Download PDF - vakbladvitruvius.nl

AVITRUVIUS NUMMER 6 JANUARI 2009sluit in ieder geval een opslagfunctie uit.Uit de archeologische data komt in de periodetussen 950 en 1050 voor het eerst een socialegroep naar voren, die zichzelf duidelijk profileertals lokale elite. Zij bewoonden grotehouten huizen, die waarschijnlijk uit meerdereverdiepingen bestonden. Een deel vandeze gebouwen werd verwarmd met luxeverwarmingssystemen, die in deze periodeverder vooral in versterkingen en kloostersworden aangetroffen. Terwijl de economischeactiviteiten in de nederzetting als geheel zichsteeds meer toespitsen op handel en ambacht,is op perceelsniveau een zekere specialisatiewaarneembaar. Dat blijkt onder meer uit hetfeit dat bijgebouwen met een ambachtelijkefunctie nooit op hetzelfde perceel lagen alseen onderkelderd houten gebouw met eenopslagfunctie.geldt zeker voor het onderkelderde typeDeventer 4A. Deze gebouwen hadden waarschijnlijkin de eerste plaats een functie alswoonhuis voor kooplieden of personen metgrondbezit buiten de stad, mogelijk gecombineerdmet een ambachtelijke werkplaats. Datde bewoners van deze gebouwen tot de socialeelite moeten hebben behoord, blijkt uit devondst van meerdere bekervormige kacheltegels,afkomstig van lemen kachelovens. 1478PLATTEGRONDEN VANONDERKELDERDE HOUTENHUIZEN VAN HET TYPEDEVENTER 4A.OP DE ACHTERERVENBEVONDEN ZICH KLEINEGEBOUWTJES IN HOUT-SKELETBOUW VAN HETTYPE DEVENTER 5,VERMOEDELIJK METEEN AMBACHTELIJKEFUNCTIE.Gebouwen van het type Deventer 4 kwamenzeker tot 1250 voor. Waarschijnlijk werd dittype pas verdrongen na de introductie vanbaksteen als grootschalig toegepast bouwmateriaal.Opvallend is dat de onderkelderdevariant na 1050 nauwelijks meer voor lijkt tekomen. Mogelijk bestaat er een verband tussenhet verdwijnen hiervan en de opkomstvan grote tufstenen woonhuizen na 1050.De introductie van houtskeletgebouwen vanhet type Deventer 4 en Deventer 4A vormteen belangrijke aanwijzing voor een toenemendespecialisatie op het gebeid van dehandel. In de kelder van een van de gebouwenzijn resten aangetroffen die op de opslag vaneen grote hoeveelheid graan wijzen. Aanwijzingenvoor ambachtelijke activiteitenbestaan onder andere uit het voorkomen vankleine bijgebouwtjes van het type Deventer 5(figuur 8). De gebouwen van dit type vervulden,gezien het voorkomen van een haardplaats,mogelijk een functie als smelterij,stokerij of brouwerij. De aanwezigheid vanhaarden in deze relatief kleine gebouwtjesNa 1050: grote gebouwen van tufsteenVanaf 1050 wordt het stedelijke karakter vanDeventer verder versterkt door de bouw vangrote tufstenen gebouwen. In het onderzoeksgebiedzijn in totaal de resten van achtvan dergelijke gebouwen aangetroffen. Ookbuiten het onderzoeksgebied bestaan aanwijzingenvoor burgerlijke tufsteenbouw.Typologisch zijn deze gebouwen in tweegroepen onder te verdelen.De gebouwen van het type Deventer 7 zijnvrijwel vierkant van opzet. De muurdiktesbedragen tussen 0,60 m en bijna 1 m. Deafmetingen van de gebouwen variëren sterkvan 5,50 bij 5 m tot bijna 8 bij 8,50 m (figuur9). Gebouwen van het type Deventer 8 daarentegenzijn langgerekter en rechthoekig vanopzet (figuur 10). Bij deze gebouwen variërende afmetingen van bijna 10 m bij 6 m tot 22m bij 6 m. De afmetingen zijn niet de belangrijkstecriteria bij de toewijzing aan een type,maar de opzet van de plattegrond is hierinbepalend. De onderste verdieping van beidetypen gebouwen was over het algemeen verdieptaangelegd als souterrain. Waarschijnlijkbestonden deze gebouwen uit meerdereverdiepingen.Gebouwen van de typen Deventer 7 en 8 werdenwaarschijnlijk kort na 1050 geïntroduceerd.Na de 12de eeuw lijkt het type Deventer 7niet meer voor te komen. Enkele gebouwenvan dit type werden, nadat zij in de 12e eeuwdoor brand waren verwoest, vervangen doortype Deventer 8. Gebouwen van dit laatstetype functioneerden waarschijnlijk tot ver nade 13de en 14de eeuw, waarin het gebruik vanbaksteen steeds algemener werd.36