Pijn bij Kwetsbare Ouderen - NVAM

terug naar de inhoudsopgaveblijkt dat de meer specifieke Parkinson gerelateerde oorzaken zoals centrale pijn,die veroorzaakt wordt door prikkels vanuit het centrale zenuwstelsel zelf, mogelijkdoor abnormaal functioneren van witte stof banen (Craig, 1998) minder goedherkend worden door zorgverleners (Nègre-Pagès et al, 2008).Ziekte van Parkinson zonder cognitieve stoornissenHersenafwijkingen van mensen met Parkinson zonder cognitieve stoornissenwijzen zowel op een afgenomen pijnbeleving als op een toegenomen pijnbeleving(Scherder et al, 2005). Enerzijds kan een afgenomen pijnbeleving ontstaandoordat in twee hersengebieden van het mediale pijnsys teem, het coeruleussubcoeruleusgebied (Braak et al, 2000) en de thalamus (Rüb et al, 2002; Zhuoet al, 1991), verstoppingen ontstaan door ‘Lewy lichaampjes’ en ‘Lewy neurieten’(Scherder et al, 2005). Lewy lichaampjes zijn ophopingen van celmateriaal zoalseiwitten binnen in hersencellen (Komatsu et al, 2007). Lewy neurieten zijn Lewylichaampjes in de vorm van spoelen of draden (Braak et al, 2000). Anderzijds kaneen toegenomen pijnbeleving ontstaan doordat afwijkende hersenstamgebieden(Braak et al, 2000) de pijnperceptie niet meer remmen in het ruggenmerg (Braaket al, 2003). Een toegenomen pijnbeleving kan ook ontstaan door schade inhersengebieden die de neurotransmitter histamine en de hormonen oxytocine enargininevasopressin produceren (Purba et al,1994). Kortom, op basis van hersenafwijkingenin de pijnsystemen kan er niet met zekerheid geconcludeerd wordenof de pijnbeleving is afgenomen of toegenomen bij cognitief intacte Parkinsonpatiënten. In de kliniek kunnen beiden fenomenen dus plaatsvinden.Wat betreft het laterale pijnsysteem, zijn mensen met Parkinson zonder cognitievestoornissen gevoeliger voor pijn door kou (Brefel-Courbon et al, 2005) en hitte(Mylius et al, 2008). Daarom moet rekening worden gehouden met temperatuurals één van de oorzaken van pijnklachten. Het risico op verwonding in pijnlijkesituaties is kleiner bij ouderen met Parkinson: naast de gevoeligheid voor pijn doorkou en hitte treedt een terugtrekreflex bij pijn eerder op (Mylius et al, 2008). Heteffect van het medicijn levodopa op de pijnbeleving bij mensen met Parkinson isniet eenduidig: zowel een verbetering adequate terugtrekreflex (Gerdelat-Mas etal, 2007) en pijnwaarneming bij kou (Nègre-Pagès et al, 2008) als een verslechteringzoals meer ongevoeligheid voor pijn (Gerdelat-Mas et al, 2007) en voorsensaties zoals tast (Zia et al, 2003; Prätorius et al, 2003) zijn beschreven. Doordeze onduidelijkheid wordt het aanbevolen om na de start van levodopa goed bijde patiënt eventuele veranderingen in de pijnbeleving en sensorische waarneminguit te vragen.Ziekte van Parkinson met cognitieve beperkingenCognitieve beperking is een veel voorkomend fenomeen in een wat later stadiumvan de ziekte van Parkinson: gemiddeld 10 jaar na aanvang van de ziekte vanParkinson ontstaat dementie (Aarsland et al, 2001; Hughes et al, 2000). Nog weer10 jaar later is slechts 26% van de personen in leven waarbij 20 jaar geleden deziekte van Parkinson werd gediagnosticeerd en daarvan is 83% dement (Hely etal, 2008). Klinische studies naar pijnbeleving bij deze patiënten ontbreken helaas.Wel toont een onderzoek bij ouderen met de ziekte van Parkinson aan dat indiencognitieve beperkingen aanwezig zijn pijn sterker samenhangt met depressie(Ehrt et al, 2009).Vrijwel alle hersengebieden van het mediale pijnsysteem zijn bij de cognitiefverminderde Parkinson-patiënten aangetast door onder andere ‘Lewy lichaampjes’en Lewy-neurieten en in het laatste stadium van de ziekte vertoont ook hetprimaire sensorische hersengebied afwijkingen (Scherder et al, 2005; Braak et al,2002). Er zijn echter bij Parkinson-patiënten met dementie ook diffuse witte stoflaesies geobserveerd (Yamanouchi et al, 1997) die kunnen leiden tot een toenamein pijnbeleving (Scherder et al, 2003). Kortom, het is te verwachten dat ouderenmet de ziekte van Parkinson, als zij in het stadium zijn waarbij er ook cognitievebeperkingen zijn, een afname in pijnbeleving ervaren, hoewel het bij sommigenechter ook kan toenemen (Scherder et al, 2003).15multidisciplinaire Richtlijn pijn bij kwetsbare ouderen | Verenso 2011 | deel 2