Özofagus Yaralanmaları - Journal of Clinical and Analytical Medicine

Primer Fokal Hiperhidroz 

421 

Özofagus Yaralanmaları 

Nazif Zeybek, Ramazan Yıldız 

Giriş 

Özofagus yaralanmalarında travmatik nedenler, eskiden 3. sırada yer almaktayken 

günümüzde tanı ve tedavi amaçlı endoskopik uygulamaların daha sık yapılması nedeniyle 

iatrojenik yaralanmalar ilk sırayı almıştır[1,2]. Sıklık sırasına göre görülen diğer 

sebebleri yabancı cisim perforasyonları, trauma, tümör ve diğer nedenler oluşturmaktadır[3,4]. 

Travmatik özofagus yaralanmalarına en sık servikal kısımda(%56,5) Killian üçgeninde 

rastlanmakta, bunu sırasıyla torasik(%30), abdominal(%17) kısımlar izlemekte, 

%2 oranında da kombine şekilde rastlanmaktadır. Özofagusun penetran yaralanmaları 

nadirdir fakat travmatik perforasyonları daha da nadir görülmektedir[4,5,6]. 

Literatürde ilk özofagus rüptürü, M.Ö 1800’de Smith papirüsünde travmaya bağlı 

özofagus rüptürünün dikilerek tamirinden bahsedilmiştir[7]. Boerhaave, 1724 yılında 

post emetik özefagus rüptürünün klinik seyri ve otopsi bulgularından bahsetmiştir[8]. 

Cram ve arkadaşları 1954 yılında, 2 olguya özofagus spontan perforasyonu nedeniyle 

cerrahi işlem uygulamışlar ve olguların perforasyonu başlatıcı faktörünün kusma 

olduğunu belirtmişlerdir[9]. 

Barretin 1946 yılında özofagus rüptürünü cerrahi onarımla tedavi ettiğini bildirmesiyle, 

ilk defa özofagus cerrahisi tekniklerine ışık tutulmuş ve aynı yıl, Olsen, Clagett 

ve Barrettin spontan rüptürlerde başarılı tamir yaptıkları bildirilmiştir. Daha sonra 

1954 yılında Moynihanın 200 vakalık basınca dayalı spontan perforasyon serisinden 

bahsedilmiştir[10,11]. Fakat özofagus cerrahisinde yeni teknik uygulama ve deneyim 

kazanma konusunda beklenen hızlı ilerleme olmamıştır. Özofagus cerrahisi konusunda 

deneyimler gelişinceye kadar, özefagus perforasyonu ölümcül seyretmekte 

idi. Ancak, literatüre bakıldığında özellikle son 20 yıldaki cerrahi teknik ve postoperatif 

bakım konusundaki ilerlemelerden dolayı mortalite ve morbidite oranlarında ciddi 

azalmalar olmuştur. 

Özofagus perforasyonlarında tanı için geçen süre çok önemlidir. Zamanında ve hızlı 

tanı konulamadığında çok üzücü ve mortal seyretmektedir. Tedavi edilen vakalarda

43 2 


ise geç dönemde, perforasyon yerinde striktür gelişebilmektedir[12]. 

Özofagustaki yaralanmalar anatomik yerleşimine göre servikal, torasik ve intraperitoneal 

alanda gerçekleşebilir. Perforasyon olduğunda kural dışı seyir gösterir. Çünkü 

özofagus perforasyonu mediastende kirlenme ve enfeksiyona sebep olduğundan oldukça 

mortal seyretmektedir. 

Etiyoloji 

Literatürde özofagus yaralanmalarının insidensi %3.4’e kadar ulaşmaktadır. Özofagus 

perforasyonlarının sebebleri, 559 olgudan oluşan bir seride en sık olarak sırasıyla 

iatrojenik(%59), spontan(%15), fleksibl endoskopi(%0.03), rijit endoskopi(%0.11), 

operatif injuri ve dilatasyonlarda dilatatörün tipine göre %0.09-22 arasında değişmektedir[3,13,14]. 

