Les Lofotboka 07 her - værøya.no

fasta skal ha samme veret. Ofte er det einleversperiode innunder jul, og då sa folk:«No brygger han Tor til jula.» Men Torvar ein heidensk avgud, kanskje den mestdyrka. Strengt tatt var det ulovlig å nemnedei heidenske gudane, så folk sa heller:«No brygger han Tomas til jula.» Tomas,tvilaren, skulle få innta den plassen.Tomasmesse var den 21. desember.Den 13. desember hadde dei ei messe forden heilage Lucia. Den dagen hadde deilysmesse.Tollesmessdagen var den 23. desember,og dagen før var Tollesmesseaften. Dendagen kunne den som var først oppe gjedei andre julskåka. Det var mest born ogungdom som for med slikt.Er julaften tjukk - overskya - og nyårsnattaklår, blir det godt år. Det var ellesmange slags spådom som kunne foregåpå nyårs-natta. Dei gamle fiskarane villegjerne ha greie på kva for fiskevær detvart best fiske utfor. Då sette dei «fiskevatn»:Dei sette ein balje eller eit fat medvatn inn i kjøkkenet, og så skreiv dei påkanten nokre av fiskeværa. Der det haddesamla seg mest skumblærer, der vart detbest fiske.Dei unge jentene ville gjerne ha greie påom dei vart gift eller fekk kjærest i detnye året, og difor dreiv dei med løyndekonster og tok teikn og spådom av dittog datt. Den giftelystne jenta skulle gåutfor veggen med den siste grauttugga imunnen og sette seg ned og lye. Friarenskulle komme frå den kanten der ho hørteførste lyden ifrå. Men hørte ho ingentingså kunne ho risikere å bli gåande ugift eitår til. Ho kunne få sjå kjærasten sin og - idraume.Då skulle ho ta av seg serken og leggehan under hovudputa om kvelden. Hokunne og sette skoene sine i T og seiefram dette verset:Jeg setter mine sko i T,jeg ønsker kjæresten min å se,jeg ønsker å se ham slik som han er- helst i sine hverdagsklær.Kom han ikkje då og viste seg for henne,så var det stor fare for at ho vart gåandeugift gjennom livet.Å granske om liv og død var vel nifsesaker, men det var då dei som gjorde det.Ville ein vite kven som skulle døy i detnye året, kunne ein ta grauttvora i handaog springe tre gonger rundt huset attlengs.Det kunne hende ein då møtte denein minst ønska å sjå, sa folk. (Styggen,kanskje?) Men han eller ho skulle sjåinn gjennom vinduet der alle i huset satsamla. Då var der ein plass tom der densat som var fæg - (bestemt til å døy). Ellerkanskje der sat ein haulausing.Den 25. januar var pålsmess, oppkalt etterapostelen Paulus.Den 2. februar var kyndelsmess, på latinmissa candelarum, og det tyder lysmesse.Tok adventa til med styggver, så endte homed godver.Foto: Sigbjørn Lauritzen84