2019 12 06-08 Weinberg Marathon

Het eeuwfeest van Weinberg
Levitin, een leerling van Sjostakovitsj,
fungeerde als boodschapper (Weinberg
zou later zijn Zevende én zijn Veertiende
strijkkwartet aan Levitin opdragen).
Sjostakovitsj was direct enthousiast en
regelde voor Weinberg een visum om naar
Moskou te komen. Voor Weinbergs vrouw
Natalja was het terug van weggeweest. ‘We
woonden in hetzelfde appartement aan de
Tverskoj boulevard dat mijn familie had
verlaten voor de evacuatie.’
Tijdens de Tweede
Wereldoorlog maakt
Weinberg een forse sprong
in zijn ontwikkeling.
Aan de piano speelde Weinberg zijn symfonie
aan Sjostakovitsj voor. Een vriendschap en
muzikale uitwisseling voor het leven was
geboren. De vriendschap met Sjostakovitsj
verdiept zich aan de vleugel, bij de thee
en met hun gezinnen aan het diner. Heeft
een van twee een manuscript voltooid, dan
vieren ze het wapenfeit met een goed glas
wodka. Typerend voor Weinberg is hoe hij
altijd naar de volle kant van het glas kijkt.
‘Ik beschouwde mijzelf als een gelukkig
man, gezien ik mijn werken kon laten zien
aan de beste componist van de twintigste
eeuw.’ Deze eer vormt die jaren een enorme
stimulans voor zijn componeren. Tijdens de
oorlog maakt Weinberg een forse sprong in
zijn ontwikkeling. Bovendien weet hij zich in
Moskou gesteund door fantastische musici.
Stalins regime
Sergej Prokofjev, Sjostakovitsj en vele anderen
werden na de bevrijding in 1948 tijdens het
beruchte Congres van Sovjetmuziek onder
leiding van minister van cultuur Zjdanov
beschimpt als ‘formalisten’. Componisten
kregen onder meer de opdracht lofliederen op
Stalin te componeren.
Jozef Stalin bracht zijn antisemitische
haatcampagne tot een hoogtepunt met het
beruchte ‘Dokters Complot’. De beste artsen,
waaronder een oom van Weinbergs vrouw,
waren ineens ‘moordenaars in witte jassen’,
begaafde Joodse wetenschappers en artiesten
‘wortelloze kosmopolieten’. Prokofjev blies zijn
laatste adem uit op dezelfde dag als Stalin,
5 maart 1953. De straten stroomden vol na
Stalins dood. Uit angst zullen velen geveinsde
krokodillentranen hebben geplengd. In het
gedrang werden mensen vertrapt en vielen
wederom slachtoffers op het conto van Stalin.
Het Sovjetrijk dompelde zich drie dagen lang in
rouw. Het Borodin Kwartet speelde zowel op de
begrafenis van Stalin als op die van Prokofjev.
Weinberg crepeerde intussen in de beruchte
Loebjanka gevangenis. Zijn Sinfonietta nr. 1
zou getuigen van ‘Joods nationalisme’. Verder
zou hij hebben meegewerkt aan de stichting
van een autonome Joodse gemeenschap op de
Krim. Het idee was ooit gelanceerd door zijn
intussen al in 1948 door de KGB vermoorde
schoonvader. Valentin Berlinski, cellist van
het Borodin Kwartet, noemt daarbij nog als
oorzaak voor Weinbergs detentie het verraad
door collega’s die zich graag verlost zagen van
de concurrentie van Weinbergs talent.
6