MIND magazine inleverversie

Op zoek naar erkenning posten we het ene na het andere fantastische plaatje.
Even je wallen weg photoshoppen, een filtertje erover en je foto is klaar om zoveel
mogelijk likes te genereren. Dat op sociale media niet alles is wat het lijkt,
lijken we gelukkig wel steeds beter door te hebben, maar waarom blijven we dan
toch massaal delen, taggen en liken? Omdat de samenleving ons dwingt tot een
obsessief streven naar waardering, betoogde de Zwitserse filosoof Jean-Jacques
Rousseau meer dan 250 jaar geleden al.
We hoeven niet te ontkennen dat we een hoop te danken
hebben aan voortschrijdende technologie. Het helpt ons
vaak tot ongekende prestaties. Digitaal je geld overmaken
gaat immers een stuk sneller dan langsgaan bij de bank en
videobellen met je beste vriend aan de andere kant van de
wereld gaat ook stuk sneller dan een handgeschreven brief
sturen. Hand in hand met deze technologische vooruitgangen,
ontwikkelen we echter ook een digitale identiteit die
we vooral vormgeven op sociale media. We delen massaal
foto’s via Snapchat, Facebook en Instagram. Op Twitter
verkondigen we onze meningen en gedachten en via Spotify
delen we onze favoriete playlist. Het zijn fantastische
mogelijkheden, maar het is niet alleen maar hosanna. Velen
van ons zijn immers geobsedeerd door sociale media.
Like-cultuur
In 2009 introduceerde Facebook de inmiddels razend populaire
‘vind ik leuk’ button. Het duurde niet lang voordat
talloze andere sites, apps en sociale media de beoordeelknop
overnamen. Het maakte van alle internetgebruikers
recensenten. We recenseren ons namelijk suf: van eten,
muziek tot televisieprogramma’s, maar vooral elkaar, want
wie op internet zijn leven deelt, kan op talloze beoordelingen
rekenen. Het gevolg is dat er de laatste jaren een
like-cultuur is ontstaan waarin we een onverzadigbare
drang naar waardering voelen. Verschillende wetenschappers
stellen zelfs dat het ontvangen van een like in
dezelfde hersenactiviteit veroorzaakt als het krijgen van
een beloning of compliment. Neurowetenschapper Roeland
Dietvorst stelt dat een like ervoor zorgt dat het genotscentrum
in je hersenen wordt geactiveerd. “Een like
voelt als een beloning en dus gaan we steeds opnieuw
op zoek naar die bevestiging. Niet zo gek dus dat het gebruik
van sociale media heel dwangmatig kan worden.”
Jean-Jacques Rousseau (1712- 1778) was
een Zwitserse filosooof en kende een onrustig
bestaan. Negen dagen na zijn geboorte,
stierf zijn moeder. Zijn vader, op de vlucht
voor een celstraf, liet hem toen hij tien jaar
oud was aan zijn lot over waarna hij werd
opgevoed door zijn tante.
Tijdens de Verlichting zag Rousseau de natuurlijke,
spontane omgang met de wereld
verdwijnen en pleitte hij voor een terugkeer
naar de natuur. Deze hypothetische toestand
karakteriseert volgens Rousseau de
ideale manier van leven: de natuurtoestand.
Daarin was de mens geheel zelfstandig,
en kon hij leven met wat de natuur hem te
bieden had. Rousseaus hoofdwerk is ‘Het
sociaal contract’. Hierin pleit hij voor soevereiniteit
van het hele volk. Dit betekent
dat ieder mens de vrijheid heeft om, los van
andere personen of machten, zelfstandig
beslissingen en besluiten te kunnen nemen.
7