T.C. MALATYA VALİLİĞİ - Çevre ve Şehircilik Bakanlığı
T.C. MALATYA VALİLİĞİ - Çevre ve Şehircilik Bakanlığı
T.C. MALATYA VALİLİĞİ - Çevre ve Şehircilik Bakanlığı
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
1.4.2.1.10.Kale<br />
Tarihi Yapısı<br />
18. yy. da Osmanlı İmparatorluğunda İskan Siyaseti adlı esere göre 1760 yılında 1000<br />
çadıra sahip olan, Malatya kazasının Çoban nahiyesinde yaşayan halk, Erzurum’da yaylayan,<br />
Diyarbakır’da kışlayan ikili bir hayat tarzına sahiptir. Bunlar, 16. yy. belgelerine göre Türkmenler<br />
grubundadır.<br />
Abant İzzet Baysal Üni<strong>ve</strong>rsitesi Eğitim Fakültesi Dekanlığı’nın Kale İlçesi’nin tarihi hakkında<br />
yaptığı araştırmada; “ Kanuni Devri Malatya Tahrir Defteri’ne ” göre “İzoli” bir aşiret ismi olup,<br />
Bu aşiretin Malatya Livası Kömri nahiyesine bağlı bulunduğu belgelerden anlaşılmaktadır.<br />
1560 yılına ait Tahrir Defteri göstermektedir ki İzoli aşireti Kömri yanı yani bu günkü Kömürhan<br />
çevresinde ikamet etmekteydi. Tahrir Defterinde ayrıca İzoli Köyü olarak da zikredilmektedir.<br />
Yani ilçenin yaklaşık 440 yıllık bir tarihi bulunmaktadır.<br />
İzoli kelimesinin anlamına gelince, Divan-ü Lügat-ı Türk’de “ Yerde <strong>ve</strong> derede<br />
uzunlamasına olan çizik” tir. İzlik de “ Kesilen hayvanların derisinden yapılan Türk çarığı”dır.<br />
Türkçe’de li, lı ekleri bilindiği üzere yer belirleyen anlamındadır. İzoli bu açıdan “İz bırakanlar”<br />
<strong>ve</strong>ya “ İz takip edenler” anlamına gelmektedir.<br />
İlçe 20 Mayıs 1990 tarihinde kurulmuştur.<br />
Coğrafi Yapısı <strong>ve</strong> Yeryüzü Şekilleri<br />
Kale ilçesi Malatya’ya 42 km uzaklıkta olup, yüzölçümü 192km²’dir. İlçe Malatya-Elazığ<br />
karayolu üzerinde bulunmaktadır. Güneyinde Pütürge ilçesi, batısında Malatya İl merkezi,<br />
Kuzeyinde Karakaya baraj gölü havzası <strong>ve</strong> Elazığ’ın Baskil ilçesi yer alır. Doğusunda ise<br />
Kömürhan Karayolu köprüsü <strong>ve</strong> Elazığ ili bulunmaktadır.<br />
İklimi<br />
İlçe, iklim bakımından kışları soğuk <strong>ve</strong> yağışlı, yazları sıcak <strong>ve</strong> kurak bir özellik<br />
göstermektedir. Malatya merkezine göre kışları daha ılıman geçmektedir.<br />
Sosyal Yapı<br />
İlçenin sosyal yapısı il merkezine olan yakınlığı nedeni ile merkeze sıkı sıkıya bağlıdır.<br />
Bunda ilçenin Malatya-Elazığ karayolu üzerinde olması <strong>ve</strong> ulaşımının kolay olmasının da etkisi<br />
vardır. Bu nedenle ilçedeki sosyal yapı arzu edilen müstakil gelişimini gösterememiştir. Ancak son<br />
zamanlarda ilçenin Malatya merkeze yakınlığı, ilçenin Karakaya baraj Gölü kenarında olması <strong>ve</strong><br />
doğal güzellikleri yeni bir potansiyel yaratarak ilçeyi cazibe merkezi yapmaktadır. İlçe<br />
halkının en önemli geçim kaynağı tarım <strong>ve</strong> özellikle kayısıcılık olduğundan yerleşim genelde<br />
dağınıktır. İlçe merkezinde halkın temel ihtiyaçlarının karşılanabilmesi için iş yerlerinin<br />
yaygınlaşması gerekmektedir.<br />
Tarihi Eser Durumu<br />
Kale, İzolu yöresinin ilçe merkezinin adıdır. Bu adı yörede bulunan kalelerden <strong>ve</strong> Kale<br />
köyünden almıştır. Fırat nehrinin geçit yeri olan bu önemli yeri <strong>ve</strong> özellikle de Kömürhan’ın<br />
korunması için yapıldıkları söylenen kaleler hakkındaki tarihi bilgiler şunlardır:<br />
Prof.w Ramsay “Anadolu’nun Tarihi Coğrafyası” isimli eserinde Kale kasabasının<br />
bulunduğu yeri, Ptolemy’den naklen, Korne olarak işaretlemiş <strong>ve</strong> haritasına geçirmiştir.<br />
“Peutinger’in 1648 tarihli tablosunda” ise bu isim Corne şeklinde yazılmıştır.<br />
Kasabanın civarında bulunduğu Fırat nehri üzerinde ABİSSA, ANALİBA, TOMİSA,<br />
METEİTA vs. gibi eski kalelerin mevcudiyeti bilinmekte ise de, bunların yeri kesin olarak<br />
belirlenememiştir. Kömürhan’da tepe üzerinde kale harabesi TOMİSA kalesi olarak tespit<br />
67
Change language