Thema: Diabetes mellitus en infectieziekten Het ... - NVMM

de urine van vrouwen met DM en ASB. De prevalentiepercentagesvan de verschillende virulentie factoren warenvergelijkbaar met E. coli geïsoleerd uit de urine vanvrouwen zonder DM. 20,21Er zijn nagenoeg geen studies waarin resistentiepercentagesvoor de meest gebruikte antimicrobiële middelenvan asymptomatische E. coli uit de urine van DM vrouwenwerden vergeleken met die van uropathogenen afkomstiguit de algemene populatie. In een Nederlandse studie uit2004 werden geen grote verschillen in resistentiepercentagesgevonden. 22GastheerEr zijn enkele aanwijzingen dat de afweerreactie vanpatiënten met diabetes minder effectief verloopt, maar inhoeverre deze stoornissen leiden tot een grotere infectiegevoeligheidis niet geheel duidelijk.Een vaakgehoorde uitleg is dat glucosurie de verhoogdeprevalentie van ASB en incidentie van UWI’s verklaart.Een in vitro studie liet een vermeerdering in de groei vanE.coli zien in de aanwezigheid van glucose. Deze resultatenkonden echter niet worden bevestigd door epidemiologischestudies, waar glucosurie geen risicofactor voor hethebben van ASB of krijgen van een UWI bleek te zijn. 20,21Defecten in de functie van leukocyten zouden ook eenverklaring kunnen zijn voor het verhoogde risico bijdiabeten maar studies naar de functie van granulocytenvan diabetespatiënten laten tegenstrijdige resultaten zien.Het blijft ook de vraag wat de klinische relevantie vandeze subtiele in-vitroverschillen is. Des te meer omdatbacteriurie niet vaker voorkomt bij patiënten met eengranulocytopenie. 20,21Mogelijk speelt een verandering in de productie vancytokines een rol. Interleukine-6 (IL-6) en interleukine-8(IL-8) worden bij patiënten met bacteriurie lokaal in deurinewegen geproduceerd. In een ex-vivostudie werdenlagere IL-6- en IL-8-concentraties gevonden in de urinevan vrouwen met DM en ASB vergeleken bij vrouwenzonder DM met ASB. Bovendien waren de lagere IL-6-en IL-8-concentraties gecorreleerd aan een lager aantalleukocyten in de urine. Deze lagere aantallen (en dus nietde disfunctie van) leukocyten kunnen mede de oorzaakzijn van de verhoogde prevalentie van bacteriurie bijvrouwen met DM. 20,21Diagnostiek en kliniekDe diagnose van een UWI is ook bij patiënten metdiabetes primair gebaseerd op de typische symptomenvan een UWI (dysurie) gecombineerd met onderzoek vande urine voor de aanwezigheid van bacteriën en/of wittebloedcellen. 9 De symptomen van een UWI verschillen niettussen patiënten met en zonder DM. De SWAB-richtijnAntimicrobiële therapie van gecompliceerde urineweginfecties(www.swab.nl) raadt aan om in het ziekenhuis bijiedere patiënt een urinekweek (de gouden standaard) voordeterminatie en resistentie, af te nemen, bij voorkeur voorstart van therapie. 3Op dit moment bestaat er discussie of deze aanbeveling inde eerste lijn bij iedere patiënt met diabetes moet wordenovergenomen (mondelinge communicatie, werkgroepRevisie NHG-Standaard Urineweginfecties). Anderediagnostische tests, die vooral in de eerste lijn wordengebruikt, zijn de ‘dipstick’-leukocytenesterasetest, denitriettest en het onderzoek van het urinesediment.Er bestaat een grote variatie in sensitiviteit en specificiteitbij deze testen mede beïnvloed door geselecteerdepopulaties gebruikt in de studies. Om die reden loopt ereen onderzoek naar de diagnostiek van ongecompliceerdeUWI’s en UWI’s bij patiënten met DM in de eerste lijn. 23De resultaten van dit onderzoek moeten antwoord geven opde vraag wat de optimale combinatie van diagnostiek in deeerste lijn bij onder andere deze groep patiënten moet zijn.Risicofactoren en consequenties ASBIn een Nederlands cohort van 589 vrouwen met DM werdaangetoond dat vrouwen met DM type 1 met een langereduur van de diabetes of met de complicaties perifereneuropathie of macroalbuminerie, vaker ASB hadden.Bij de vrouwen met DM type 2 waren leeftijd, de aanwezigheidvan de diabetescomplicatie macroalbuminerie eneen symptomatische UWI in het jaar voor de studie risicofactorenwaren voor het hebben van ASB. Er bestond geenassociatie tussen de regulatie van de diabetes (HbA1c) ofde aanwezigheid van glucosurie en ASB. 24Het hebben van ASB is een risicofactor voor hetontwikkelen van een UWI. 25,26 Een onderzoek metpatiënten die allemaal ASB hadden, liet zien dat 67,6% vande vrouwen en 76,5% van de mannen met DM binnen 12maanden een UWI ontwikkelde in vergelijking met 14,9%van de vrouwen en 2,6% van de mannen zonder DM. 26Uit een Nederlandse follow-upstudie van 1,5 jaar bleek hetontwikkelen van UWI’s met name verhoogd bij vrouwenmet DM type 2 (DM type 1: 14%; type 2: 23%). 25Daarnaast is ASB bij vrouwen met diabetes geassocieerdmet verhoogde kans op ziekenhuis opname vanwege eenurosepsis. Behandeling van ASB lijkt echter het ontstaanvan een UWI en daaraan verbonden opname niet tevoorkomen. 10,11,27Risicofactoren en consequenties UWIDe belangrijkste risicofactor voor het ontwikkelen van eenUWI is seksuele gemeenschap bij vrouwen met type 1 DMen de aanwezigheid van ASB bij vrouwen met DM type 2.Belangrijk is dat er geen verband werd gevonden metglucosurie, de hoogte van het HbA1c (maat regulatie DM),de aanwezigheid van perifere neuropathie en blaasneuropathieof macrovasculaire complicaties terwijl wel vaakgedacht wordt dat dit mogelijke risicofactoren zijn. 25Ned Tijdschr Med Microbiol 2012;20:nr4169