2013-21e jaargang juni 2013-nummer 2.pdf

ARTIKELVerleden, heden en toekomst van deenterovirus- en parechovirusdiagnostieken -surveillance in NederlandE. Duizer, K. Benschop, G. Uslu, E. Jusic, M. Schalk, G. Koen, H. van Eijk, K. de Haan,S. van der Sanden, H. van der Avoort, M. Koopmans, K. WolthersSamenvattingDe diagnostiek van enterovirussen is decennialang verrichtop basis van viruskweekmethoden. Suspensies vanklinische materialen zoals feces of liquor werden meestalgeënt op drie verschillende celculturen, waaronder tertiaireapenniercellen (TAN). Momenteel gebruiken de meesteNederlandse laboratoria moleculairbiologische methodenvoor de detectie van enterovirussen en parechovirussen.Omdat deze methoden gevoeliger zijn en veel sneller toteen diagnose kunnen leiden, is het aantal laboratoriadat nog viruskweek verricht afgenomen. Daarmee is ookde vraag naar de TAN afgenomen, en deze worden danook niet meer geproduceerd en geleverd. Ten behoevevan de laboratoria die nog wel virus willen kweken isvoor de entero- en parechovirussen uitgezocht welkecombinatie van celculturen een vergelijkbare of beteregevoeligheid hebben dan de TAN: een combinatie van RDenHT29-cellen lijkt hiervoor het meest geschikt.Door moleculaire detectiemethoden voor enterovirussenen parechovirussen is de tijd-tot-resultaat verkort van 5tot 7 dagen naar minder dan 24 uur. Deze veranderingimpliceert ook de noodzaak tot een andere opzet vanenterovirussurveillance-activiteiten. Op dit moment wordthiertoe een pilot van een nieuw EV-surveillancesysteemuitgevoerd, TypeNed, waarbij de Nederlandse virologischelaboratoria samen met het RIVM de surveillance vanentero- en parechovirussen via een gezamenlijk databaseverrichten.TrefwoordenEnterovirus, parechovirus, viruskweek, TypeNedAbstractFor many years, the diagnosis of enteroviruses was basedon virus culture methods. Suspensions of feces or liquorwere used to infect different cell cultures, of which thetertiairy monkey kidney cells (TMKs) were one. Currentlymost Dutch clinical laboratories use molecular biologicaltechniques for the detection of enteroviruses and parecho-viruses. The molecular techniques are more sensitiveand have a shorter time-to- result. Hence, the demand forTMKs is decreasing and the RIVM has ceased to produceand deliver these cells. We investigated which combinationof cells can replace the TMK. We found that a combinationof the RD and HT29 cell lines was at least as sensitive andgeneric for detecting enteroviruses and parechovirus asthe cell combinations that included TMKs. The changesin detection methods for the entero- and parechovirusesand implementation of (decentralized) moleculartyping necessitated implementation of a new surveillancesystem. Currently, several Dutch Virology laboratories andthe RIVM are cooperating in the TypeNed Enterovirusinitiative, in which the entero- and parechovirus surveillanceis based on detection and typing in any of the participatinglabs and data are collected and available for analysisvia a central database.InleidingHumane enterovirussen (EV) en humane parechovirussen(HPeV) zijn belangrijke veroorzakers van virale infectiesbij kinderen. Infecties zijn vaak asymptomatisch maar bijsymptomatische infecties kunnen de klinische symptomenvariëren van non-specifieke koorts tot meningitis. 1,2 Beidegenera behoren tot de familie van de picornavirussen enzijn dus kleine RNA-virussen zonder een enveloppe.De humane enterovirussen (genus Enterovirus)werden vroeger ingedeeld op basis van pathogeni-Auteurs: E. Duizer, K. Benschop, G. Uslu, E. Jusic, S. van der Sanden,H. van der Avoort, M. Koopmans: Centrum voor Infectieziekteonderzoek, Diagnostiek en Screening(IDS, voorheenLIS), CIb, RIVM. M. Schalk: Centrum voor Zoönosen enOmgevingsmicrobiologie (Z&O, voorheen LZO), CIb, RIVM.G. Koen, H. van Eijk, K. de Haan, K. Wolthers: Laboratorium voorKlinische Virologie, AMC. Correspondentieadres: E. DuizerErwin.Duizer@rivm.nl, tel: 030 2744142.Ned Tijdschr Med Microbiol 2013;21:nr250