AIR-LIEU - Canons Regular Blog

dat in 1862 in deze Kreuzkapelle de Congregatie der Breeders Frandskanen en in
1863 de Congregatie der Frandscanessen van Waldbreitbach gesticht werden.
P. Cunibertus Sloots O.F.M. schetst de geschiedenis dezer Zusters maar vergeet bij
de nederlandse kloosters dat te Uden (St. Odilia-peel) in de kruisherenparochie te
vernoemen,
De Kreuzkapelle te Haussen is voor enige tijd keurig gerestaureerd. De kunstzinnige
Friderid heeft later als prior van Ehrenstein, 1699-1721 veel barokke kunst,
preekstoel, altaren, monstrans en misschien ook het koorgestoelte voor de kloosterkerk
verworven.
Over de Kreuzkapelle verscheen: Ktirzer doch klarer en wahrer Bericht / von dcm
heiligen / durch viele wunderbarlich Begebenheiten Beriihmten / Kreuz / welches
zwischen Ober* und Nieder Breydbach an der bekannten so genannten / Witbach,
im Ampt Neuerberg, Collnischen Territorii / Erz, Stifft Trierischer Geistlicher Juris*
diction / in einer hierzu neu aufgerichteter Creuz~Kirchen nunmehr aufbehalten, / und
durch einen grossen Zu / lauff des Volcks verehrt wird* / Aus dem im Jahre 1599
dartiber gemachten Protocoll ktirzlich ausgezogen, Coin, 1754. L. H.
R. BRAGARD, Les Couvents et les enceintes urbaines a Liege, Huy et Dinant,
in Bulletin de la Sodete royale ,,Le Vieux Liege", 1954, p. 271-279.
In een vroegere jaargang van dit tijdschrift, 1952, in een artikel over de stichting
van het Frandskanenklooster te Luik, had Bragard reeds de aandacht gevestigd op
het verband tussen de kloosterstichtingen in sommige stedlen en de ontwikkeling der
stadsverdediging, zodat bij voorkeur bij uitbreiding of herstel der stadsmuren nieuwe
kloosterstichtingen werden aanvaard of aangemoedigd. Die kloosters immers, gelegen
vlak naast de stadsvesten, vormden met ihun hoge en sterke munen, meer dan gewone
burgershuizen een schild tegen de belegeraars. De auteur haalde de Kruisheren van
Luik en Dinant hiervoor mede als voorbeeld aan (p. 137 en 138). Nu komt thij op
dit onderwerp terug en behandelt speciaal de betrekkingen van stadsbestuur en
kloosters in de drie voornaamste steden van het prinsbisdom. De stichting van meerdere
kloosters in de stad Luik o.a. van dat der Kruisheren, staat volgens Bragard in
direct verband met de uitbreiding der stad. Daar de parochies meer in het centrum
der stad lagen, waren nieuwe kerken vooral in de buitenwijken noocbakelijk, zodat
de religieuzen zich daar bij voorkeur vestigden. Maar bisschop en stad eisten een
tegenprestatie die bestond in het bijdragen tot de bouw der nieuwe stadsvesten,
waartoe ook de Luikse Kruisheren moesten meehelpen, Spedaal de bedelorden waren
welkom, zowel om hun arbeidsprestaties als am 't feit dat ze geen goederen kondien
bezitten; zodat de reguliere kanunniken binnen de steden weinig uitbreiding konden
nemen. (S. wijst hier op de stichtingen van reg. kan. te Hoei buiten de stad, o.a. de
Kruisheren, en op de wetgeving der ,,dode hand" tegen het goederenlbezit der
kloosters). Vooral na vernielende oorlogen en beroerten namen de stichtingen in
de steden toe, omdat het stadsbestuur in z'n precaire toestand hun hulp nodig had.
De wederopbouw van Dinant na het beleg en de verwoesting der stad in 1467 eiste
de hulp der religieuzen, zodat de komst der Kruisheren er welkom was. Ze moditen
bouwen met materiaal van de vernielde huizen en vesten, 'n visvijver hebben op de
stadsgrachten, maar de stad behield zich het recht voor om op de scheidsmuren verdedigingstorens
te bouwen. S. staaft zijn stelling met meerdere andere voorbeelden.
Of die verschillende stichtinglen juist om die redenen gebeurden en al de aangehaalde
voorbeelden bewijskracht hebben voor de stelling van Bragard, zal niet altijd even
gemakkelijk uit te maken zijn. Toch opent dit artikel interessante gezichtspunten.
62
A. R.