algemene termen, is niet gebonden a<strong>an</strong> een tijdsperiode en is nauwelijks meetbaar. Doelstell<strong>in</strong>gendaarentegen zijn specifieke resultaten die de org<strong>an</strong>isatie <strong>in</strong> een beperkte periode wil bereiken. Eenuiteenzett<strong>in</strong>g v<strong>an</strong> de doelstell<strong>in</strong>gen is volgens hen essentieel voor het m<strong>an</strong>agement controlsysteemv<strong>an</strong> een non-profitorg<strong>an</strong>isatie. De effectiviteit v<strong>an</strong> een org<strong>an</strong>isatie k<strong>an</strong> alleen worden gemeten op hetmoment dat de werkelijke resultaten kunnen worden gerelateerd a<strong>an</strong> de doelstell<strong>in</strong>gen. Activiteitenzijn specifieke programma' s en projecten die worden uitgevoerd om de doelstell<strong>in</strong>gen te bereiken.Op basis v<strong>an</strong> bovensta<strong>an</strong>de overweg<strong>in</strong>gen wordt het begrip doelstell<strong>in</strong>g voor een FWI gedef<strong>in</strong>ieerdals hetgeen de org<strong>an</strong>isatie wil bereiken; zoals deze bijvoorbeeld bij Foster Parents Pl<strong>an</strong> en Woord enDaad zijn verwoord:Het verbeteren v<strong>an</strong> de toekomst voor k<strong>an</strong>sarme k<strong>in</strong>deren <strong>in</strong> ontwikkel<strong>in</strong>gsl<strong>an</strong>den;Het creëren v<strong>an</strong> een betere leefsituatie voor mensen <strong>in</strong> nood.Om de effectiviteit te kunnen meten, moet een relatie gelegd worden tussen de outcomes en de doelstell<strong>in</strong>gen.Het P<strong>an</strong>el on Accountability <strong>an</strong>d Govern<strong>an</strong>ce <strong>in</strong> the Voluntary Sector 51 geeft a<strong>an</strong> dat de eerstestap <strong>in</strong> het meetproces ook moet zijn identiJtj<strong>in</strong>g outcome goals.De effectiviteit v<strong>an</strong> een FWI is niet te bepalen als de def<strong>in</strong>iër<strong>in</strong>g v<strong>an</strong> de doelstell<strong>in</strong>g beperkt blijft totbijvoorbeeld het verbeteren v<strong>an</strong> de toekomst voor k<strong>an</strong>sarme k<strong>in</strong>deren <strong>in</strong> ontwikkel<strong>in</strong>gsl<strong>an</strong>den. Om de outcomeste relateren a<strong>an</strong> de doelstell<strong>in</strong>g is het noodzakelijk dat deze per programma en/of project concreeten meetbaar worden gemaakt. De FWI moet concreet uiteenzetten wat zij met haar programma's enprojecten wenst te bereiken.3.3 Effectiviteit: een complex begrip3.3.1 Inleid<strong>in</strong>gIn de voorga<strong>an</strong>de paragrafen zijn de begrippen 'effectiviteit' en 'efficiency' steeds naast elkaar geplaatst.Het begrip effectiviteit is eenvoudig gedef<strong>in</strong>ieerd als de mate waar<strong>in</strong> does tell<strong>in</strong>gen worden gerealiseerd.Hoewel <strong>in</strong> de literatuur over deze def<strong>in</strong>iër<strong>in</strong>g overeenstemm<strong>in</strong>g is, zijn er onderzoekers die pleitenvoor een meerdimensionale zienswijze. In de volgende paragrafen wordt hier nader op <strong>in</strong>gega<strong>an</strong>.3.3.2 OutputgerichtIn § 3.2.5 is het begrip effectiviteit weergegeven als zijnde outputgericht. Uit figuur 3 blijkt dat eenvergelijk<strong>in</strong>g v<strong>an</strong> de