Belafonte magazine Spring 2016

interview
TEKST ROSEMARIE VAN DER HAM
En het liefst nog op een manier die creatief is zodat ze het
niet verwachten? Zo zijn toch hele veldslagen gewonnen
in het verleden. Het paard van Troje?
“Correct, met name doordat mensen iets doen wat niet
verwacht wordt. Het gaat altijd om het ‘outsmarten’ van
je tegenstander. Dus nogmaals, overal waar je jezelf teveel
begrenst, ben je kwetsbaar als organisatie, maar met name
als persoon. En dan kom je toch bij lijf en goed, en dat komt
weer terug bij de essentie van de mens. En de essentie van de
mens, in elk geval de meeste mensen, is leven.”
Heeft u hobbies, houdt u van sport?
“Ik houd van veel dingen, ik houd van teamsporten, maar
dat kan ik niet doen omdat ik teveel weg ben. Dat kan ik mijn
team niet aandoen. Ik heb veel gebasketbald en op scouting
gezeten, dat vond ik allemaal prachtig. Nu loop ik hard met
mijn oudste zoon. Hij is 18. Het is ook een stukje connectie,
je doet samen even iets. Zeilen houd ik heel veel van en
ook lezen doe ik graag. Ontspannen, buiten dingen doen.
Vakanties nemen af en toe is wel belangrijk. Helaas zitten er
maar 24 uur in een dag.”
serie ingredienten belangrijk. Ik benoem er een paar. Zo is
het vooral van belang dat je authentiek blijft - dicht bij jezelf
blijft. Collega’s en ondergeschikten ‘ruiken’ namelijk als je
een facade opwerpt en een gekunstelde trukendoos hanteert.
Om goed te kunnen leiden is verder teamwork essentieel, een
vermogen om af te kunnen gaan op je onderbuikgevoel, een
vleugje durf om buiten de gebaande paden te treden, selectief
te zijn in welke issues je echt najaagt, consequent te zijn bij
voor de organisatie belangrijke beslissingen, en persoonlijk
aanwezig te zijn op belangrijke momenten en plaatsen –
wanneer het er echt toe doet. Ook is het wel zo handig om
ook plezier te hebben bij het leiding geven. En uiteraard is
een leider ook een energiser (die meer energie geeft, dan
kost), zijn omgeving goed in de gaten heeft, focus aanbrengt,
grenzen stelt, ruimte geeft aan zijn ondergeschikten en ook
houdt van dynamiek en een zekere mate van chaos. Tot
slot zou elke organisatie zich niet moeten richten op goede
leiders, maar juist op de beste leiders” .
Moed, dat heb je of dat heb je niet, of kun je dat leren?
“Het heeft met durf te maken, mensen zijn terughoudend
om dingen te doen, maar misschien moet je het gewoon
doen. Moed is geen blinde moed. Het heeft te maken met
overleving. Als je puur naar de mens kijkt: wij leven graag
en willen graag zo veel mogelijk overlevingskansen hebben.
Het betekent dat je bereid moet zijn over grenzen heen te
gaan, want achter elke grens is weer een volgende grens. Het
moment dat je jezelf namelijk begrenst, ben je kwetsbaar
voor je omgeving, ben je voorspelbaar geworden en dat
gaat ten koste van je overlevingskans. Dus puur vanuit de
filosofie van overlevingskans en daarnaast je opdracht zo
goed mogelijk uitvoeren, moet je bereid zijn om jezelf te
overtreffen. Doen wat de ander niet verwacht wat betekent
dat wij altijd over grenzen heen gaan. En juist dáár is moed
voor nodig”.
Bent u een snelle of beslisser of juist niet?
“Het hangt ervan af. In operationele omstandigheden moet je
misschien snel beslissen en vaak ook op basis van onvolledige
informatie. Het heeft te maken met de mate van dreiging.
Als de dreiging eminenter wordt, moet je juist beslissen. Je
moet je er ook rekenschap van geven, dat je beslist op basis
van onvolledige informatie. Kijk, als je iets reorganiseert of
iemand aanneemt hoef je niet binnen een uur te beslissen.
Dan kun je veel meer gebruik maken van adviseurs om je
heen. Ik denk wel dat het situationeel bepaald is. Je moet
voorkomen dat je los uit de heup schiet, te snel ja of nee geeft.”
Op deze post heeft u een voorbeeldfunctie en daarnaast
bent u een bekende persoonlijkheid geworden. Heeft u
daar wel eens last van?
