2013-21e jaargang juni 2013-nummer 2.pdf

Tabel 2. Percentage positieve EV- en HPeV-kweken per celcultuur van suspensies van klinische materialen (2009-2011, voornamelijk feces).Enterovirus Apennier Humaan long Humaan mix Muis+species Serotype TAN Vero HEL GaBi A549 RD HEp-2 HT29 L20BA CVA 24,0 30,8 28,6 33,3* 7,7 88,9 23,1 12,5 0*EV71 94,1 - 100* 90,0* - 93,8 0* 16,7* 0*B CVA9 90,9 100* 75,0* 80,0* 100* 0* 0* 100* 0*CVB 96,4 100* 60,0 31,0 100* 62,8 64,3 100 0*ECHO 83,2 41,7 97,5 81,5 84,0 77,9 10,5 93,8 0C CVA 50,0* - - 66,6* - - - 100* 0*PV $ >95% >95% >95% >95% >95% >95% >95% >95% >95%D EV68 # 9,5 - - - - 66,6* - - -HPeV HPeV1,2,4-6 38,7 68,8 17,6 0* 38,5 50,0 0* 96,8 0*HPeV3 66,7* 33,3* 0* - 33,3* 100* - 0* -Detectiepercentages > 60% zijn donkergrijs gekleurd, Detectiepercentages van 40-60% zijn lichtgrijs gekleurd; *: minder dan 10 kweken ingezet; -:niet getest; $ : niet gebaseerd op diagnostiekmonsters maar experimenteel bepaald; # : EV68 positieve kweken voor kweek op 33°C, bij 37°C is 33,3%positief in kweek op RD-cellen.Figuur 1. Aantal Nederlandse laboratoria met kweekfaciliteitenvoor enterovirusdiagnostiek.Aantal laborantoria25201510502000 2005 2010 2015?gevoeligheid kunnen bereiken, zijn de kweekgegevens vande EV/HPeV-diagnostiekaanvragen van het RIVM en hetAMC van 2009 tot 2011 geanalyseerd (tabel 2). Het RIVMinoculeerde voor diagnostiek in principe 100 ml van een20% fecessuspensie na chloroformextractie 9 op drie totzeven dagen oude cellen in rollerbuizen in een totaal volumevan 1 ml. De viruskweek werd verricht bij 37 o C, roterend bij3 rpm en de cellen werden op CPE beoordeeld gedurende7 tot 14 dagen. Het AMC bereidde fecessuspensie in 2%bouillon en inoculeerde 150 ml gefilterde suspensie op decellen in 24-well kweekclusters. Na indraaien (3500 g, 15min, kamertemperatuur) werd gekweekt bij 37 o C, 5% CO 2tot een maximum van 21 dagen. 10Een analyse van verschillende EV’s en HPeV’s gekweektop een panel van cellijnen toont aan dat EV-detectiemet behulp van kweek type-species afhankelijk is.ECHO-virussen (EV-B) zijn goed te kweken op zes vande negen geteste cellijnen (tabel 2). De A549 (humanelong carcinoomcellijn), HT29 (humaan colorectaal adenocarcinoomcellijn)en TAN-celculturen zijn ook zeergeschikt voor andere leden van species B; CVB en CVA9.Ook in een eerder onderzoek waarbij verschillende typenmet behulp van celkweekgeïsoleerde EV’s en HPeV’swerden gekweekt op verschillende cellijnen bleek de HT29in staat om de meeste typen te detecteren. 11 Ondanks datdeze qua origine vergelijkbaar is met de TAN-celcultuur,blijkt de Verocellijn minder geschikt voor het kwekenvan ECHO-virussen. De RD-cellijn (humaan rabdomyosarcoom)is minder geschikt voor CVB en CVA9 en deHEL- en GaBi-cellijnen zijn minder geschikt voor CVB.Voor de CVA’s van species A blijkt de RD-cellijn de meestgeschikte te zijn. EV71, van dezelfde groep, is ook goed opte kweken op de HEL-, TAN- en GaBi-cellijnen.HPeV’s geven een vergelijkbaar CPE als EV’s op apenniercellen,waardoor ze eerst geclassificeerd werden alsECHO-virussen. Hoewel HPeV’s gekweekt konden wordenop deze cellijnen, zijn deze drie cellijnen niet optimaal omeen hoge detectiegraad te verkrijgen voor HPeV’s. Zoalseerder beschreven door Benschop et al. 12 en Schalk et al. 11is HT29 ook een geschikte cellijn voor HPeV’s. Dit wordtvoornamelijk bepaald door de hoge detectie van HPeV1 inonze materialen. HPeV2, 3, 4 en 6 werden ook gekweekt,maar te kleine aantallen (max. drie isolaten per type)om een geschikte cellijn aan te wijzen voor deze typen.Benschop et al. 12 beschreven dat HPeV2, 4 tot 6 ook goedop te kweken waren op de HT29-cellijn, maar HPeV3was alleen goed te kweken op apennieren zoals Vero, metweliswaar trage productie van CPE. 13 Dit geldt ook voorHPeV6 op de HT29-cellijn. De verzamelde kweekresultatenlaten ook zien dat met een celpanel bestaande uit deRD- en HT29-cellijn een zeer brede virusisolatie mogelijkis van zowel EV als HPeV, waarmee een goed alternatiefvoor TAN voorhanden is.Ned Tijdschr Med Microbiol 2013;21:nr252