BIZZ PERSONEELSBELEIDREDEN ZIT VOORAL TUSSEN DE OREN,ZEGT ONDERZOEK SD WORXZiekteverzuimneemt almaar toeHet kortdurend verzuim <strong>in</strong> Belgische organisaties is <strong>de</strong> jongste tien jaar gelei<strong>de</strong>lijktoegenomen, het langdurend verzuim kent een sterke piek s<strong>in</strong>ds 2009. Dat leerthet jongste rapport van <strong>de</strong> hr-dienstverlener SD Worx. JOHAN DE CROMHet totale ziekteverzuim is<strong>in</strong> <strong>de</strong> jongste zeven jaar met2,62 dagen of 19 werkurenper jaar toegenomen. <strong>De</strong>gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> loonkostenvoor niet-gepresteer<strong>de</strong> uren bedroegenvorig jaar 889,55 euro per werknemer,stelt het rapport van SD Worx op basisvan verzuimgegevens van 500.000 werknemersuit 15.000 bedrijven <strong>in</strong> <strong>de</strong> privésector.Indirecte kosten zoals productiviteits-en kwaliteitsverlies, vervang<strong>in</strong>gvan <strong>de</strong> zieke werknemer, stijgen<strong>de</strong> werkdruken verlies van motivatie bij collega’sen eventueel verloop zijn niet meegerekend.Het korte verzuim (m<strong>in</strong><strong>de</strong>r dan eenmaand opeenvolgend afwezig) bedroegvorig jaar 2,44 procent van <strong>de</strong> totalearbeidstijd, of gemid<strong>de</strong>ld 6 werkdagenper werknemer. S<strong>in</strong>ds 2002 neemt hetzowat elk jaar lichtjes toe (zie grafiek).Het lange verzuim (meer dan een maandaansluitend afwezig) was het laagst <strong>in</strong>2005 (1,49 procent bovenop <strong>de</strong> eerstemaand), om vooral vanaf 2009 onrustwekkendte stijgen, naar 2,33 procent.Grote organisaties<strong>De</strong> stijg<strong>in</strong>g ligt niet aan meer verkoudhe<strong>de</strong>nof beenbreuken. Vooral bijhet lange verzuim zijn psychische factoren<strong>de</strong> oorzaak. “We spreken <strong>over</strong> grijsverzuim als iemand met een loopneusniet komt werken. Hij is er misschien nognet toe <strong>in</strong> staat, maar hij voelt zich nietgenoeg betrokken bij <strong>de</strong> organisatie omzich <strong>over</strong> dat m<strong>in</strong><strong>de</strong>re dagje heen te zetten”,zegt SD Worx-consultant Koen <strong>De</strong>Valck. “Uit onze vroegere studies blijkteen sterk verband tussen lang verzuimen een ger<strong>in</strong>ge betrokkenheid. <strong>De</strong>ze langdurigafwezigen voelen vooral een gebrekaan erkenn<strong>in</strong>g, een niet-respectvolleomgang tussen collega’s en een slechterelatie met hun leid<strong>in</strong>ggeven<strong>de</strong>. Organisatiesmoeten op hun engagement werken.”Met dat engagement lijkt het vooral <strong>in</strong>grote organisaties slecht gesteld, wanthet verzuim stijgt zien<strong>de</strong>rogen met <strong>de</strong>grootte van het bedrijf. In een tw<strong>in</strong>tigkoppigekmo was het personeel <strong>in</strong> 2012gemid<strong>de</strong>ld 33 uur afwezig, <strong>in</strong> een bedrijfmet meer dan 1000 me<strong>de</strong>werkers liefst54 uur. “In een kle<strong>in</strong> bedrijfje voelen mensenzich belangrijker voor het geheel, zehebben het gevoel dat hun aanwezighei<strong>de</strong>en verschil maakt. In grote bedrijvenzijn er systemen om afwezigheid op tevangen en dat zet aan tot verzuim. <strong>De</strong>mensen voelen zich niet onmisbaar endoor <strong>de</strong> vele hiërarchische lijnen is <strong>de</strong>directe controle