Download PDF - vakbladvitruvius.nl

VITRUVIUS NUMMER 6 JANUARI 2009AGENDAFOTO'S EN RECONSTRUCTIE: MAJA D'HOLOSSYv.a. 13.11.2008 Den HaagDe eerste kustbewonersVanaf 13 november 2008 is in het Museon in Den Haag depermanente tentoonstelling De eerste kustbewoners te zien. De vinexlocatieYpenburg, het zuidoostelijke stadsdeel van de gemeenteDen Haag, was gedurende een aantaleeuwen het woongebied van de prehistorischemens. Deze plek lag toenaan de kust en bestond uit lage duinenin een getijdengebied. De Steentijdmensleefde hier op de grens van zoeten zout water, van droog en nat land.Door graafwerkzaamheden werd eengrafveld ontdekt met daarin de restenvan 42 personen, zowel vrouwen,mannen als kinderen. Al gauw bleekdat het om mensen ging die hierhadden geleefd in de tijd van deHunebedbouwers, zo’n 5500 jaargeleden. In deze nieuwe vaste presentatiewordt het accent gelegd op hetwerk van de verschillende specialistenbinnen de archeologie, maar ook dekennis van andere vakdisciplines,zoals landschapsmicromorfologie(zeer gedetailleerd bodemonderzoek)en bouwhistorie worden benut.De expositie toont moderne archeologischeonderzoekstechnieken engeeft een beeld van het leven in die tijd.Onderzoek en reconstructievan de skelettenEén van de disciplines houdt zichbezig met het menselijk botmateriaal.Daarbij wordt eerst vastgesteld hoecompleet een skelet is en dan of hetom een man of een vrouw gaat.De botten van een man zijn meestalgroter en ruwer dan van een vrouw.Dat komt omdat mannen over hetalgemeen grotere spieren hebben.Die spieren zitten op bepaalde plekkenaan het bot. Op die plekken zittenricheltjes of soms hele knobbels.Hoe groter de knobbel of randjes,hoe groter de kans dat het een manis geweest. De schedel en het bekken zijn de plaatsen waar je dathet beste kan zien. Daarna worden de botten onderzocht op onderandere ouderdom, lengte en ziektes. Botten waarop specifiekeziekteverschijnselen zijn geconstateerd zoals misvormingen inde gewrichten zijn in één van de laboratoria in de nieuwe zaal tezien en de botspecialist vertelt daarbij over zijn onderzoek.Van drie van de opgegraven skeletten zijn reconstructies gemaakt.Zij zijn te zien in de nieuwe expositie: een man, een vrouw en eenkind. Vooral het reconstrueren van een gezicht is een vak apart.Er wordt eerst een mal gemaakt van de schedel. Het uiterlijk wordtbepaald door kenmerken van de schedel. Het vet- en spierweefselwordt bepaald op grond van wetenschappelijk vastgestelde standaarden.Zo is de dikte van spieren en de huid voor mannen, vrouwenen kinderen zeer verschillend. De ogen worden voor een grootdeel met de hand gemaakt, zo worden de irissen met de handgeschilderd.Sporen van huizenEr werden ook sporen van huizen vandeze Steentijdmensen teruggevonden.Deze sporen zien er voor een leek uitals vlekken in het landschap, maar bijnadere bestudering kan er veel uitworden geconcludeerd, al blijft heteen lastige klus om vast te stellenwelke sporen tot een huisplattegrond kunnen worden gerekend.Archeologen kijken dan vooral naar de plaats, vorm, kleur ensamenstelling en maken zo een selectie van sporen die tot een huisplattegrondkunnen worden gerekend. De grootte en de diepte vaneen paalspoor zijn belangrijk om vast te stellen wat de dragendefunctie is geweest. Er wordt gezocht naar de onderlinge samenhangin de ruimtelijke opbouw. Uit al die gegevens wordt vastgesteld watde constructie van het ‘skelet’ van het huis was. In dit geval werd eenbouwhistoricus gevraagd een reconstructie van het gebouw te maken.Meer onderzoekNaast de bovengenoemde terreinen van onderzoek binnen dearcheologie zijn er nog veel meer en daar wordt ook aandachtaan besteed. Onderzoek naar het gebruik van natuur- en vuursteen:met behulp van speciaal microscopisch onderzoek kan wordenvastgesteld waar bepaalde gereedschappen voor werden gebruikt.Uit onderzoek naar het aardewerk weten we hoe de potten werdengemaakt en door onderzoek van de aankoeksels (etensresten) aanhet aardewerk en door zaden- en pollenonderzoek weten we watze aten. Het onderzoek aan het dierlijk botmateriaal laat zien water nog meer op het menu van de steentijdmens stond.INFORMATIE: WWW.MUSEON.NL52