Özofagus yaralanmaları çeşitli şekillerde sınıflandırılabilir. Bunlardan biriside Younes 

ve arkadaşlarının yaptığı sınıflamadır. Bu sınıflama yaralanmaların tedavi farklılıkları 

dikkate alınarak yapılmıştır.[11]. Bu sınıflama güncel pratik kullanım kolaylığı için 

girişimsel olan ve olmayan nedenlere görede modifiye edilebilir[Tablo:1]. 

Tablo 1. Özofagus Perforasyon nedenleri 

I. Lümen dışı nedenler 

1. Travmaya sekonder 

1. Peneran 

• Sivri uçlu-kesici aletle 

• Ateşli silahla 

2. Künt 

• CPR 

• Travmatik ezilme 

• Heimlich manevrası 

3. Barotravma 

• Postemetik 

• Blast etki 

• Basınçlı gazın direkt etkisi 

4. Yabancı cisim 

5. Spinal kord hasarı 

6. Servikal/Torakal implantlar 

2. Ameliyata sekoder 

• Tiroid cerrahisi 

• Ant. SVC*** 

• Vagotomi 

• Anastomozlar 

• Torakotomi 

• Fundoplikasyon 

3. Radyasyona sekonder 

• Brakiterapi 

• Radyoterapi 

*EKG, ekokardiografi 

**ERCP, endoscopic retrograde cholangiopancreatography 

*** Anterior servikal cerrahi 

II. Lümen içi nedenler 

1. Mekanik-Spontan 

1. Terapötik/diagnostik ilaça sekonder 

• Tablet/Kapsüller 

• Sıvılar 

2. Kusma, öğürme 

3. Striktür, web, ring 

4. Erozif/Ülseratif 

5. Barret’s özofajiti 

6. Kanserler 

2. Şimik yanıklara sekonder 

1. Alkali-Asit(kazaen/suicid) 

2. Temizlik maddeleri 

3. Ticari kimyasallar 

4. Nötral PH’lı maddeler 

II. İatrojeik nedenler 

1. Tanı amaçlı girişimler 

1. Özofagogastroduodenoskopi 

2. Endosonografi 

3. Transözofageal EKG* 

4. ERCP* 

5. Biopsi 

11. Tedavi/palyatif amaçlı girişimler 

1. Endoskopik reflü çalışmaları 

2. Nazo/oragastrik tüp 

3. Endotrakeal tüp 

4. Stent uygulanması 

5. Bujinaj 

6. Skleroterapi 

Yaralanma; künt darbelerle, penetran cisimlerle, kimyasal madde içilmesiyle yada barotravmaya 

bağlı olarak özofagusun herhangibir yerinde hasar oluşturabilir[5,7,14]. 

Yabancı cisim yutulması ile ilgili yaralanmalar, faringo-özofagial alan, aortik arkın 

çaprazlandığı bölüm ve kardioözofagial alan gibi fizyolojik darlık bölgelerinde oluşur. 

Yabancı cisim daha uzun süre özofagusta kalırsa bası yarası görülebilir. Tanı ve teda-

Özofagus Yaralanmaları Özofagus Yaralanmaları 

vi amaçlı yapılan endoskopik girişimler özofagusta yaralanmaya sebep olabilir[14]. 

Koroziv madde alımı sonrası erken dönemde uygulanan bujinaj sıklıkla özofagusta 

perforasyonla sonuçlanır. Ayrıca, Starck cihazı ile kardiyada yapılan dilatasyonda, laserasyon 

ve perforasyona neden olabilir[15]. 

Zorlu kusmalar sonucu spontan rüptür (Boerrhaeve Sendromu) ile boyun, toraks ve 

abdomene yönelik künt travmalarda özofagusta yaralanmaya neden olabilmektedir[8]. 

Mediastende bulunan tümörlere yönelik uygulanan radyoterapinin neden olduğu 

radyasyon injurisi özofagus fistülü gelişimi ile sonuçlanabilir[16]. 

Asit yada bazik(kül) madde yutulmasıda özofagusta ciddi nekroz ve perforasyonla 

sonuçlanan yaralanmaya sebep olabilmektedir. Hasarın derecesi yutulan maddenin 

miktarı ve içeriğine bağlı olarak değişir. Asit yutulması özofagusun süperfisyal tabakasında 

büyük çoğunlukla koagülasyon nekrozuna sebeb olur. Bazik madde yutulmasını 

takibende aşırı derecede nekroz özofagusun tüm tabakalarında oluşur ve sonuçta 

perforasyon oluşabilir[12,17]. Özofagusta koroziv yaralanmanın en korkulan 

komplikasyonu mediastinittir[16,17,18]. 

