Download PDF - vakbladvitruvius.nl

VITRUVIUS NUMMER 6 JANUARI 2009strategisch zeer belangrijke plekken, namelijkde havens waar een geallieerde invasieplaats zou kunnen vinden. Stützpunktgruppenverdedigden locaties van kleinerstrategisch belang. Langs de Nederlandsekust lagen van Breskens tot Delfzijl 19Stützpunktgruppen en vier Verteidigungsbereiche:Den Helder, IJmuiden, Hoek vanHolland en Vlissingen. In 1944 werdenIJmuiden en Hoek van Holland tot Festungverklaard: dit waren de lokaties die in iedergeval behouden moesten blijven. Vlisssingenzou later in 1944 worden opgenomen in deFestung Walcheren (Rolf, 2005).In het huidige duingebied van het NationaalPark Zuid-Kennemerland ligt zowel denoordgrens van het Stützpunktgruppe Zandvoortals het zuidfront van de FestungIJmuiden.Al sinds voorjaar 1942 was de Nederlandsekust verboden gebied. Ook kwam een verhuis-en vestigingsverbod voor Bloemendaal,Zandvoort en Velsen. In november 1942 werdin dit gebied ook daadwerkelijk met de bouwvan de verdedigingswerken begonnen. Hetbetekende evacuatie van bewoners die directachter de duinrand woonden. Naarmate deoorlog vorderde moesten steeds grote groepenmensen hun huizen verlaten. In Zandvoortwerden 848 huizen en 13 hotelsgesloopt voor de bouw van de Atlantikwall.In Velsen ging het zelfs om 4.000 huizen(Nationaal Park Zuid-Kennemerland, 2002).Het daadwerkelijke bouwen van de Atlantikwallhad zich voor een groot deel buiten hetblikveld van de bewoners afgespeeld, maar nade bevrijding bleken de duinen veranderd ineen compleet militair landschap: ooggetuigenvertelden van prikkeldraadversperringen,wachtposten, zoeklichten en bunkers voorzienvan kanonnen. Het strand zelf stond volpalen, hekken en obstakels. Ook lagen ermijnenvelden (Scheffer, 2004).Na de oorlog werden de meest in de wegliggende onderdelen al spoedig gesloopt.Vooral de ‘obstakels’ op het strand en werkenop en langs de doorgaande wegen zullen snelopgeruimd zijn. Duitse krijgsgevangenenwerden hierbij ingezet. Zo moesten strandgangerszomer 1947 regelmatig van hetstrand als er weer mijnen of bunkers tot ontploffingwerden gebracht (Scheffer, 2004).Men wilde de sporen van de Duitse bezetterszo snel mogelijk uitwissen en de meest in hetoog lopende bunkers verdwenen dan ookletterlijk uit het zicht, soms door ze gewoonmet zand te bedekken. Vooral de aan hetstrand liggende bunkers voor de kustverdedigingverdwenen in hoog tempo. Een enkelelement van de Atlantikwall werd op bijnamoderne manier hergebruikt. Zo werd eencluster bunkers vanaf de jaren vijftiggebruikt als vakantiewoningen. Dit zogenaamde‘Bunkerdorp’ is helaas in 1989gesloopt (Van Oostrom, 2004). Een Duitseobservatiepost in Bloemendaal werd door hetgemeentebestuur verbouwd tot uitkijktoren(Scheffer, 2004).Dat er toch nog veel van het zuidfront van deFestung IJmuiden is overgebleven, dankenSAMENVATTINGIn het Nationaal Park Zuid-Kennemerlandliggen belangrijke restanten van de Atlantikwall,de Duitse linie uit de Tweede Wereldoorlog.In samenhang zijn hier diverseelementen en structuren als bunkers,wegen en tankgrachten bewaard gebleven.Belangrijke natuurwaarden hebben zichinmiddels op en rond deze linie ontwikkeld.De tijd lijkt rijp om zowel wat betreft beschermingals beleving stappen te nemen.Bescherming van delen van de Atlantikwallkan helpen keuzes te maken in het gebied.De RACM zou hierbij het initiatief kunnennemen. Daarnaast zou erkenning van demonumentale waarden van de Atlantikwallkunnen helpen in het ontwikkelen van meerbelevingsmogelijkheden rondom deze uniekerestanten uit de Tweede Wereldoorlog.12EEN BUNKER IN GEBRUIK ALS VAKANTIEWONING IN HET ZOGENAAMDE BUNKER-DORP. DIT VAKANTIECOMPLEX WAS GEVESTIGD IN BUNKERS DIE DEEL UIT MAAKTENVAN DE FESTUNG IJMUIDEN. VANAF DE JAREN '50 HEBBEN DIVERSE BUNKERS ZOTIENTALLEN JAREN EEN NIEUWE FUNCTIE GEHAD ALS VAKANTIEVERBLIJF. IN 1989ZIJN DE BUNKERS GESLOOPT. FOTO: UIT ONS BLOEMENDAAL, ARCHIEFDIENST KENNEMERLANDFESTUNG IJMUIDEN. DE HAVENS VAN IJMUIDEN ZIJN OMGEVEN DOOR DIVERSE BUN-KERCOMPLEXEN (ZWARTE PUNTEN, DE NUMMERS VERWIJZEN NAAR DE ZOGENAAM-DE BAUPUNKTE). EEN STELSEL VAN TANKGRACHTEN, DRAKETANDHINDERNISSEN ENTANKMUREN (DUBBELE LIJN, DIKKE LIJN EN DUNNE LIJN) OMSLUITEN DE FESTUNG.HET ZUIDELIJK GEDEELTE HIERVAN LIGT GROTENDEELS IN NATIONAAL PARK ZUID-KENNEMERLAND. BRON: RUDI ROLF EN HANS SAKKERS DUITSE BUNKERS IN NEDERLAND, MIDDELBURG, 200521