Schrijven Magazine nummer 1 2022

WORKSHOP
maken en houden van het vuur. Dit
alles moest in één nacht slagen, anders
mocht de arbeidersfamilie er niet blijven.
Als er rook uit de geïmproviseerde
schoorsteen bleef komen, was je gevestigd
in het veengebied.
Als in de nacht ergens op het veld een
hut wordt gebouwd, en er is voor zonsopgang
vuur en rook in de schoorsteen,
dan is er rechtens geen mogelijkheid
meer de bouwer nog van die
plaats te verdrijven.
Eerder al deed de schrijver iets soortgelijks
in Gewassen Vlees, door een
wreed vermaak uit de achttiende eeuw
te beschrijven: notendoppen met pek
aan de poten van een kat kleven en
deze op het gladde ijs zetten.
OEFENING 2
1. Zoek naar een gewoonte of gebruik
uit de periode en de streek waarover
je schrijft. Dat kan zoiets simpels
zijn als de avondmaaltijd. Waar bestond
die uit?
2. Schrijf in een paar zinnen over deze
gewoonte of dit gebruik. Bijvoorbeeld:
‘In het dorp aten ze bruine
bonen met aardappelen. De bonen
kwamen uit de moestuin, de aardappelen
waren restanten van de aardappeloogst
van de boer aan de rand
van het dorp.’
Dit op zich kleine gegeven kun je
prachtig uitwerken in een scène. Wie
zaten er aan tafel? Lag er een kleed
op tafel? Welk servies werd gebruikt?
Hoe rook het eten in de pan?
Was het heet (zag je het dampen)?
3. Een belangrijke tip voor een historisch
verhaal - eigenlijk voor elk
verhaal - is om zoveel mogelijk zintuigen
in te zetten. Wat hoor je, wat
zie je, wat ruik je, wat proef je, wat
voel je? Laat je verbeelding spreken!
Gebruik je zintuigen
Er bestaan nogal wat misverstanden
over historische fictie. Geschiedenis
zou taai en saai zijn. Niets is minder
waar. Jij als schrijver kunt het verleden
tot leven brengen door er geur en kleur
in aan te brengen. Al is het leven van je
hoofdpersoon nog zo moeizaam, er zijn
genoeg visuele prikkels in zijn omgeving.
Hij kan bijvoorbeeld blij worden
van een mooie blauwe lucht na dagenlang
naar een dik wolkendek te hebben
gekeken. Beschrijf de glans van de
vacht van een paard, de schittering op
het water van de rivier, de kleur van de
bloesem in het veld. De lezer zal zich
meer verbonden voelen met de hoofdpersoon
als hij zich naast hem voelt
staan, door zijn ogen kijkt. Maar vergeet
ook de andere zintuigen niet! In De
kaasfabriek kenschetst Simone van der
Vlugt de opluchting om weg te zijn van
de stinkende stad eind negentiende
eeuw.
Het is zomer en de lucht is vol van
geuren. In Amsterdam kan ze hartstochtelijk
verlangen naar de rust en
schone lucht van het platteland. Vooral
’s zomers is het in de stad met al die
fabrieken en stinkende grachten niet
uit te houden. In de omgeving van
Purmerend ruikt het naar mest, koeien,
hooi en de wilde bloemen in bermen
en langs sloten.
Annejet van der Zijl zet in haar trans-
Atlantische familiekroniek Fortuna’s
kinderen meteen de sfeer, door al in
haar proloog een zintuiglijk beeld te
gebruiken:
Het is nog vroeg in de ochtend. Boven
de rivier de Cooper kleurt de dageraad
de hemel roze, de eerste vogels kwetteren
en de koelte van de nacht heeft nog
niet plaatsgemaakt voor de zware
vochtige hitte van de dag.
OEFENING 3
Maak voor jezelf een lijstje met de levensomstandigheden
van je hoofdpersonen.
Bijvoorbeeld:
• Wat voor kleding droegen ze?
• Wat aten ze?
• Welke bedreigingen waren er (ziektes,
werkeloosheid, criminaliteit)?
• Waarmee verdienden ze hun inkomen?
• Hoe zag hun huis, hoe zag hun omgeving
eruit?
• Hoe was de levensbeschouwing (rol
van de kerk, bijgeloof)?
• Hoe is de maatschappij en de politiek
van het land?
• Wat waren de sociale regels voor
mannen en vrouwen?
Beantwoord deze vragen uitgebreid en
besteed daarbij veel aandacht aan opmerkelijke
details en weetjes die ook
voor de lezer verrassend zullen zijn.
Anita Larkens
publiceerde eerder het
non-fictieboek
De volmaakte vrouw en de
literaire thrillers Schaduwdochter,
De betrokkenen en De
dagen. Daarvoor was ze copywriter
en eigenaar van een reclamebureau. Anita woont
met haar man en jongste zoon in Bedum, bij
Groningen. De historische roman Geboortelot, die
begin maart verschijnt, is gebaseerd op haar eigen
familiegeschiedenis.
© MARIËTTE HINGSTMAN
01 2022 Schrijven Magazine | 29