Pijn bij Kwetsbare Ouderen - NVAM

terug naar de inhoudsopgave5.7 Adjuvante en andere medicatieDiverse geneesmiddelen uit verschillende geneesmiddelengroepen, die voorandere doeleinden dan pijnbestrijding werden ontwikkeld, bleken de pijnbelevingte beïnvloeden zonder de pijngrens te verhogen. Deze middelen, die nu gewoonlijkworden aangeduid als adjuvante medicatie, verschenen oorspronkelijk in deliteratuur over kankerpijn (Portenoy, 1998). De geneesmiddelen-groepen betreffenantidepressiva, anti-epileptica, lokale anaesthetica, corticosteroïden en anderemiddelen die de overbrenging van pijnsignalen via de neuronen beïnvloeden.Adjuvante geneesmiddelen kunnen alleen of in combinatie met non-opioïden ofopioïden worden gebruikt in diverse situaties waarin sprake is van chronische pijn,vooral neuropathische pijn.CorticosteroïdenHet effect van pijnstilling is beschreven voor diverse systemisch toegediendecorticosteroïden in uiteenlopende doseringen voor diverse condities. Effectiefgebruik van corticosteroïden is gedocumenteerd voor reumatische en autoimmuungewrichtsziekten, inclusief reumatoïde artrose, ontstekingen van debloedvaten, spierreuma, artritis temporalis, andere auto-immuun aandoeningen,en jicht, zie NHG-Standaard Artritis (2010). Corticosteroïden zouden ook effectiefzijn bij de behandeling van sommige neuropathische pijnsyndromen; pijn bijoncologische aandoeningen (zoals botmetastasen), hoofdpijn vanwege verhoogdeintracraniële druk, en pijn vanwege obstructie van de darmen (Watanabe et al,1994).Op basis van het beschikbare bewijs is het onmogelijk om te differentiëren tussencorticosteroïden in termen van korte- of langetermijn werkzaamheid of dosisresponsrelaties. De bekende bijwerkingen en ernstige toxiciteit van korte- enlangetermijngebruik van corticosteroïden maken, dat ze veelal alleen veiligkunnen worden gebruikt in lage doses, voor een korte periode of rond het levenseinde.SpierontspannersWanneer men vermoedt dat spasmen van de spieren de oorzaak van de pijn zijn,dan is het waarschijnlijk gerechtvaardigd een ander middel te overwegen met eenbekend effect op spierspasmen, zoals benzodiazepinen, baclofen of tizanidine(Lussier et al, 2004). Artsen moeten zich realiseren dat deze middelen gepaardgaan met een groter risico op vallen bij kwetsbare ouderen.Baclofen is een agonist van GABA B-receptor. Hoewel de werkzaamheid vanbaclofen is gedocumenteerd als tweedelijns therapie in geval van aanvalsgewijzeoptredende neuropathische pijn, wordt het vooral gebruikt bij patiënten meternstige spasticiteit door beschadiging van het centrale zenuwstelsel, demyelinisatie,andere neuromusculaire stoornissen of aangezichtspijn (Fromm, 1994). Erwordt met een lage dosering gestart en deze wordt geleidelijk verhoogd. Bijwerkingenzoals duizeligheid, slaperigheid en gastrointestinale klachten kunnenoptreden. Staken van het langdurig gebruik van baclofen vereist een afbouwenover een tot twee weken vanwege de mogelijkheid van een delier en een CVA.Een andere spierontspanner is tinazidine. Vanuit gegaan wordt dat tinazidinepresynaptische alfa-2 receptoren stimuleert waardoor een signaaloverdrachtsignalerendestof, die verantwoordelijk is voor de excessieve spiertonus, wordtgeremd. Evenals baclofen heeft tinazidine als bijwerking slaperigheid, duizeligheid.Bij plotseling staken kunnen rebound-hypertensie, tachycardie en hypertonieoptreden. Bouw daarom tinazidine langzaam af. Tinazidine moet niet samengebruikt worden met CYP1A2 remmers zoals ciprofloxacine en fluvoxamine.multidisciplinaire Richtlijn pijn bij kwetsbare ouderen88