Download pdf - Architectuur Lokaal

1. Stel grenzenGeruime tijd geleden werd ik benaderd door een inwonervan Apeldoorn. Hij was boos en wilde dat ik als gedeputeerdeeen brief schreef aan minister Camiel Eurlings methet verzoek de vliegroutes van Schiphol te verleggen. Erwas te veel hinder. Ik heb het even op me in laten werken entoen een helder antwoord teruggeschreven: ik ben er vooralle Gelderlanders, ik moet mijn inzet goed prioriteren en degeluidhinder van Schiphol in Apeldoorn staat onderaan mijnlijstje. Het antwoord viel uiteraard niet in goede aarde, maarhet zette wel een punt. Tot hier en niet verder.De standaardreflex is om mensen te bedienen en zo’nbrief aan de minister wel te sturen. Wat kost nou immerseen brief? Nou, dat kan ik u vertellen. Zeer recent werdik uitgenodigd door het ministerie van Verkeer en Waterstaat.Ze wilden in Apeldoorn met een aantal bewonersnog een keer om de tafel om uit te leggen hoe de routesvan en naar Schiphol lopen. Ze zochten nog een onafhankelijkvoorzitter met gezag, of ik die rol wilde pakken.Uiteraard heb ik bedankt voor die eer en ze Felix Rottenbergaanbevolen. Verbinden is ook bepalen tot waar je jemet wie wilt verbinden.2. Neem verantwoordelijkheidOngeveer twee jaar terug stonden we op het punt eenoude asfaltcentrale nabij woningen in Wageningen teverplaatsen naar een industrieterrein te Arnhem. Voor deleefbaarheid in Gelderland een forse vooruitgang. Uiteraardmaakten de omwonenden in Arnhem zich zorgen, zijverwachtten een oude vieze stinkfabriek, geen hypermodernecentrale. Als provincie hadden wij vooral een bemiddelendeen subsidiërende rol.Op een bewonersavond kreeg ik als ‘gezicht’ van dezeoperatie de wind van voren. Door mij zouden de bewonersen hun kinderen kanker krijgen. Het ging er zeeremotioneel aan toe. Mijn antwoord, intuïtief en tegen alleadviezen in: ‘Dat klopt, ik ben 100% verantwoordelijk,maar mag ik nu iets vertellen?’ Kort legde ik uit dat ik ervoor alle Gelderlanders ben en dat een hypermodernecentrale op een industrieterrein in Arnhem te verkiezen isboven het laten voortduren van de situatie in Wageningen.En ja, een wereld zonder asfalt… (de meeste mensenwaren natuurlijk met de auto gekomen). Een van de bewonerszei daarop: ja, als u het zo stelt, dan kan ik daar welinkomen. Alle boze energie liep als lucht uit een ballon.Als ik het formeel juiste antwoord had gegeven, namelijkdat wij alleen geld bijdragen, dat de gemeente het bestemmingsplanmaakt, et cetera, dan weet ik zeker dat deavond anders was verlopen. Verbinden betekent hier dat ikde zaak een gezicht gaf, een persoon waartegen men zichkon afzetten. Pas dat maakte een verder gesprek mogelijk.3. Wat is de vraag achter de vraagOp een dag komt een wethouder uit de Achterhoek mijvragen of het lokale bedrijventerrein mag worden uitgebreid.Omdat we net bezig zijn met een visie op bedrijventerreinenen gebleken is dat er veel te veel terrein op voorraad is,ben ik snel klaar: neen, dat gaan we niet doen. Maar ik bengeen bestuurder geworden om ‘neen’ te verkopen. Ik wil dusweten waarom die vraag gesteld wordt. Ik krijg het volgendeantwoord: in een kleine kern is een monteur die voorzichzelf is begonnen zo goed bezig dat de garage te kleinwordt. Hij krijgt er mensen bij, moet materiaal opslaan, etc.Kortom, de ondernemer vraagt aan de wethouder of ie eenhal op een kaveltje mag zetten. Nou, zegt de wethouder,ik denk niet dat het van de provincie mag, maar ik zal heteens gaan vragen. Neen, zegt de gedeputeerde. Maar als ikvervolgens het verhaal achter de vraag hoor zeg ik natuurlijkdat deze succesvolle ondernemer recht heeft op eenmooie plek. Maar er staan in die kern toch ook wat winkelpandenleeg? Waarom