m<strong>in</strong><strong>de</strong>r scherp.”Quartaire sector<strong>De</strong> quartaire sector baart zorgen. Diebun<strong>de</strong>lt on<strong>de</strong>r meer gezondheidzorg enmaatschappelijke dienstverlen<strong>in</strong>g, on<strong>de</strong>rwijs,sport en cultuur. Het korte verzuim“In een kle<strong>in</strong> bedrijfje voelen mensen zichbelangrijker voor het geheel. In grotebedrijven zijn er systemen om afwezigheidop te vangen en dat zet aan tot verzuim”is er met 49 dagen veel hoger dan <strong>in</strong> <strong>de</strong>an<strong>de</strong>re sectoren (42 <strong>in</strong> tertiaire, 31 <strong>in</strong>secundaire) en is s<strong>in</strong>ds 2002 met 36 procentgestegen. Met het oog op <strong>de</strong> vergrijz<strong>in</strong>gen een stijgen<strong>de</strong> nood aan zorg,staat <strong>de</strong> samenlev<strong>in</strong>g voor een forse uitdag<strong>in</strong>g.Koen <strong>De</strong> Valck ziet het werknemersprofiel,het jobtype en het type orga-112 11 APRIL 2013 | WWW.TRENDS.BE
nisatie als oorzaken: “In <strong>de</strong>ze sector werkenvooral <strong>de</strong>eltij<strong>de</strong>rs en vrouwen, dieallebei vaker het werk verzuimen. <strong>De</strong>gezondheidssector is ook gebon<strong>de</strong>n aanstrikte regels voor <strong>de</strong> bezett<strong>in</strong>g, waardoorer we<strong>in</strong>ig flexibiliteit is <strong>in</strong> werktij<strong>de</strong>n,en kampt met een hoge werkdruken vaak on<strong>de</strong>rbemann<strong>in</strong>g. Ten <strong>de</strong>r<strong>de</strong> dragenzorg<strong>in</strong>stell<strong>in</strong>gen <strong>de</strong> kwaliteit van <strong>de</strong>zorg, zowel voor patiënt als personeelsle<strong>de</strong>n,hoog <strong>in</strong> het vaan<strong>de</strong>l. Ze tre<strong>de</strong>ndaardoor wat lakser op tegen verzuim.”Ou<strong>de</strong>re werknemers<strong>De</strong> stijg<strong>in</strong>g van het lange verzuim isvooral toe te schrijven aan <strong>de</strong> werknemersou<strong>de</strong>r dan 50 jaar. Tussen 2008 en2012 nam het lange verzuim toe met 35en 45 procent voor <strong>de</strong> 50- tot 54-jarigen,met 45 procent voor <strong>de</strong> 55- tot 59-jarigenen met een <strong>in</strong>drukwekken<strong>de</strong> 85 procentvoor <strong>de</strong> 60-plussers. “We moetenerop letten dat met zijn allen langer werkenniet betekent dat we met zijn allenlanger ziek zijn”, lezen we <strong>in</strong> het SDWorx-rapport. Koen <strong>De</strong> Valck wijst op<strong>de</strong> ‘citroenloopbaan’, die een werknemeruitperst. Aan het e<strong>in</strong><strong>de</strong> van <strong>de</strong> rit zittenwe door onze krachten. “Belgen tre<strong>de</strong>nvan alle Europeanen het laatst toe op <strong>de</strong>arbeidsmarkt en stappen er het vroegstweer uit. Alle arbeid moet gebeuren <strong>in</strong>die <strong>de</strong>rtig actieve jaren, waar<strong>in</strong> je ookvoor opgroeien<strong>de</strong> k<strong>in</strong><strong>de</strong>ren moet zorgen.Dat laat niet <strong>de</strong> ruimte om een pauze <strong>in</strong>te lassen of het kalmer aan te doen tussendoor.”