Aşırı miktarda korozif madde yutulmasından iki hafta sonra perforasyon, daha geç 

dönemde ise komplikasyon olarak skatrisiyel kontraktüre bağlı özofagusta kısalma 

ve ülserasyon olmaktadır[18,19]. 

Özofagusta iatrojenik yaralanma daha çok pnömonektomi ile radikal lenfadenektomi 

gibi torasik ameliyatlar sırasında görülür. Bu vakalarda devaskülarizasyon ve 

ilerleyen nekroz gelişimi sonucunda 1-2 hafta sonra özofagusta perforasyon görülür[19]. 

Özofagus yada komşu organları için yapılan ameliyatlar esnasında diseksiyon yaparken 

yaralanmaya sebeb olunabilir. Ayrıca, komşu organ yada yapılar uygulanan protez 

malzemelerinin migrasyonu görülebilir[20]. Toraks içinde yapılan diseksiyon da 

özofagus yaralanmasına neden olmaktadır. Torasik bölümde ise bronşial arter embolektomi, 

pnömonektomi, pulmoner transplantasyon sonrasında perforasyonla karşılaşılabilir[21]. 

Alt 1/3 torakal bölümde ise akalazya, gastro-özofageal reflü için yapılan 

ameliyatlar sonrasında %7 oranında görülebilir. Antireflü işlemlerinde, abdominal 

trunkal vagotomi de gerginliğe bağlı yaralanma nedenlerindendir[22] 

İatrojenik özofagus perforasyonları sıklıkla endoskopiye, dilatasyona, takılan stentlere, 

yutulan yabancı cisimlere nadirende skleroterapiye bağlı olarak gelişebilir. Eskiden 

yabancı cisimler çıkarılırken özellikle rijid endoskopi kulanıldığı için perforasyon 

daha sık görüldüğü bildirilmektedir. Günümüzede dilatatörün tipi ve işlemi yapanın 

deneyimine bağlı olarak oranlar değişmekle birlikte, perforasyon oranının %51’e 

düştüğü, bunlarında %43’ünün özofagoskopi, balon dilatasyonu ve buji girişmleriyle 

olduğu bildirilmiştir[23]. Bu nedenle uygulamayı yapan hekimin perforasyonu düşündüren 

semptom ve bulguları titizlikle takip etmesi gerekmektedir. 

Özofagustaki penetran bıçak yaralanmalarının çoğunluğu servikal bölgededir, çünkü 

torasik özofagusa ulaşmak zordur. Mediyasteni geçen ateşli silah veya şarapnel yaralanmaları 

özofagusla birlikte genellikle diğer hayati organlarda da hasar oluşturabilir[23,24]. 

Karın yaralanmalarına sıklıkla toraks yaralanmalarıda eşlik etmektedir. Torakoabdominal 

yaralanmalar içinde özofagus yaralanmalarına %1.9 oranında rastlanmaktadır[25]. 

Özofagus yaralanması olduğunda erken tanı ve torakotomi zorunluluğu 

vardır. Zira, tanıdaki geçikme morbidite ve mortaliteyi oldukça arttırmakta, erken 

tanı ise hayat kurtarıcı olmaktadır[26,27]. 

Yutulan yabancı cisimler içinde en çok %59.4 oranıyla(..ki bunlar; madeni para(%17.1), 

44 3

45 4 


plastik oyuncak ve materyal(%10.9), iğne(14.9), misket, yüzük, düğme, çivi, pil, küpe, 

diş protezi gibi) inorganik maddelerdir. Organik maddeler %33.7 oranında, kemikkıkırdak(%24), 

özofagoskopi(%6.85), et parçası(%6.3) ve kuru yemiş(%3.4) gibi maddeler 

tespit edilmiştir[27]. Bu maddeler özofagusu birkaç yolla yaralayabilir metal 

para veya stent gibi uzun süre özofagusta kaldıklarında duvarı erode edebilirler[28,29,30]. 