trekt ie daar niet in? Scheelt weerwat groene ruimte en het verhoogt de leefbaarheid in dekern. Mag dat dan, zo luidt de tegenvraag. Van mij wel, zoluidt mijn antwoord. Iedereen tevreden, eind goed al goed,maar het houdt me nog lang bezig dat door onze focus opprocedures, gewoon nadenken niet vanzelfsprekend is. Zorgaltijd dat je verbonden bent met de eigenlijke vraag. Achterieder verzoek, achter iedere zorg zit een mens met angst,hoop en emotie.4. Neem stelling, vindt ietsToen ik net gedeputeerde was, kwam in mijn commissieRuimte een hele boze man inspreken. De provincie bakteer niks van, werkte tegen, etc. Ik was verbaasd geïrriteerden vond het ook niet handig. Ik wist immers vanniks, waarom had hij niet eerst contact met mij gezocht?Gelukkig kwam ook bij me op, dat de nood wel heel hoogmoest zijn als iemand mij meteen tot vijand maakte. Dustoch maar even het dossier doorgenomen. Het ging om hetvolgende. Een agrariër wilde stoppen met zijn bedrijf, eenmooi landhuis bouwen en zijn gronden in een landgoedomzetten, toegankelijk voor eenieder. Maar ja, het betrofhier wel waardevol cultuurhistorisch landschap met rivierterpen.Er werden dus de nodige eisen aan inpassing enontwerp gesteld. De overheid bleef maar vragen stellen ensuggesties doen en nooit was het goed genoeg. Toen ik datwist werd de boze onhandige man iemand waar ik sympathievoor kreeg. Ik heb de betreffende ambtenaar gevraagddiens ideale ontwerp op papier te zetten. In mijn ogenkonden er dan twee dingen gebeuren: ofwel de agrariërzou zeggen, prima, doe ik het zo. Ofwel je raakt in dialoog.En dan gebeuren er soms ook mooie dingen. Tja, dat wastoch wel lastig, want dan namen we ook verantwoordelijkheidvoor het eindresultaat.Natuurlijk speelde op de achtergrond mee dat een anderedeskundige helemaal niet wilde dat er een nieuw landhuiskwam. Een nieuwe terp was not done. Ik zit daar rekkelijkerin. Als men 500 jaar geleden een terp maakte om drogevoeten te houden, waarom zou dat nu niet meer kunnen? Ikben poolshoogte gaan nemen en heb ter plekke de knoopdoorgehakt. Niet helemaal mijn stijl, maar ik voelde ik megesteund door het feit dat de agrariër in kwestie jaren daarvooral de helft van zijn bedrijf had ingeleverd voor natuurontwikkeling.Je mag als samenleving niet overvragen.Hier ligt het verbinden dus in het vermogen iets te vinden.Durf je te verbinden aan het resultaat in plaats van alsvragensteller langs de kant te blijven staan.5. Op tijd opschalenIk ben heel erg voor dialoog en gesprek, maar slechtsweinigen beheersen de kunst van het op tijd stoppen - ofje nu als raadslid, ambtenaar, ondernemer, betrokkenburger, wethouder of wat dan ook in dialoog zit over eenproject, een plan, of wat dan ook. Schaal op tijd op en stopop tijd. Als je er na een jaar open planproces nog niet uitbent, dan is de kans dat het na drie jaar wel is gelukt nietheel erg groot. Op een kleiner schaalniveau: als je het nadrie gesprekken nog niet met elkaar eens bent, ben jedat waarschijnlijk na tien gesprekken ook niet. Herken enerken dat het zo is. Breng de beslissing met alle nuancesdan ook naar het podium waar ie uiteindelijk genomenmoet worden.Verbinden is dus niet blijven praten tot iedereengefrustreerd is. Op tijd stoppen met het goede gesprekverbindt ook.6. Soms is kiezen belangrijker dan dekeuze zelfAl meer dan tien jaar werd in een kleine kern gediscussieerdover de nieuwe rondweg. Links of rechts om hetdorp heen. Het dorp was zwaar verdeeld, logisch. Iedereenwilde van de weg door het dorp af, maar de nieuwe routehet liefst zo ver mogelijk van de eigen woning. De tribunevan de Statenzaal was gevuld met vertegenwoordigers vanbeide kampen. In een debat