gerealiseerde output met de gepl<strong>an</strong>de output <strong>in</strong>formatie geeft omtrent de effectiviteit.Output is echter de result<strong>an</strong>te v<strong>an</strong> alle aspecten v<strong>an</strong> een org<strong>an</strong>isatie: <strong>in</strong>put, proces, structuur, cultuur,technologie, <strong>in</strong>formatievoorzien<strong>in</strong>g etc. Indirect richt effectiviteit zich dus op al deze aspecten,die daarom een deel uitmaken v<strong>an</strong> het effectiviteitvraagstuk. Jägers/J<strong>an</strong>sen 52 stellen d<strong>an</strong> ook dat alleswat <strong>in</strong>vloed heeft op de doelbepal<strong>in</strong>g àf op de output, eveneens <strong>in</strong>vloed heeft op de effectiviteit. Eendirect gevolg is dat effectiviteit een overkoepelend en zeer algemeen en tegelijkertijd complex begripis.Als bij een FWI effectiviteit slaat op het gehele traject v<strong>an</strong> <strong>in</strong>put tot en met output, d<strong>an</strong> betekent dit dathiermee het gehele h<strong>an</strong>delen v<strong>an</strong> de org<strong>an</strong>isatie wordt beoordeeld. Dit is ook geen vreemde gedachteng<strong>an</strong>g. Als een FWI er niet <strong>in</strong> slaagt om voldoende middelen b<strong>in</strong>nen te krijgen, d<strong>an</strong> k<strong>an</strong> zij niet alle projectenen/of programma' s uitvoeren die zij zou willen. Gevolg daarv<strong>an</strong> is dat zij haar doelstell<strong>in</strong>genniet k<strong>an</strong> realiseren en derhalve niet effectief is. Effectief zijn krijgt zo bij een FWI een dubbele, ruimerebetekenis:50 Anthony, KN. en Young, D.W., M<strong>an</strong>agement con trol <strong>in</strong> nonprofit org<strong>an</strong>izations, 1999, pag<strong>in</strong>a 355-35851 P<strong>an</strong>el on Accountability <strong>an</strong>d Govern<strong>an</strong>ce <strong>in</strong> the Voluntary Sector, Build<strong>in</strong>g on Strenght: Improv<strong>in</strong>g Govern<strong>an</strong>ce <strong>an</strong>d Accountability <strong>in</strong> C<strong>an</strong>ada'sVoluntary Sector, pag<strong>in</strong>a 3652 Jägers, H.P.M., mw. W. J<strong>an</strong>sen, Effectiviteit en prestatie-<strong>in</strong>dicatoren, pag<strong>in</strong>a 12924
11 Niet effectief w<strong>an</strong>t de FWI heeft niet alle a<strong>an</strong>gevraagde projecten/programma's kunnen uitvoerenomdat er onvoldoende middelen waren.11 Niet effectief omdat de gestelde doelstell<strong>in</strong>gen v<strong>an</strong> bijvoorbeeld het specifieke AIDS-project <strong>in</strong>Afrika niet zijn bereikt.Effectiviteit krijgt door deze benader<strong>in</strong>g een hoge mate v<strong>an</strong> abstractie. Het wordt zeer ruim, waardoorhet betrekk<strong>in</strong>g heeft op de gehele org<strong>an</strong>isatie Dat betekent eveneens dat het begrip niet meer directmeetbaar is. Het is d<strong>an</strong> ook noodzakelijk om concrete eigenschappen en prestaties te specificeren diedeel uit maken v<strong>an</strong> de 'org<strong>an</strong>isatorische' effectiviteit. In het kader v<strong>an</strong> dit onderzoek wordt het ruimerdef<strong>in</strong>iëren v<strong>an</strong> het begrip' effectiviteit' beperkt tot hetgeen betrekk<strong>in</strong>g heeft op de bested<strong>in</strong>gen