Download PDF - vakbladvitruvius.nl

K ort VITRUVIUS NUMMER 6 JANUARI 2009ESSAY ‘HET POST-BELVEDERETIJDPERK’AAN PLASTERK AANGEBODENOnlangs is een essay verschenen aande hand van prof. dr. J.E. (Koos)Bosma, met als titel ‘Het post-Belvederetijdperk: Cultuurhistorisch beleid verankerdin de ruimtelijke ordening en in de ontwerpopgave’.Het essay is geschreven inopdracht van de toenmalige rijksadviseurvoor het cultureel erfgoed Fons Asselbergs.Het essay is op 3 september, namens hetvoormalige Collega van Rijksadviseurs, doorAsselbergs aangeboden aan onze ministervan OCW, dhr. Plasterk.Op 15 november 2005 heeft de toenmaligestaatssecretaris van OCW, Medy van derLaan, aan het College van Rijksadviseurs eenadvies gevraagd over architectuur- en belvederebeleid.Eén van de vragen die ze steldehad betrekking op de vraag: ‘Hoe kan deopgebouwde kennis over ontwikkelingsgerichtinzetten van cultuurhistorie bij ruimtelijkeopgaven verder worden verankerd inhet architectuurbeleid na 2008?’. Voor hetbeantwoorden heeft het college, om haaradvies te onderbouwen, aan prof. dr. J.E.Bosma gevraagd over dit onderwerp eenessay te schrijven. Het essay wordt voorafgegaandoor het advies. Hierin is te lezen dathet college van mening is dat in het post-Belvedere tijdperk met name de volgendetwee noties van belang zijn:1. Het zoeken naar de optimale verhoudingtussen oud en nieuw, tussen behoud en ontwikkeling,vergt van ontwerpers en opdrachtgeverseen dynamische kijk op de cultuurhistorischecomponent en een integralebenadering. Als de externe financiële impulsna 2009 is verdwenen, en ook de programmatischeondersteuning, zal deze opgave‘geëmancipeerd’ moeten worden opgepakt.Dat kan volgens het college alleen als demeerwaarde van die gelaagde benadering enhet samengaan van oud en nieuw doorbetrokken partijen als vanzelfsprekend wordtgezien. De gewenste integrale benaderingzou - met name bij majeure transformaties -geborgd kunnen worden door het opstellenvan protocollen voor voorverkenning en ontwerpendonderzoek.2. Cultuurhistorie moet een sterke positiekrijgen (en behouden) in de ruimtelijkeordening en inrichting. Belvedere dient inalle fasen van transformaties regulier gedachtegoedet zijn. De vroegtijdige betrokkenheidvan ontwerpend onderzoek kan als belangrijkvoertuig fungeren om dit te bereiken.Het verder verankeren van het Belvederegedachtegoedmoet verder ondersteund wordendoor goed doordachte programma's voorde ontwikkeling en overdracht van kennis.Het projectbureau Belvedere – dat 31 december2009 haar deuren sluit – moet volgens hetcollege intensief worden betrokken bij dezeoverdracht van kennis. Het advies sluit afmet een zin die belangrijk is om ook hier teherhalen: ‘De toekomstige ontwerpopgavezal steeds meer een transformatieopgave zijnwaarbij de cultuurhistorische bagage voorzietin de leeftocht voor de toekomst. De cultuurhistorielevert op deze wijze een bijdrageaan de nieuwe cultuur.’Uitgave: Atelier Rijksbouwmeester, Den Haag,2008. ISBN 978-90-73525-44-3‘LEVEND VERLEDEN’:REFLECTIE OPINZET EN ROLCULTUURHISTORICUSHet nieuwe stadsdeel Leidsche Rijnbij Utrecht krijgt elke dag verdergestalte. De nieuwbouw neemt hetoude landschap in bezit, maar biedt tegelijkertijdook ruimte aan ‘wat tot voor kort was’en maakt op sommige plekken het verre verledenopnieuw zichtbaar. De cultuurhistorievan het gebied is terug te vinden in de stedenbouwkundigeopzet, in de vormgevingvan de openbare ruimte en objecten en inactiviteiten voor nieuwe bewoners. In samenwerkingmet de Rijksdienst voor Archeologie,Cultuurlandschap en Monumenten ende gemeente Utrecht heeft projectbureauBelvedere een onderzoek laten uitvoerennaar de inbreng en rol van cultuurhistorici inhet planproces van Leidsche Rijn en anderegebiedsontwikkelingen. Deze review is uitgevoerddoor onderzoeksbureau Royal Haskoning.Het onderzoek geeft inzicht in hetfunctioneren van de cultuurhistorischeberoepsgroep in gebiedsontwikkelingen enruimtelijke transformaties. De review gaat inop de vraag hoe je de kans vergroot dat decultuurhistorie – nadat de laatste bouwkeet isverdwenen – vergroeid is met de nieuweomgeving. Wat kan de cultuurhistoricusdaaraan bijdragen? Over welke vaardighedenmoet hij beschikken? Welke kennis moet hijop welk moment aanleveren? Hoe kan hij decultuurhistorische ambitie proberen te borgen;bestuurlijk, procesmatig en naar de toekomsttoe? De review geeft inzicht in demanier waarop de inhoudelijke inbreng enpersoonlijke inzet van cultuurhistorici heteindresultaat van een gebiedsontwikkelingkunnen beïnvloeden. Aan bod komen ook dezwakke plekken en de ideeën die cultuurhistoricihebben om deze te versterken.De publicatie is als PDF te downloaden op:www.belvedere.nu5