T.C. MALATYA VALİLİĞİ - Çevre ve Şehircilik Bakanlığı

3.2.2.2.3. Malatya Kaysının Besin Değeri ve Beslenme açısından önemi 50
Kayısı insan sağlığı için önemli fonksiyonlara sahip bir meyvedir. İnsan vücudunun günlük
enerji ve protein gereksiniminin karşılanmasında katkıda bulunmakla birlikte mineral maddelerden
potasyum, fosfor, kalsiyum, demir bakımından özellikle A vitaminince çok zengindir. A
vitamininin öncü maddesi olan B-karoten vücudu ve organizmaları saran epidel doku , göz sağlığı ,
kemik ve diş gelişimi ile endokrin bezlerinin çalışması için gereklidir.Bu görevlerinden başka A
vitamini üreme ve büyüme , enfeksiyonlara karşı vücut direncinin artırılmasında önemli rol
oynar.Ayrıca A vitamini organizmanın ve sağlıklı hücrelerin direncini artırarak kansere karşı
koruyucu görev yapmaktadır.Bu koruyucu aktivite sigara ve alkol kullananlar için daha da
önemlidir. Serbest radikallerin oluşumuna ve hücre ölümüne neden olan protein ve yağ asitlerinin
bozulma tepkimelerini önlemektedir.
Kayısı sodyumca fakir,potasyumca zengin olması nedeni ile kalp yetmezliği, böbrek
hastalıları , hepatit , siroz, tedavisinde olumlu etkileri olduğu bilinmektedir.
Kuru kayısının beslenme ve sağlık açısından en önemli bileşiklerinden birisi de diyet lifidir.
100 gr kuru kayısıda yaklaşık olarak 24 gr diyet lifi bulunur.Yetişkin bir insanın günlük diyet lifi
gereksinimi ise 25 gr’dır.Diyet lifi sindirim sisteminde salgılar ve enzimler tarafından
hidrolizlenemeyen polisakkarit ve lignin gibi bileşiklerden oluşmaktadır. Diyet lifi kabızlık ,
irritabl kolon sendromu, apandisit, hemoroid, diş hastalıları, şişmanlık, şeker hastalığı, kroner kalp
hastalıkları ve kolon kanseri gibi hastalıkların oluşum riskini azaltmakta, bağırsağın düzenli
çalışmasını sağlamaktadır. Kayısının insan sağlığı için diğer bazı faydaları ;
- Beynin düzenli çalışmasını sağlayarak, yorulmayı önleyip stresi azaltır.
- Karaciğerin tahrip olan kısımlarının onarımını sağlar
- Kemiklerin daha düzgün ve sağlam olmasında rol oynar.
- Dişleri güçlendirir.
- Böbrek taşı teşekkülünü azaltır.
- Kansere karşı koruyucu etkiye sahiptir.
- Kalp kaslarını güçlendirerek düzenli çalışmasını sağlar.
- Kan yapımını artırarak kansızlığı önler. Mide ve on iki parmak bağırsağı ülserini önler ve
mevcut oluşumları tedavi eder.
- Dengeli beslenme için vazgeçilmez bir besindir.
- Üreme sistemi üzerinde olumlu etki yapar ve cinsel güçü artırır.
3.2.2.2.4. Kayısı Mamulleri
Dünyada üretilen kayısının önemli bir kısmı sofralık(yaş) olarak tüketilmektedir. Fakat
kayısının hasat döneminin kısa oluşu ve çabuk bozulması nedeniyle kayısı daha çok kurutularak
veya çeşitli şekillerde işlenerek değerlendirilmektedir. Kurutmalık kayısılar 2 ana kategoriye ayrılır
Bunlar natürel ve kükürtlenmiş kuru kaysılardır. 07 Temmuz 1992 tarihinde TSE tarafından kabul
edilerek zorunlu olarak uygulamaya konulan TS 485 kuru kayısıda standartlarına göre Natürel kuru
kayısı hiçbir kimyasal ve benzeri işlemden geçirilmeden sadece güneşte bekletilerek kurutulan
kaysıdır. Kükürtlenmiş kuru kayısı ise kükürt dioksit ile işlem görmüş ve kurutulmuş kayısıdır.
Kayısı Çekirdeği: Yerli kayısı çeşitlerinin çekirdeklerinin içi tatlı olup, yabancı ve zerdali
formundaki kaysıların çekirdeklerinin içi genellikle acıdır. Tatlı kayısı çekirdekleri esas olarak
çerez olarak tüketilmektedir. Acı kayısı çekirdeği ise kozmetik ve ilaç sanayinde hammadde olarak
50 Bu bölümün hazırlanmasında Prof.Dr. Sevinç YÜCESAN(Hacettepe Üni) ; Prof.Dr.Sabahaddin
USLU(İnönü Üni.) ; Prof.Dr.Mehmet PALA(TÜBİTAK) ve Uz.Dr.Mehmet H.SÖZEN’in çalışmalarından
yararlanılmıştır.
170