Yutulan obje keskin veya düzensiz kenarlı ise kolayca penetre olabilir. 

İğne, çengelli iğne, metal diş köprüsü veya balık kılçığı gibi objeler trakea, aorta 

ve sol atrium gibi komşu yapılara penetre olabilir. Anestezi esnasında takılan kombi 

tüpe yada üst gastrointestinal kanamaların tedavisi için uygulanan skleroterapiler 

sonrasında perforasyon görülebilir[31,32,33]. . 

Servikal yerleştirilen metal implantlara bağlı, özofagusun komşu organlarına intratorasik 

diseksiyon yapılırken, açık yada laparoskopik hiyatal herni tamirlerinde veya 

abdominal trunkal vagotomi yapılırken gerginliğe bağlı özfagus yaralanmaları meydana 

gelebilir[13,34,35]. 

Kazaen çocukların otomobil iç lastiği supabı açıp solumaları, bilateral spontan pnömotoraks 

durumları, Heimlich manevrası yapılması baro travmayla perforasyona neden 

olabilir[35,36]. 

Literatürdeki özofagus perforasyonu ile ilgili serilerde, uygulanan farklı tedavi modaliteleri 

olsada mortilite %16-25 arasında değişmektedir. Bildirilen serilerde morbidite 

ve mortalite oranları; yaralanmanın lokalizasyonuna, tipine, süresi ile tedavi 

arasında geçen zamana bağlı olarak değişmektedir. Lokalizasyonuna göre mortalite 

oranları ise servikal perforasyonlarda %6, torasik perforasyonlarında %34 ve abdominal 

perforasyonlarında %29, enstrümantasyona bağlı mortalite %19, barojenik 

rüptürlerde %39, travmada %9 olduğu tespit edilmiştir[23]. 

Yaralanmalar; hekimin deneyimli olmadığı, entübasyonda yeterli önlemlerin alınmadığı, 

aşırı sekresyon, travma, kan veya diğer nedenlerle görüş alanı bozulduğu durumlarda 

daha fazla olmaktadır. Oysa, iatrojenik perforayonlarda sebeb olmayı önlemek 

daima tedavi etmekten her zaman üstündür. 

Özofagoskopi ve gastroskopinin yabancı cisim çıkarılması veya striktür durumunda 

dilatasyon uygulanması eğitim almış ve deneyim kazanmış kişilerce yapılmalıdır. 

Zira, iatrojenik özofagus yaralanma insidensinin eğitimle ilişkili olduğu tartışmasız 

kabul edilmektedir. İşlemi yaparken bir kısım komplikasyondan kaçılamasada, ısrarcı 

davranarak kör bujinaj işleminden kaçınılmalıdır. Bunun için klavuz teli geçirdikten 

sonra dilatatör kullanılması iyi tercih olur. Striktürü dilate ederken, her bir işlemde 

sadece üç ardışık dilatatör kullanmanın iyi prensib olduğu, hızlı dilatasyon işlemi 

yapmamak gerektiğini prensib edinmek gerekir. Çünkü, endoskopist kronik striktürleri 

hissederek öğrenmelidir. Bu nedenle, mükerrer dilatasyonları, aynı endoskopistin 

floroskopi ve klavuz tel eşliğinde fleksbl fiberoptik alet kullanarak yapması daha 

güvenlidir. Kısacası, özofagoskop daima 12-14F Jackson bujisi üzerinden takılmalı, 

lümen görülmeden buji asla ilerletilmemeli ve kanama yada perforasyona neden olmamak 

için gerekmedikçe sapsız lezyonların biopsisi yapılmamalıdır. Yüzeyel biyopsilerde 

penetrasyon yapabilen 3-4 mm’lik forsepslerden ziyade fiberoptik sistemin 

1mm’lik biopsi forsepsleri kullanılmalıdır[37]. 

Klinik görünüm 

Özofagus yaralanmasından sonra gelişen enfeksiyon sepsis ve şoka kadar değişen 

klinik tablo oluşturur. Semptom ve bulgular sebebe, lokalizasyona ve perforasyonun 

oluş zamanına göre değişir. Ağrı, ateş, yutma güçlüğü ve dispne en sık görülen semp-


tomlardır. Barojenik perforasyonlarda kusma, alt torasik ağrı ve cilt altı amfizemden 

oluşan Mackler triadı olarak isimlendirilen semptomlar görülür[4,24]. 

