You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
zondag 8 december | 20.15 uur<br />
in de hemel, bevrijd van wringende aardse<br />
conflicten?<br />
Strijkkwartet nr. 15<br />
In het Vijftiende strijkkwartet trekt het<br />
eerste deel je met een aarzelend koraal over<br />
een drieklank in Ges-groot de binnenwereld<br />
van <strong>Weinberg</strong> in. Het tweede motief vaart op<br />
vragende pendelende secundes.<br />
Deze tijdloze intieme bespiegeling werkt<br />
als prelude op de andere delen. De vorm<br />
van dit negendelig kwartet lijkt verwant aan<br />
de aaneenschakeling van dansdelen in een<br />
barokke suite. Het nog langzamere tweede<br />
deel beperkt zich tot een ‘Klangfarbenspiel’<br />
met pendelende repeteertonen en langzame<br />
trillers, bij vlagen oosters van sfeer. Beweging<br />
keert terug met de dialoog van duo’s in het<br />
derde deel. Gestelde vragen worden met<br />
omkering van intervallen beantwoord, een<br />
procédé uit de keuken van Béla Bartók.<br />
Na deze even sierlijke als raadselachtige<br />
dialoog gaan de dempers van de snaren<br />
in deel vier. Een fiere opwaartse lijn in<br />
driedelige sarabande-maat rijmt met<br />
een strijkerspassage uit de finale van de<br />
Leningrader symfonie nr. 7 van Sjostakovitsj.<br />
Alarmerende signalen verhogen de intensiteit.<br />
Repeteertonen, eerder gemunt in deel twee,<br />
keren verhevigd weer in deel vijf. Altviool en<br />
cello doorbreken de nerveuze gestrengheid<br />
van de canonische opening door de violen,<br />
waarna zich allerlei varianten ontplooien. De<br />
canon herrijst als een feniks uit de as om<br />
opnieuw te worden verstoord.<br />
Het zesde deel in drievoudige maat met<br />
scherp afgebakende frases vaart weer op<br />
het voor de late <strong>Weinberg</strong> typerende ‘grand<br />
détaché’. Laverend tussen forte en fortissimo<br />
handhaaft de stevige luidsterkte zich tot en<br />
met het zevende deel. Na introductie van<br />
een thema in vijfkwartsmaat ontwikkelt het<br />
zevende deel zich tot een steeds intenser,<br />
eensgezinder statement. Het slot in ijle<br />
hoogte contrasteert des te scherper met de<br />
aan Bartók herinnerende percussieve opening<br />
op cello van deel acht. Die blijkt opmaat<br />
voor een gewiekst sluipend dansje, waarvoor<br />
weer een paar dempers op de snaren gaan.<br />
Spannende pizzicati omlijsten de melodie.<br />
Tegen het slot klinkt een subtiele referentie<br />
aan de woeste openingsmaten, nu in het hoge<br />
register van de viool. Kenner Daniel Elphick<br />
vermoedt achter deze steeds strandende<br />
pogingen tot een finale te komen een bewuste<br />
doorbreking van verwachtingspatronen door<br />
<strong>Weinberg</strong>.Het negende deel, meditatief van<br />
sfeer en lamenterend van toon, begraaft alle<br />
streven in een melancholieke strijkersgloed.<br />
Strijkkwartet nr. 16<br />
<strong>Weinberg</strong> droeg zijn Zestiende symfonie<br />
uit 1981 op aan zijn moeder. Het Zestiende<br />
strijkkwartet, opgedragen aan zijn zuster<br />
Esther, ontstond in de winter van hetzelfde<br />
jaar.<br />
Als Orpheus zijn Eurydice, zo had <strong>Weinberg</strong><br />
tijdens zijn vlucht in 1939 zijn zus verloren.<br />
Haar schoenen knelden pijnlijk om haar<br />
voeten. Hinkend liep ze terug naar het<br />
ouderlijk huis, om daarna met hun vader<br />
en moeder voorgoed te verdwijnen in het<br />
29
Change language