De generaal lacht. “Ja, vind je dat? Nou, ik zie mijzelf niet als
een bekende persoonlijkheid. Ik zoek de buitenwereld niet
expliciet op omdat ik weet dat ik maar een persoon ben. Ik
zit hier maar drie of vier jaar. Ik vind juist het belang van de
organisatie en wat de organisatie kan vele malen belangrijker
dan het belang van het individu die tijdelijk hoeder is van de
organisatie. Kijk, als je een familiebedrijf hebt is het wellicht
net iets anders. Dan is het jouw bedrijf. Het is weliswaar
mijn bedrijf, maar op tijdelijke bruikleenbasis. Dat is een iets
andere oriëntatie. Soms moet je ook naar buiten toe, dat kan
niet anders, maar ik zit bijvoorbeeld niet op Facebook; wel op
Linked In omdat ik dat professioneel wel correct vindt. Ik vind
dat ik in mijn positie terughoudend moet zijn om te veel naar
buiten te gaan. Maar in een periode waarin de organistatie
zijn 350-jarig bestaan viert, dan kun je er niet om heen.”
Naast dit drukke bestaan en het reizen, is er nog tijd voor
een privéleven en vrije tijd?
“Nou het is gering, je pakt de momenten, maar het is wel
een enorme belasting voor het thuisfront. En zonder de
niet-aflatende steun van het thuisfront, en in het bijzonder
mijn echtgenote, kun je een dergelijke functie niet uitvoeren.
Je kunt bovendien beter een paar maanden op missie zijn
dan dat je een paar dagen in Indonesië bent, dan weer naar
Parijs moet, om vervolgens ’s avonds laat weer aan een diner
te zitten, met in het weekend ook allerlei verplichtingen –
hoe leuk ze dan ook mogen zijn. Het is een heel ongeregeld
bestaan. Dat is voor stabiliteit in het gezin niet altijd gewenst.
Je weet natuurlijk wel dat je een balans moet hebben en waar
vind je dan die balans? Je doet je best. Het liefst zou je willen
dat je er altijd voor je gezin bent, maar helaas gaat dat in deze
functie nu eenmaal niet”.
Is er iemand die u bewondert voor datgene wat deze
persoon heeft nagelaten aan de wereld?
”Ik heb niet echt een ‘role model’, maar er zijn best wel
mensen waarvan je zegt, “Goh, interessant hoe ze het
oppakken”. Maar soms worden mensen ook geromantiseerd.
Kijk, ‘nobody is perfect’, en je wordt gewoon afgerekend op
wat je gedaan hebt en iemand anders heeft daar een oordeel
over. Churchill vind ik een zeer interessante persoonlijkheid
en zeker wat hij in zijn periode gedaan heeft. Ik ga zijn
boeken zeker nog een keer lezen. Ik heb in mijn kast nog een
heel dik boek staan over Lord Mountbatten, ook een zeer
interessante persoonlijkheid. Opgeblazen op zijn schip door
de IRA. Zo zijn er veel boeken die nog in mijn kast liggen om
gelezen te worden over mensen die op bepaalde momenten
in de geschiedenis een grote rol hebben gespeeld. Daarom
kan niet zeggen dat is mijn ‘dream role model’. Er zijn veel
mensen die hele goede dingen hebben gedaan. Het zou
mooi zijn om daar de beste dingen uit te halen en dat neer
te zetten in een ‘role model’. Uit een stukje bescheidenheid:
wij hebben de luxe hier te zijn opgegroeid. Onder deze
omstandigheden en daardoor hebben we kansen gekregen.
Ik vind dat je de verantwoordelijkheid hebt om er dan ook
zoveel mogelijk van te maken. Er zijn vast mensen die veel
begaafder zijn dan wij, maar die krijgen (of pakken) die
kansen nooit.”
Is er nog iets wat u zou willen meegeven, iets wat u zou
willen zeggen?
“Een paar dingetjes. Zo ben ik van mening dat je echt moet
houden van wat je doet. Ik heb ooit een quote gevonden die
bij mij aansloeg, als je praat over wat doe je en waarom doe
je het zo: ‘Do what you love, in the service of your people,
who love what you do.’ En in het verlengde daarvan: ‘How to
make your people more happy, more intrinsically involved,
and thereby better and more effective. Thus, to reach out and
connect with your people.’
En ultiem, ‘Zeggen wat je doet, en doen wat je zegt’! Ik
probeer dat zelf ook te doen, maar als mensen zijn wij nu
eenmaal imperfect, maar het is zaak om continu te streven
naar ….. wellicht het onbereikbare. Maar je moet wel die
aspiratie hebben.”
Een glimlach en ik schud de generaal de hand. ■
Brigade-generaal der mariniers
Richard Oppelaar
62|Belafonte
Belafonte|63