Özofagusun servikal, intratorasik ve intra-abdominal lokalizasyonunun olmasının yanısıra 

hasarın büyüklüğüne, ekstravazasyonun yaygınlığına ve yaralanmadan tedaviye 

kadar geçen zamana bağlı olarak hastanın kliniği değişmektedir. Ancak, ağrı, ateş, 

yutma güçlüğü ve dispne en sık görülen semptomlardır. İnjurinin lokalizasyonu, nedeni, 

teşhis ve tedavi arasında geçen süreç, perforasyon olgularına yaklaşım tarzını belirler. 

Servikal perforasyonlarda disfajiye eşlik eden ciltaltı amfizemi ve boyunda lokal 

enflamasyon görülürken, torasik olanlarda göğüs ağrısı, sırt ağrısı, yutma güçlüğü 

ile birlikte pnömotoraks bulguları ön planda olabilir[37,38,39,40]. 

Abdominal kısım perforasyonlarında ise hastalar sıklıkla akut karın tablosu ile gelebilir[23]. 

Özofagus yabancı cisim yaralanmalarında ise en yaygın görülen belirti ve bulgular; 

hipersalivasyon, takılma ve batma hissi, disfaji, trakeal aspirasyon ve odinofajidir[11,27]. 

Yutulan yabancı cismin özofagustaki lokalizasyonu uygulanacak tedavi alternatifini 

seçmede önemlidir. Çünkü, yabancı cisimler genellikle özofagusun anatomik darlık 

bölgelerine takılmaktadır. Yabancı cisimlerin en sık birinci darlık düzeyinde takıldıkları 

bildirilmektedir[32]. Özofagusa takılan yabancı cisimler daha alt seviyedeki gastrointestinal 

sisteme takılan yabancı cisimlerden farklıdır. Takılan cisimler; özofagusun 

spontan pasajı küçülttüğü, oluşan ödem nedeniyle yabancı cismi sarıp girişimsel 

işlemi zorlaştırdığı ve perforasyonunun diğer mide, duodenum, jejunum ve kolon gibi 

diğer gastrointestinal sistem organ perforasyonundan daha fatal seyirli olduğu için 

tanısı konar konmaz çıkarılmalıdır. Özofagus yabancı cisminin çıkarılma süreci uzadıkça 

klinik semptom ve bulgular daha karmaşık hale gelir. Tanıda gecikme, apseli 

veya apsesiz mediastinit, trakeo-özofageal fistül, özofago-vasküler fistüller, yabancı 

cisim migrasyonu ve psödo divertiküllere neden olabilir. Çoğu merkezde özofagus 

yabancı cisimleri için kullanılan standart tedavi yöntemi rijid özofagoskopidir. Günümüzde, 

özellikle erişkin hastalarda, genel anestezi gerekmeden birçok olguda fleksibl 

endoskopi ile yabancı cisimler çıkarılabilmektedir[11,32]. 

Endoskopik işlem esnasında oluşan perforasyon, endoskopist tarafından fark edilirse 

büyük olasılıkla yaygın kontaminasyon önlenebilir. Perforasyon şüphesi olduğunda 

derhal geniş spekturumlu antibiyoterapiye başlanmalıdır. Endoskopiye bağlı iatrojenik 

perforasyonun semptom ve bulguları sıklıkla servikal bölgede ağrı, yutkunmakla 

ağrı olması(odinofaji) ve yutma güçlüğü(disfaji) şeklindedir. Genellikle hastanın hemoptizi 

şikayeti vardır. Fizik muayenede, boyunda şişlik, ciltaltı anfizemi ve derin palpasyonda 

ağrı tesbit edilir. Başlangıçta asemptomatik olabilir fakat, ağrı birkaç saat 

içinde boynun fleksiyon veya ekstansiyonunda ense sertliği ile ortaya çıkabilir[7,23]. 

Özofagusun süperfisiyal yaralanmalarında belirgin üst gastrointestinal sistem kanaması 

görülür. Diğer yandan açık yada penetran yaralanmalar semptomatik boyun 

amfizemi, mediastinit, plevral ampiyem yada peritonite neden olur[17,19,23]. 

