wereldgezondheidsorganisatie, de Europese Commissie en
de Internationale Organisatie voor Standaardisatie (ISO), die
richtlijnen opstelt voor levenscyclusanalyses. Maar pogingen om
geluidsoverlast in levenscyclusanalyses op te nemen zijn tot nu toe
stukgelopen. Transportgeluid heeft wel enige aandacht gekregen,
maar dat heeft niet geresulteerd in een manier om dit lawaai in
levenscyclusanalyses te verwerken. En dan zijn er nog industrieel
geluid en geluid op de werkvloer.
Het is ook moeilijk om geluidsoverlast in de analyses in te passen,
vertelt Cucurachi. Je kunt meten hoeveel van een vervuilende
stof in het milieu terecht komt, maar hoe doe je dat voor geluid?
“Geluid is ongrijpbaar. Het laat geen sporen na in het milieu, je
ademt het niet in, je neemt het niet op. En hoe kun je het lawaai
uit een fabriek optellen bij lawaai tijdens transport? Daarbij komt
dat geluidshinder subjectief is. Geluid wordt pas herrie als mensen
er last van hebben. Maar geluid waar de een zijn schouders voor
ophaalt, is voor een ander een bron van ergernis.”
Toch slaagde Cucurachi erin een model te maken waarmee
geluidsoverlast wel in levenscyclusanalyses is in te passen. Hoe
kwam hij op dit terrein terecht? Hij werkte na zijn studie als
adviseur bij een multinationaal bedrijf in Italië dat printers maakt
en ter beschikking stelt. Klanten krijgen zo’n printer in gebruik
39