dreigde de Staten wederomom nieuw onderzoek te vragen, met als logisch gevolg,weer uitstel, nog meer frustratie en een schisma in eenooit zo hechte dorpsgemeenschap. Mijn appèl op deStaten was dat nog meer onderzoek het antwoord nietdichterbij zou brengen. Wilde het dorp verder kunnen,dan was inmiddels elke keuze een goede. Natuurlijk hadhet College een voorkeur, maar elke keuze zou hoe danook beter zijn dan nog meer uitstel. Het is een utopie, tedenken dat je het iedereen naar de zin kan maken. Juistvoor deze conflicten is de politiek uitgevonden. Gelukkigwerd er gestemd en kwam er een variant uit. Ik zag deopluchting op de tribune, ook bij diegenen die liever deandere route hadden gezien. Het dorp wist waar het aantoe was en kon eindelijk weer als gemeenschap gaanopereren.Hier is het verbinden erkennen dat niet alles met elkaarin een ideaal verbonden kan worden. Mensen hebbenrecht op helderheid. Zorgvuldigheid met als achterliggendmotief de keuze uitstellen is destructief.7. Zoek de zwijgende meerderheid opOok ik heb de neiging de mensen die met hun vragenen zorgen vooraan staan het meeste aandacht te geven.Maar vergeet nooit de zwijgende meerderheid. Zoeknaar manieren om die te activeren en ze te wijzen op hunbelang. Mijn anekdote hierbij zet ik omwille van de gevoeligheidniet zwart op wit.Maar verbind je ook met de anonieme zwijgende meerderheid.Waarom zou hun opvatting minder waard zijn dan dievan de mensen die zich wel roeren?8. Spreek mensen aan op hunburgerschapOoit ben ik als ambtenaar helemaal uit mijn rol gevallen.Het ging over een straat waar meer verkeer doorheen zoumoeten. Daarvoor zouden ook parkeerplaatsen wijken. Hetwas een welgestelde buurt, veel tweeverdieners met vaakook twee auto’s. De hele straat, zo leek het, was tegen hetplan van de gemeente. Op de gebruikelijke inspraakavondkon ik mijn emoties uiteindelijk niet meer de baas. Ik vondhet irritante verwende klootzakken. Er mocht geen enkeleauto extra door hun straat rijden en ze wilden allemaalvoor de eigen deur kunnen parkeren. Wat dachten ze welniet. Dus riep ik tegen de zaal: ‘En waar rijden jullie danmet jullie auto’s? Wonen daar geen mensen?’ En nog eenpaar dingen die ik liever niet herhaal. Als ambtenaar viel ikuit mijn rol, maar de wethouder steunde me, de zaal piktehet en de meeste mensen bleken uiteindelijk toch welverantwoordelijkheid te willen nemen, nu ze er zo direct opaangesproken werden. En, het luchtte lekker op.Hier is verbinden gelegen in elkaar serieus nemen. Als jemensen als verantwoordelijke burgers benadert scheid jede zeikerds van de mensen die verder kijken dan hun eigenparkeerplaats.9. Goed opdrachtgeverschapWe hebben onszelfovergeorganiseerden geprotocolleerd.Daarom kunnenmeeste opdrachtenalleen de eindstreephalen als heel veelenergie is gestopt inhet doorlopen vande juiste procedures.Maar ontwerpen iseen vak, sommigenzijn daar beter indan anderen. Eengoede opdrachtgeveris essentieelvoor wie mooiezaken wil creëren.Zo heb ik thuis eenhandgemaakte kast voor mijn tv en stereo, waarbij ikmeubelmaker Marko de Kok de vrije hand heb gegeven,simpelweg omdat ik hem vertrouw en weet dat ie mooiemeubels maakt, die passen bij de persoon en zijn interieur.De kunst van het creëren vraagt om vertrouwen enruimte en ja, dat betekent ook enig risico lopen.Durf je te verbinden met mensen die iets beter kunnendan jijzelf. Dat geldt eigenlijk voor iedereen. Je geeftmeer weg, maar er wordt je ook meer gegund. Ik vind datde mooiste manier van verbinden, trots mogen zijn op eenresultaat omdat je een ander vertrouwen hebt gegund enruimte hebt gelaten. Een mooier cadeau is in ons werknauwelijks denkbaar. Bouwen op Ambitie pagina 64 65