Download pdf - Architectuur Lokaal

ontwikkelaars en gemeenten? Eennieuwe lichting opdrachtgevers dientzich niet een, twee, drie aan.Met Mecanoo Architecten heeftHouben de inhoud van de opdrachtportefeuillezien veranderen. Dewoningbouwprojecten waarmee ze25 jaar geleden haar eigen bureaukon beginnen hebben plaats gemaaktvoor miljoenenprojecten in binnenenbuitenland. Van de bibliotheekin Birmingham (Engeland), via eentheater- en congrescentrum in LaLlotja (Spanje) tot een theatercomenwe zijn inmiddels aan de vijfdeminister toe. Het cultureel centrumdat we daar bouwen is een statementvoor de komende 25 jaar. Nu heeft dehavenstad Kaosiung agglomeratie van5 miljoen inwoners, straks wonen ernog veel meer mensen. Het theateren de opera worden op de toekomstgebouwd. De Aziatische landen zittenin een heel andere fase dan Europa.’De tijd van de grote projecten lijktin Nederland voorlopig voorbij. ‘Wehebben nu crisis, maar dat geeft ookruimte om te kunnen nadenken overwat echt van belang is. Niet alleenin Nederland, ook in Spanje barst dezeepbel van altijd weer bouwen. Erheerst een periode van rust, nadenkenen bezinning. Hoe gaan we om metduurzaamheid? Hoe kunnen we eenenergielandschap maken? Dan valt‘Wij zorgen ervoordat een plan gedragenwordt door alle politiekepartijen.’plex in Kaosiung (Taiwan). In elkland is de relatie met de opdrachtgeveranders. ‘In Birmingham hadde burgemeester een visie. Dat wede opdracht hebben gewonnen vanarchitecten als Foster en Rogerskomt doordat onze visie op bibliothekenhem het meeste aansprak. Deuiteindelijke opdracht kreeg vorm ingezamenlijk overleg. In Taiwan ginghet heel anders. Daar presenteren wevan tijd tot tijd de voortgang van onsproject aan de minister van Cultuurop dat de grote opdrachtgevers eenminder belangrijke rol spelen. Erworden natuurlijk nog steeds gigantischgrote projecten gebouwd, maarop dit moment zijn er veel kleineinitiatieven die even belangrijk.Projecten die veel meer over het levenop straat gaan. Zoals ondernemersin Rotterdam nu samenwerken aande herinrichting van het Deliplein.Nederland is een landschap meteen netwerk van steden. Die hoevenniet meer te worden uitgebreid,die moeten van binnenuit wordenverbeterd. Voor de transformatie vande bestaande stad is bottum up veelbelangrijker.’Daarin is alle ruimte voor opdrachtgevers.‘Ik vind dat in Nederlandeen unieke samenwerking bestaattussen publieke en private partijen.In Nederland kijken opdrachtgeversverder dan hun eigen grond. Menzegt altijd dat hier zoveel goedearchitecten zijn, maar dat komt ookdoordat er zoveel goede opdrachtgeverszijn. En in Nederland zijn bouwkostenen ontwerpkosten bovendienlager dan elders, dat maakt innovatiebeter mogelijk.’Maakt het dan uit dat wethoudersveel korter op hun plek zitten? Eengebrek aan continuïteit kan leidentot verbrokkeld opdrachtgeverschap,waarin de bestuurlijke aandachtverslapt of de architect op niet onprettige,maar wel onnatuurlijke wijze despil van het project wordt. Daarvanmerkt Houben niet veel in de praktijk.‘Nee hoor. Goede architectuurkan elke opdrachtgever verdragen.We weten dat we coalities hebbenin Nederland en dat er wisselingenzullen zijn. Dus zorgen wij ervoor dateen plan gedragen wordt door allepolitieke partijen.’ Ook in tijden vanfragiele coalities is dat niet problematisch.