Dans Magazine 1 2024

DANS &
‘HOE VERBEELD JE
MET JE LICHAAM
BOOSHEID, ANGST,
VERDRIET MAAR
OOK VREUGDE?’
De halve wereld reist dansdocent en choreograaf
Irene van Zeeland over. Op zoek naar uitwisseling
met andere culturen, inzichten en inspiratie. Tot ze
ziek wordt. Nu lanceert ze Keep Moving Me, een serie
online danslessen voor vrouwen met borstkanker. ‘Dat
heb ik gemist tijdens mijn eigen behandeling.’
tekst Iris Peters
foto’s Carolina Kzan
In 2008 reist Van Zeeland (1986) af naar
Parijs, voor het Flamenco Festival. Het is
de meivakantie van het laatste jaar aan
de docentenopleiding van de Theaterschool
in Amsterdam. Op een avond
passeert ze het Centre de Danse du Marais.
Een majestueus pand uit de 16 e eeuw, met
meer dan manshoge houten deuren die
openstaan naar een middeleeuws binnenplein.
Van Zeeland: ‘Op de muur naast de
ingang hing een lullig stukje papier uit
iemands notitieboekje: Summer Teachers
Wanted.’
Ze stapt binnen en converseert in hakkelend
Frans met de directeur, die haar
twee dagen later een voorstel doet: één
les per week, zonder studiohuur en 60%
van de inkomsten. ‘Als je geen leerlingen
trekt, ga ik je ook niet betalen’, zegt hij.
Van Zeeland: ‘Sindsdien geef ik er elke
zomer les.’
Tradities doorbreken
‘Ik ben een beetje zenuwachtig van aard,
dus ik beweeg graag. Niet alleen als
danser, maar ook over de aardbol’, vertelt
ze. Twee jaar na Parijs verhuist ze naar
New York voor de prestigieuze International
Training bij de Merce Cunningham
Studio, die onderwijst in de basistechniek
van Cunninghams choreografie.
‘Cunningham was dapper, want hij
brak met allerlei tradities’, glundert Van
Zeeland. ‘Hij speelde met de dissonantie
tussen het boven- en het onderlijf. Zijn
techniek mengt klassiek benenwerk met
moderne bewegingen voor het bovenlichaam.
Ook brengt hij toeval in, geïnspireerd
op zijn samenwerkingspartner John
Cage.’
Ze neemt deze kennis en kunde als
docent mee naar andere plekken in de wereld.
Zo geeft ze drie jaar les in Bangalore,
India. Aan een instituut dat Attakkalari
heet. Een dansopleiding die traditionele
Indiase dans mixt met moderne dans uit
het Westen.
‘Ik herinner me vooral de keer dat we
de documentairefilm Pina van Wim
Wenders bespraken. Daarin zie je hoe
een vrouw, armen wijd als een krijger en
met een dikke haarbos voor het gezicht,
de bovengrondse metro instapt. Ze smijt
een kussen op de grond en vermorzelt het
met haar voeten. Slaat er tegenaan, gooit
ermee, tot ze bij haar zitplaats aankomt en
rustig ademhaalt. Een van de studenten
zag hier een gearrangeerd huwelijk in. Ik
realiseerde me dat deze studenten vanuit
hun traditie en opvoeding heel anders
kijken naar man-vrouwverhoudingen dan
ik. Hoe en waar je opgroeit is van invloed
op hoe je kunst ervaart. Dit houdt me
scherp, dacht ik. Hoe ìk iets zie, zegt niets
over hoe iemand anders het ziet. Ik voelde
me behoorlijk geprivilegieerd, als witte,
hoogopgeleide vrouw met alle kansen die
ik kreeg.’
Blijf bewegen
Anderhalf jaar terug neemt haar leven
plotseling een onverwachte wending. Van
Zeeland, 36 jaar, met een fit lijf en een
gezonde leefstijl, ontdekt een knobbel in
haar borst. Het blijkt een agressieve vorm
van kanker. Binnen drie weken begint ze
aan de chemo.
FEBRUARI 2024 | DANS MAGAZINE 49