Özofagus perforasyonunda akut mediastinit ciddi mortal seyreden bir komplikasyondur. 

Servikal veya üst torasik özofagusun perforasyonu, genellikle oronazal ve yutulan 

gıdaların mediasteni kontamine etmesiyle birliktelik gösterir. İlk bakteriyel kontaminasyondan 

sonra birkaç saat içinde ödem, bol pürülan ve kötü kokulu eksüda ile 

aşikar nekroz gelişir ve doku nekrozu sürecin major bir komponentini oluşturur. 

46 5

47 6 


Tanısal yaklaşım 

Multipl organ sistem yaralanması olan travma hastalarıyla karşılaşıldığında anamnez 

kısa fakat özet alınır. Potansiyel özofagus yaralanmasını değerlendirirken, değerlendirmeyi 

yapan cerrah yaralanma mekanizmalarından ve özofagusta hasar yapacak 

potansiyel nedenlerden haberdar olmalıdır. Penetran travma, patlama ve yüksek 

basınçlı gaz yaralanmasına maruz kalan her hasta özofagus problemlerinin potansiyel 

adayı olduğu hatırlanmalıdır. 

İatrojenik yaralanma sonucu gelişen semptomlar varsa perforasyondan şüphelenilmelidir. 

İşlemden hemen sonra çekilen göğüs grafiğinin tanı değeri %90 oranlarındadır. 

Ancak, %10 negatif sonuç verebileceği unutulmamalıdır. Toraks grafisindeki 

patogonomik bulgular; pnömotoraks, ciltaltı amfizemi, hidrotoraks, mediastinal genişlemedir. 

Diğer tanı yöntemleri suda eriyen opak madde ile özofagus pasaj grafisi, 

metilen mavisi içirilmesi, tomografi ve özofagoskopidir[23,24]. 

Özofagus yaralanmaları cerrah ve radyoloğun multidisipliner yaklaşımını gerektiren 

yaralanmalardır. Göğüs cerrahisi ve Gastroenteroloji klinikleri aşağıda belirtilen soruların 

yanıtını bulmalıdır[41]. 

• Perforasyon transmural mıdır- intramural mıdır? 

• Özofagustaki lokalizasyonu( 1/3 alt, orta yada üst) nerededir? 

• Defektin büyüklüğü nedir? 

• Kontrast madde ekstarvasyonu varmı? Diffüzmü? iyi tanımlanabilmektemidir? 

• Kontrast madde özofagustan çıktıktan sonra dağılmakta mıdır? özofagus lümenine 

geri geliyor mu? 

• Plevral tutulum bulgusu varmıdır? varsa hangi bölgede tutulum vadır? 

• Abdominal tutulum varmıdır? 

• Hastanın aynı zamanda herhangi bir özofageal hastalığı varmıdır? 

Perforan özofagus yaralanması varsa, fizik muayenede spesifik bulgular değerlendirilmelidir. 

Özofagus içeriğinin ekstravazasyonu olduğunda eşlik eden inflamasyon ve 

ateş sıklıkla taşipne yapar. Ciltaltı anfizem genellikle servikal bölgede ve supraklavikular 

fossada bulunur. Torasik özofagus perforasyonları hava hızla freno-özofagiyal 

membranlardan kafa tabanına yayıldığından erken dönemde bu bölgelerde cilt altı 

amfizemine neden olurlar. Bu iki anatomik yapı arasında hava geçişini engelleyecek 

anatomik bariyer yoktur[37,38,39,40]. 

Perforan özofagus yaralanması birkaç laboratuvar testinde değişikliğe neden olabilir. 

Özofagus içeriğinin provoke ettiği yoğun inflamasyon reaksiyonu lökosit sayısında 

hızlı bir artış ve sola kaymaya neden olur. Özofagus içeriği bir veya her iki plevra 

boşluğuna ekstravaze olarak solunum fonksiyonlarının kısıtlanmasına neden olabilir. 

Oluşan solunum kısıtlanması rölatif hipoksi ve asidozu yansıtan arter kan gazları 

değişikliklerine neden olur. 