‘Over een periode van 50 jaar isdat verwaarloosbaar. Adri Duivesteijnheeft toch ook niet zelf zijn stadhuis inDen Haag afgemaakt? Is het gebouwdaar slechter van geworden? ‘Vanbelang voor mij is dat het gebouwgoed is, op zijn plek staat, goedgebruikt wordt. Uiteindelijk word ikgeassocieerd met het eindresultaat,niet de opdrachtgever. Dat is eengroot verschil tussen architecten enopdrachtgevers.’Na een korte stilte: ‘Ik vind ook dathet hoort bij de taken van een architect.We hadden hier vanmorgen hetgemeentebestuur van Delft op bezoekom het ontwerp van stadskantoor enstation te presenteren. Daar zit eenaantal nieuwe wethouders bij, henmoet je het plan zorgvuldig uitleggenen ik doe dat met veel plezier.’ (IK) 1Het prijswinnende ontwerp voor jongerenhuisvestingaan het RotterdamseKruisplein in 1985 leidde tot de oprichtingvan Mecanoo. TransformerenRijksadviseur voor het landschap Yttje FeddesLandschap verandert altijd, maar dat gebeurt niet overal inhetzelfde tempo. Mensen hebber er grote invloed op, maardat gaat niet altijd op dezelfde manier.In de 20e eeuw werden de IJsselmeerpolders drooggelegd.De rijksoverheid ontwierp het landschap en de bebouwingtot de kleinste details. Zo gaat het nu niet meer. Er wordt veelmeer beslist op regionaal en lokaal niveau. Het is een misverstandte denken dat lokaal bestuur zich niet hoeft bezig tehouden met de uitvoering van ruimtelijke plannen. In tegendeel,daar ligt een belangrijke taak voor de komende jaren.Nog steeds zijn er landschappelijke opgaven met een nationaalbelang. Denk aan de Nieuwe Hollandse Waterlinie.Hier kan een prachtig landschapspark worden gemaaktaan de rand van de Randstad. Hoe gebeurt dat tegenwoordig?Het rijk laat een visie op hoofdlijnen ontwerpen.De uitvoering gebeurt in kleinere eenheden waarin bijvoorbeeldgemeenten en waterschappen aan zet zijn.Het nationale project Ruimte voor de Rivier is opgezet alspreventie tegen watersnood. Maar de gelegenheid wordtgebruikt om ook landschappelijke kwaliteit te versterken.De rijksoverheid formuleert de veiligheidseisen, lokalepartijen worden uitgenodigd om mee te denken over doeltreffendeen aantrekkelijke oplossingen.Samenwerking is ook de basis van regionale projectenzoals langs de kust van Zeeuws Vlaanderen. Slimmeallianties met recreatieondernemers helpen om verbeteringvan de kuststrook financieel haalbaar te maken. Hetregionale park Lingezegen tussen Arnhem en Nijmegenlaat zien hoe je in een periode dat er weinig geld is heelgoed een plan op hoofdlijnen kan maken, waarbij deoverheid het landschappelijk raamwerk voor zijn rekeningneemt (lanen, waterpartijen). Dan kan je andere partijenuitdagen om het plan verder in te vullen. Dat kan geleidelijken met een scala aan initiatieven. Het resultaat wordtzo waarschijnlijk veel interessanter dan wanneer je allesin één hand houdt.Voor gemeenten kan ook het landschapsontwikkelingsplaneen goed instrument zijn om de hoofdlijnen voor eenlangere periode te schetsen. Op die manier hoeft nietiedere wethouder bij nul te beginnen.De schaalvergroting in de landbouw, daar doe je alsgemeente niets aan. Maar een wethouder heeft welmogelijkheden om in te grijpen op de gevolgen van dieschaalvergroting. Want als een boer iets nieuws wil heeft hijgemeentelijke vergunningen nodig. Ook de vervanging vanin onbruik geraakte stallen en kassen biedt kansen. Je kunter dan voor zorgen dat nieuwe panden meer kwaliteit en eenbetere inpassing krijgen. Maar vraag je af of het altijd nodigis om iets nieuws neer te zetten. Het landschap knapt er ookvan op als af en toe bebouwing wordt opgeruimd. Bouwen op Ambitie pagina 50 51