Thema: Diabetes mellitus en infectieziekten Het ... - NVMM

Sensorische neuropathie gaat gepaard met verminderdgevoel van pijn en temperatuur. Autonome neuropathiekan leiden tot verminderde zweetsecretie met als resultaateen droge, gebarsten huid, waardoor micro-organismenkunnen infiltreren. Hyperglykemie belemmert decelgemedieerde immuniteit van de gastheer. Defunctie van neutrofielen wordt onderdrukt en komt totuiting door verstoring van adherentie aan endotheel,chemotaxie, fagocytose en verminderde intracellulairekilling. Hyperglykemiegerelateerde verstoring van deimmuunrespons kan geheel of gedeeltelijk herstellen,door normalisering van de pH en de bloedsuikerspiegel.Ook antioxidantsystemen die betrokken zijn bij bactericidieen de celgemedieerde immuniteit kunnen wordenonderdrukt. 4In het navolgende wordt ingegaan op de relaties tussenchronische infecties, biofilms en diabetes. Daarbij kanworden onderscheid worden gemaakt tussen infectiesdie de complicaties veroorzaken en onderhouden en debetekenis van biofilms bij het persisteren van chronischeinfecties.Inflammatie en persistentieDe immuniteit van de gastheer speelt een hoofdrol inde interactie tussen de gastheer en ziekteverwekker.Inflammatie kan worden geclassificeerd als acuut ofchronisch. Bij acute inflammatie zijn infiltratie vanleukocyten in het aangedane weefsel en de productie vanontstekingsmediatoren de eerste tekenen van ontsteking.Inflammatie is aspecifiek en wordt beschouwd als eenmechanisme van het aangeboren immuunsysteem, integenstelling tot de verworven immuniteit, die specifiekis voor elk pathogeen. Bij chronische ontsteking dringenvoornamelijk mononucleaire cellen binnen in hetaangedane weefsel. Via MHC-II-moleculen treedt deverworven immuniteit in werking door herkenning vanspecifieke moleculaire structuren op antigeen presenterendecellen zoals macrofagen en T-cellen.Infecties door pathogenen leiden daardoor meestal totsnelle adequate activering van de aangeboren en adaptieveimmuunrespons maar als de ontsteking chronisch wordtkan dit leiden tot atherosclerose of reumatoïde artritis.Daarom is inflammatie nauw gereguleerd. Langdurige,chronische inflammatie leidt tot een cascade van biochemischeprocessen waarbij het vasculaire systeem enverschillende componenten van het immuunsysteemactief zijn in het beschadigde weefsel (cellulaire respons,fagocytose, opsonisatie). In de gezonde gastheer wordt deziekteverwekker efficiënt geëlimineerd door het immuunsysteem.Maar bacteriën kunnen ook, ondanks een acuteinflammatoire fase en actieve immuniteit, langdurig ​inde gastheer persisteren zonder klinische symptomen. 5Zij kunnen dit doen door zich aan te passen en teontsnappen aan het immuunsysteem. 6 Kennelijk ontstaater een langdurig evenwicht tussen microben en gastheerhoewel langdurige blootstelling aan pathogenen of zelfscommensalen kan leiden tot weefselschade en chronischeinflammatie. 7-9Er is vrij veel bekend over de bacteriële factoren diezijn betrokken bij acute infecties, maar veel minderover mechanismen die zijn betrokken bij de kolonisatieen persistentie. Wij weten inmiddels dat maagzweren(Helicobacter pylori) en een aantal vormen van kanker(EBV, hepatitis) postinfectieuze aandoeningen kunnenzijn. De meeste persistente infecties worden evenwelveroorzaakt door virussen, zoals de herpesvirussen, HPV,hepatitisvirussen maar ook chlamydia. Persistentie vanbacteriën komt ook voor bij endocarditis, chronische otitis,tuberculose, astma, COPD en taaislijmziekte.Infecties, inflammatie en diabetesDe pathogenese van DM 1 enDM 2 is significantverschillend. Hoewel genetische factoren bij beidetypen een rol spelen, staan auto immuunreacties en eenspecifieke T-cel respons tegen bètacellen in de pancreasbij DM 1 voorop, in tegenstelling tot DM 2 waarbij insulineresistentie,obesitas en leefstijlfactoren een rol spelen.Chronische inflammatoire ziekten en auto-immuunziektenzoals reumatoïde artritis, inflammatoiredarmziekten, diabetes mellitus en multiple scleroseworden gekenmerkt door aanzienlijke morbiditeit envroege sterfte.Hoewel diabetes een multifactoriële aandoening isbestaat er ook een infectiehypothese die verondersteltdat infecties en slecht gecontroleerde gastheerimmuniteitgemeenschappelijke oorzaken zijn van chronischeinflammatoire ziekten. Er is voldoende bewijs dat infectiesmet diverse virussen een rol spelen in de pathogenesevan diabetes type 1. 10-13 Vooral enterovirussen kunnenvia lytische infectie insulineproducerende bètacellenvernietigen en anderzijds door een persisterende infectiein de insuline producerende cellen van de alvleesklierzodanige veranderingen veroorzaken dat deze cellen doorhet immuunsysteem niet meer als ‘eigen’ worden herkend.Het resultaat is eveneens destructie van de insulineproducerendecellen, nu door auto-immuniteit. 14Hoewel persistente infecties meestal worden veroorzaaktdoor virussen hebben patiënten met diabetes mellitus ookmeer kans op het ontwikkelen van chronische ziekte nabacteriële infecties. Zo bleek dat zowel patiënten met slechtgereguleerde diabetes als patiënten met een goed gereguleerdediabetes na gewrichtsprotheses meer algemeneinfecties en meer urineweginfecties kregen in vergelijkingmet patiënten zonder diabetes. 15 De hypothese dat hyperglykemieop zichzelf invloed zou kunnen hebben op de groeivan micro-organismen is echter discutabel. Vaak zal hyperglykemieeerder gevolg dan oorzaak zijn van infecties. 16Ned Tijdschr Med Microbiol 2012;20:nr4173