Plevral mayide yüksek amilaz değerlerinin tespiti tanı için önem taşır. Bu durumda 

idrar amilazı ölçümü özellikle gereklidir. Benzer şekilde hemogram değerleri inflamasyondan 

dolayı sıvı kaybıyla oluşan hemokonsantrasyonu yansıttığı hatırlanmalıdır. 

Kırk yaş üstü tüm hastalarda perikard çevresindeki inflamatuar sıvının yapabildiği 

EKG değişikliklerini ve miyokard bozukluklarını değerlendirmek için EKG istenmelidir. 

Kalp çevresindeki özofagus içeriğinin, EKG’de perikarditi düşündüren değişiklikler 

yaptığı bilinmektedir[37,41]. 

Yaralanmayı takiben ilk 24 saat içinde veya daha sonra saptanan olgular tamamen 

farklı klinik tablo gösterebilir. Yaralanmaya uygulanan primer onarımda %25 mortalite, 

%39 fistül oluşumu ve desteklenmiş primer onarımda %13 fistül gelişimi bildi-


rilmiştir. Oral olarak beslenen ve antibiyotik tedavisi başlananlar mediastinit tablosu 

ilerledikten sonra müracaat edebilir. Özofagus perforasyonu ciddi bir klinik durum 

olup primer onarımda dahi %25 mortalite ve %39 fistül oluşumu, desteklenmiş primer 

onarımda %13 fistül gelişimi bildirilmektedir (20). Bu nedenle erken tanı ve ilk 

24 saat içinde tedavi modalitesi seçilmelidir. 

Göğüs, batın ve boynun düz grafileri, özofagus yaralanmasını saptamada oldukça yararlıdır. 

Toraksın posteroanterior ve lateral grafilerinde sıklıkla mediastinal anfizem 

görülür. Amfizem perikard gibi mediasten yapılarının etrafına ve boyuna yayılır. Pnömotoraks, 

plevral effüzyon ve cilt altı amfizemde bu grafilerde görülebilir. Boynun 

lateral yumuşak doku grafileri özofagus ve trakea etrafındaki havayı, özofagus içeriğini, 

veya her ikisini birlikte gösterebilir. Hava ve özofagus içeriği ile trakea hava 

sütununun yer değiştirmesi diagnostik olabilir. Lateral servikal vertebra grafilerinde 

retrotrakeal mesafenin genişlemesi önemlidir. Bu mesafe normalde 1-1.5 cm’dir 

ve özofagusu içermektedir. Ödem veya ekstravazasyon bu mesafenin genişlemesine 

neden olur. 

Göğsün dekübis pozisyonda çekilen grafileri, özofagus içeriğinin plevra boşluklarına 

ekstravazasyonunu gösterebilir. Düz ve ayakta çekilen abdominal grafilerde peritoneal 

özofagus perforasyonuyla birlikte periton kavitesinde serbest hava görülebilir. 

Tanıda altın standart suda çözünen kontrast maddenin ekstravazasyonu ve bilgisayarlı 

tomografidir. Penetran özofagus perforasyonu sıklıkla kontrast özofagografi 

ile ortaya konulur. Bu tetkik erken dönemde yapılmalıdır. Kontrast maddenin seçimi 

önemlidir. En sıklıkla kullanılan maddeler metil glutamin (meglümin), diatrizoat 

(gastrografin), baryum, hypaqua gibi suda çözünür maddeler ile lipiodol gibi iyotlu 

yağlardır. Baryum tanıda kesin etkili, yüksek kontraslı bir maddedir. Fakat, steril 

olmayan yabancı madde olarak mediastenden asla tamamen uzaklaştırılamaz. Olguların 

çoğunda, öncelikle gastrografin gibi suda çözünür bir kontrast madde kullanılır 

[41]. Çünkü, baryuma göre vücut dokularına daha az reaktiftir. Gastrografin 

streril, visköz ve rölatif olarak kontrastça yüksektir. Lipiodol %40 oranında iyotludur 

ve bunun için yüksek kontrastlı ajandır, oldukça viskozdur ve dokuya iritan değildir. 

Eğer, 20 ml’den fazla kullanılırsa iyot absorbsiyonu akut iodizme neden olabilir. 

