Thema: Diabetes mellitus en infectieziekten Het ... - NVMM

ARTIKELPersisterende infecties en diabetes mellitusDe rol van biofilmsJ.J.M. BouwmanSamenvattingEen bacterieel verdedigingsmechanisme tegen antibioticais het creëren van biofilms, die worden gevormd uit eenbacterie omgeven door een plakkerige, gelachtige film.De hierin aanwezige microben zijn hierdoor mindertoegankelijk voor antibiotische therapie en leiden totpersisterende infecties. Ischemische wondgebieden enverminderde immuniteit veroorzaken bij patiënten metdiabetes mellitus wondinfecties met een hoog risico ophet ontwikkelen van persistentie en complicaties. Naast degoed gedocumenteerde factoren die aan deze problematiekbijdragen is de rol van biofilms misschien wel de kardinalerisicofactor voor het ontstaan van persisterende infecties bijpatiënten met diabetes mellitus. De opgedane inzichtenin het ontstaan en de progressie van biofilms geeft onswellicht een instrument in handen voor het terugdringendan wel elimineren van (chronische) infecties.TrefwoordenDiabetes mellitus, infectie, inflammatie, persistentie,biofilms, resistentieIntroductieDiabetes mellitus (DM) kan ertoe leiden dat het lichaameen duidelijk verminderd vermogen heeft om infecties tebestrijden. Hoge bloedsuikerspiegels in de circulatie leidenuiteindelijk ook tot hoge glucosewaarden in de weefsels. Bijpatiënten met DM kunnen infecties zich hierdoor snelleren makkelijker ontwikkelen. Voorkeursplaatsen voorinfecties zijn urinewegen, vagina, gingiva, huid en voeten(diabetische voet).Een slechte bloedsomloop is een andere belangrijke factordie een rol speelt bij een slechte genezing van wonden. Decutis en subcutis worden aangetast, hetgeen de kans ophardnekkige infecties vergroot. Verminderde doorbloedingvan de ledematen benadeelt de immuunfunctie en draagtertoe bij dat infecties hardnekkig en soms gevaarlijkkunnen worden. Diabetische ulcera in ischemischegebieden ontwikkelen zich vaak na eenvoudige schaafwonden,kneuzingen of snijwonden en zijn berucht omdatzij lastig te behandelen zijn omdat medicatie in dezegebieden slecht doordringt. Infecties kunnen zich ookvoordoen op de plaats van insuline-injecties en in gebiedendie worden gebruikt om bloedmonsters voor bloedglucosemetingte nemen. Perifere wondinfecties leiden nietzelden tot gangreen, in het slechtste geval tot amputatievan ledematen.Infecties die vrijwel uitsluitend bij diabetici voorkomenzijn onder meer invasieve otitis externa, 1 rinocerebralemucormycose 2 en emfysemateuze infecties (cholecystitisen pyelonefritis).Ook de aanwezige microflora kan ertoe bijdragen datwonden slecht genezen. Weefsel is voortdurend in contactmet van nature aanwezige micro-organismen die zichonder pathologische omstandigheden kunnen ontwikkelentot ziekteverwekkers. Hierbij kan een scala aan pathogenenbetrokken zijn. Anaerobe bacteriën zoals Bacteroides enClostridium spp. resideren in de zuurstofarme dieperelagen van de dermis en zijn vaak verantwoordelijk voordestructieve infecties, frequent resulterend in gangreen.Infecties leiden tot aanzienlijke morbiditeit en mortaliteitbij patiënten met DM. Ze kunnen enerzijds leiden totmetabole verstoringen, maar anderzijds kunnen demetabole verstoringen bij diabetes het risico op infectiesbevorderen. Verschillende factoren zijn gerelateerd aan ditverhoogde risico. 3 .Gastheer- en micro-organismespecifieke factoren encomponenten van het immuunsysteem maken diabeticivatbaarder voor bepaalde (persisterende) infecties.Vasculaire insufficiëntie, neuropathie en kolonisatie vanhuid en slijmvliezen met pathogenen zijn belangrijkegastheer specifieke factoren die hiervoor predisponeren.Perifeer arterieel vaatlijden kan leiden tot een verminderdebloedtoevoer die nodig is voor genezing van ulcera eninfecties.Dr. J.J.M. Bouwman, Laboratorium voor Medische Microbiologie &Immunologie, Diakonessenhuis Utrecht.Correspondentieadres: Institute for Life Sciences & Chemistry,Faculteit Natuur en Techniek, Hogeschool Utrecht, F.C.Dondersstraat 65, 3572 JE Utrecht, e-mail: john.bouwman@hu.nl.Ned Tijdschr Med Microbiol 2012;20:nr4172