Pijn bij Kwetsbare Ouderen - NVAM

terug naar de inhoudsopgaveChronische pijn kan ernstige gevolgen hebben voor het lichamelijk, psychologischen/of sociaal functioneren en leiden tot beperkingen en handicaps in het dagelijksleven (waaronder verlies van sociale contacten, verlies van bezigheden en hetonstaan van relatieproblemen). Wetenschappelijk onderzoek heeft laten zien datde ervaren pijn niet alleen samenhangt met lichamelijke factoren, maar ook metallerlei psychosociale factoren, zoals de wijze waarop de patiënt betekenis geeftaan de pijn, diens culturele achtergrond, de aandacht die de patiënt ontvangt inverband met de pijn, en de stress die in zijn leven ervaren wordt. Ook wanneerhet gaat over de gevolgen van de pijn voor het dagelijks leven van de patiënt,spelen psychosociale factoren een rol, zoals hoe de patiënt over zichzelf denkt inrelatie tot de pijn en in hoeverre hij controle meent te hebben over de pijn. Dezebevindingen hebben ertoe geleid dat chronische pijn het beste vanuit een biopsychosocialeoptiek benaderd en behandeld kan worden.Chronische pijn wordt bij de meeste ouderen veroorzaakt door musculoskeletalestoornissen zoals artrose, rugpijn of nekpijn (Lansbury, 2000). Op het momentdat er naar gevraagd wordt, heeft 84% van de ouderen pijn (24% ernstig),waarbij 26% aangeeft dat pijn bijna altijd interfereert met het dagelijkse leven(Lansbury, 2000). Hoewel dergelijke prevalentiestudies afhankelijk zijn van dedefinitie van pijn en van de setting (Labus et al, 2003) kan er zoals al eerdergesteld worden dat pijn bij ouderen een veel voorkomend fenomeen is.Twintig procent van de ouderen met pijn ontvangt echter geen pijnmedicatie en58% krijgt onvoldoende pijnbehandeling voorgeschreven (Boerlage et al, 2008).Dezelfde percentages gelden zelfs voor ouderen met ondraaglijke pijn. Er wordentwee mogelijke redenen genoemd voor het weinig voorschrijven vanpijnmedicatie.Ten eerste is er weerstand bij ouderen om pijnmedicatie te gebruiken, omdat zijhun onafhankelijkheid willen bewaren: ‘niet gevangen worden in het medischesysteem’ (Lansbury, 2000) en omdat zij soms al veel medicatie gebruiken. Tentweede leeft er bij ouderen de overtuiging, dat pijn onvermijdelijk hoort bijveroudering. Hierdoor geven zij eerder aan tevreden te zijn met de pijnbehandeling.Dit heeft meer te maken met de lage verwachtingen dan met een voldoendekwaliteit van de behandeling. Ondanks de impact die de pijn heeft op stemmingen dagelijkse activiteiten, kunnen ouderen de pijn dus veronachtzamen richtingzorgverleners (Boerlage et al, 2008).Er zijn ook andere redenen waardoor de herkenning en behandeling van pijn bijouderen belemmerd worden:– ouderen zijn vaker bang om verslaafd te raken aan pijnstillers of om van pijnstillersvervelende bijwerkingen te krijgen (Miaskowski, 2000);– ouderen willen gezien worden als ‘goede patiënt’, waardoor ze niet klagen overpijn. Dit komt doordat bij deze groep er relatief weinig ervaring is met hetmeedenken/onderhandelen in de gezondheidszorg en doordat ouderen zorgverlenerszien als autoriteiten (Miaskowski, 2000);– ouderen negeren de aanwezigheid van pijn vaker, omdat zij bang zijn dat de pijnbetekent dat zij mogelijk een ernstige ziekte hebben (Miaskowski, 2000);– ouderen gebruiken meerdere/andere woorden om pijn aan te geven, bijvoorbeeld‘zeer doen’ of ‘ongemak’ (Miaskowski, 2000);– ouderen willen dat de zorgverlener zich tijdens de beperkte tijdsduur van eenspreekuur of consult richt op hun belangrijkste medische problemen en dat kaniets anders zijn dan de pijn. Dit komt doordat ouderdom vaak gepaard gaat meteen veelvoud aan lichamelijke klachten/problemen (comorbiditeit) (Miaskowski,2000), en andere problemen kunnen daarom prioriteit krijgen;– ouderen denken dat zorgverleners het (te) druk hebben en willen hun daaromniet storen (Miaskowski, 2000; Lansbury, 2000);– ouderen denken dat anderen toch niet begrijpen hoe het is om chronische pijnte hebben als oudere patiënt (Lansbury, 2000).multidisciplinaire Richtlijn pijn bij kwetsbare ouderen12