<strong>De</strong> jongeren mogen dan m<strong>in</strong><strong>de</strong>r langafwezig zijn, hun kort verzuim ligt hogeren dat is storend. Het is misschien vankorte duur, maar komt onverwacht. “Hetarbeidsethos moet groeien met <strong>de</strong> leeftij<strong>de</strong>n dat is lastig. Werkgevers kunnenvoor lange afwezighe<strong>de</strong>n een vervangerzoeken, een plotse afwezigheid valt veelm<strong>in</strong><strong>de</strong>r op te vangen”, weet Koen <strong>De</strong>Valck.Het langdurend verzuim ligt traditioneelhoger <strong>in</strong> Wallonië, gevolgd doorVlaan<strong>de</strong>ren en ten slotte Brussel. Voor2012 is het 2,88 procent voor Wallonië,2,34 procent voor Vlaan<strong>de</strong>ren en 2,02procent voor Brussel. In het kortdurendverzuim wor<strong>de</strong>n <strong>de</strong> verschillen kle<strong>in</strong>er:2,42 procent voor Vlaan<strong>de</strong>ren, 2,48 voorBrussel en 2,53 voor Wallonië. Stilaanzijn we <strong>in</strong> hetzelf<strong>de</strong> bedje ziek. zEVOLUTIE VAN HET ZIEKTEVERZUIM <strong>in</strong> België s<strong>in</strong>ds 20022,22%‘02KORT1,60%2,25%1,52%‘03LANG2,13%1,49%‘042,25%1,49%‘05<strong>De</strong> leid<strong>in</strong>ggeven<strong>de</strong> krijgt <strong>de</strong> sleutelHet AZ Nikolaas <strong>in</strong> S<strong>in</strong>t-Niklaas wist met eengericht beleid het korteverzuim <strong>in</strong> 2011 met 0,5procentpunt terug tedr<strong>in</strong>gen. Goed voor 7,5actieve voltijdse equivalentenmeer of 12.540m<strong>in</strong><strong>de</strong>r ziekte-uren opjaarbasis. “We hebben via<strong>de</strong> leid<strong>in</strong>ggeven<strong>de</strong>n hetprobleem bespreekbaargemaakt”, zegt hrmanagerGaby Bogaert.AZ Nikolaas ontstond <strong>in</strong>2007 als een fusieziekenhuis<strong>in</strong> het Waasland entelt vijf campussen <strong>over</strong>evenveel gemeenten.Er werken 2300me<strong>de</strong>werkers. In 20082,26%1,56%‘062,38%1,60%‘072,40%1,56%‘08bleek AZ Nikolaas <strong>de</strong> opeen na hoogste verzuimcijferste hebben van <strong>de</strong>rtigBelgische ziekenhuizen.Het schakel<strong>de</strong> SD Worx <strong>in</strong>voor een verzuimbeleid.Een <strong>de</strong>el van het verzuimwas een gevolg van <strong>de</strong> verschillen<strong>de</strong>regimes voorziektemeld<strong>in</strong>g <strong>in</strong> <strong>de</strong> tweeziekenhuizen van voor <strong>de</strong>fusie. Daaruit ontston<strong>de</strong>nmisverstan<strong>de</strong>n ofmisbruik.Toch groef het AZ watdieper. “We communiceer<strong>de</strong>ndui<strong>de</strong>lijk dat ziekzijn op zich niet fout is,maar dat we <strong>in</strong> het belangvan <strong>de</strong> gezondheid van <strong>de</strong>me<strong>de</strong>werkers han<strong>de</strong>l<strong>de</strong>n.2,45%1,84%‘09KOEN DE VALCK“Er is een sterkverband tussenveel verzuimen ger<strong>in</strong>gebetrokkenheid.”2,42%2,05%‘102,44%2,29%‘11Bron: SD WORX2,44%2,33%‘12Die vroegen ook zelf omeen actieplan, omdatsommige van hun collega’ser <strong>de</strong> kantjes van afliepenen dat zorgt voor eenslechte sfeer”, zegt GabyBogaert. “Daarnaasthebben we een verplichteopleid<strong>in</strong>g voor alle leid<strong>in</strong>ggeven<strong>de</strong>ngeorganiseerd.”<strong>De</strong> leid<strong>in</strong>ggeven<strong>de</strong> heeft<strong>de</strong> sleutel <strong>in</strong> han<strong>de</strong>n omhet verzuim terug tedr<strong>in</strong>gen. Wat kan hij doen?Toon begrip voor witverzuim, stel dui<strong>de</strong>lijkemeld<strong>in</strong>gsregels op, beliemand die een tijd uitroulatie is op en bespreekzijn re-<strong>in</strong>tegratie wanneerhij terugkeert.WWW.TRENDS.BE | 11 APRIL 2013 113