v<strong>an</strong> eenFWI.Zowel Jägers/J<strong>an</strong>sen53, Keun<strong>in</strong>g/Epp<strong>in</strong>k 54 als de C<strong>an</strong>adi<strong>an</strong> Comprehensive Audit<strong>in</strong>g Foundation (naderte noemen CCAF)55 hebben a<strong>an</strong> deze meer dimensionale benader<strong>in</strong>g <strong>in</strong>houd gegeven. Uit dezeverschillende modellen blijkt dat het effectiviteitsbegrip bij FWI niet enkelvoudig k<strong>an</strong> worden <strong>in</strong>gevuld.Het is een breed begrip dat ruimer wordt gedef<strong>in</strong>ieerd d<strong>an</strong> <strong>in</strong> de voorga<strong>an</strong>de paragrafen.3.4 Model Jägers en J<strong>an</strong>sen3.4.1 EffectiviteitcriteriaV<strong>an</strong> het begrip effectiviteit zijn een a<strong>an</strong>tal criteria af te leiden. In Figuur 4 zijn de aspecten weergegevenwaara<strong>an</strong> een org<strong>an</strong>isatie volgens Jägers/J <strong>an</strong>sen a<strong>an</strong>dacht moet besteden om effectief te zijn.3.4.1.1 Exteme behoefteuvoorzieu<strong>in</strong>gDe resultaten v<strong>an</strong> een org<strong>an</strong>isatie moeten bijdragen tot derealisatie v<strong>an</strong> vooraf vastgestelde doelen. Deze doelensta<strong>an</strong> niet op zich, maar hebben betrekk<strong>in</strong>g op voorzien<strong>in</strong>gen<strong>in</strong> de behoeften v<strong>an</strong> de omgev<strong>in</strong>g v<strong>an</strong> de org<strong>an</strong>isatie.De geleverde goederen of diensten moeten voldoena<strong>an</strong> de door de 'kl<strong>an</strong>ten' gestelde kwaliteitseisen.3.4.1.2 FlexibiliteitOrg<strong>an</strong>isaties moeten voortdurend keuzes maken om eena<strong>an</strong>trekkelijke speler te kunnen blijven op de marktenwaarop zij zich (willen) begeven. Flexibiliteit is een vereisteom snel <strong>in</strong> te kunnen spelen op ontwikkel<strong>in</strong>gen en behoeftenv<strong>an</strong> de omgev<strong>in</strong>g en tevens om zich snel te kunnena<strong>an</strong>passen a<strong>an</strong> plotsel<strong>in</strong>g wijzigende omst<strong>an</strong>digheden.Figuur 4: Effectiviteitscriteria Jägers/J<strong>an</strong>sen 563.4.1.3 EfficiencyVoor het voortbrengen v<strong>an</strong> producten of diensten zijn middelen nodig. De wijze waarop met dezemiddelen wordt omgega<strong>an</strong> bepaalt de mate v<strong>an</strong> doelmatigheid of efficiency. De m<strong>an</strong>ier waarop deorg<strong>an</strong>isatie met de schaarse middelen omgaat, k<strong>an</strong> het verschil betekenen tussen overleven of ten onderga<strong>an</strong>.53 Jägers, H.P.M., mw. W. J<strong>an</strong>sen, Effectiviteit en prestatie-<strong>in</strong>dicatoren, pag<strong>in</strong>a 128-13554 Keun<strong>in</strong>g, D. en Epp<strong>in</strong>k, D.I., M<strong>an</strong>agement en Org<strong>an</strong>isatie, Theorie en Toepass<strong>in</strong>g, pag<strong>in</strong>a 28-3055 C<strong>an</strong>adi<strong>an</strong> Comprehensive Audit<strong>in</strong>g Foundation, Effectiveness, Report<strong>in</strong>g <strong>an</strong>d Audit<strong>in</strong>g <strong>in</strong> the Public Sector56 Jägers, H.P.M., mw. W. J<strong>an</strong>sen, Effectiviteit en prestatie-<strong>in</strong>dicatoren, pag<strong>in</strong>a 13025