Kontrastlı inceleme en iyi görünümleri değerlendirebilen deneyimli bir radyolog tarafından 

floroskopi ile yapılır. İyi bir inceleme hastaların %90’ında doğru tanı koydurur. 

Eğer, suda çözünür kontrastla perforasyon bulunmazsa daha iyi rezolüsyon için 

baryum kullanılabilir[36] 

Kontrast maddenin trakeobronşial ağaca kaçmaması için çok dikkat edilmelidir. Çünkü 

yoğun pnömoniye neden olabilir. Eğer, perforasyon baryum özofagogramla saptanamamışsa 

toraks bilgisayarlı tomografisi (BT) istenebilir. Bazı durumlarda BT, standart 

grafilerde görülmeyen kontrast maddenin çok küçük ekstravasyonlarını saptayabilir. 

BT, standart kontraslı grafide saptanamayan küçük metal ve yabancı cisimleri 

lokalize etmek içinde kullanılabilir. BT amfizemli doku planlarını ve gelişen mediastinal 

abseyi net olarak gösterir. Ayrıca, BT mediastendeki infeksiyöz procesin vertikal 

yayılımını tesbit etmeye yardımcı olur. 

Tanıda endoskopinin yeri hava verilerek küçük perforasyonları belirgin hale getirmesi 

ve ekstravazasyonu arttırma olasılığından dolayı tartışmalıdır. Fakat, özofagoskop 

ilk 2 gün içinde, tercihen 12 saat içinde ve perforasyon olasılığı dikkate alınarak 

fleksibl endoskopla yapılmalıdır. Endoskopi maksimum titizlikle ilk lezyon fark edilene 

kadar ilerletilmelidir. Rijit endoskopi sadece özofagusa takılı kalmış maddelere 

bağlı yaralanmalarda endikedir. Piller yüksek konsantrasyonda güçlü alkali madde- 

48 7

49 8 


ler içermesi nedeniyle dış kapsülünün hasarlanması durumunda özofaguta uzun süreli 

hasar nedeni olabilir. Bu tip olgularda pilin acil çıkarılma zarureti vardır. Mediastinit 

veya perforasyonu düşündürecek semptom ve bulgular yoksa oral sıvı gıdalar 

alabilir[37,41] 

Yaralanmanın ilk değerlendirilmesininden sonra 3-4 hafta içinde endoskopi ile tekrar 

değerlendirme yerine kontrastlı tetkiklerle değerlendirilebilir. Bujinaj işlemlerine 

skatris formasyonunun erken fazında (üçüncü- dördüncü hafta) başlanması önerilmektedir[37] 

Özofagus perforasyonları deneyimli endoskopistlerin ellerinde bile kolayca gözden 

kaçabilir. Eğer, yaralanma krikofarengeus bölgesindeyse endoskopun laserasyon sahasına 

girmesi, onu daha fazla büyütmesi veya ilave kontaminasyon yaratması oldukça 

olasıdır. Hem rijid hemde fleksbl endoskopi özogfagus yaralanmalarını değerlendirmede 

kullanılmaktadır. Kontraslı incelemelerde tanı konulamayan kimi olgularda 

özofagus yaralanmalarını lokalize etmede endoskopi yararlı olmaktadır. Çoğunlukla 

fiberoptik endoskop kullanılır. 

Klinik ve radyografik bulgular şüpheli ve kontraslı incelemeler negatif olduğu zaman 

özofagusun yaralandığını kabul etmek muhtemelen daha güvenlidir. Birçok merkezde 

diğer bulgulara bakılmaksızın yaralanmanın platismayı geçtiği durumlarda tüm yaralanmalar 

eksplore edilmektedir. 

Özofagus yaralanmalarında tedavi 

Özofagus yaralanmalarında uygun tedavinin seçimi yaralanmanın anatomik yerine, 

hastanın durumuna ve travmadan sonra geçen zamana göre yapılır. Özofagus hasarı 

olan hastaya en pratik tedavi yaklaşım, medikal(konservatif) veya cerrahi(onarım, 

diversiyon, drenaj,yada rezeksiyon) şeklinde sınıflandırılabilir(Tablo:II). Ancak, perforasyonun 

lokalizasyonuna göre yaklaşımın değişebileceğide aşikardır. En iyi sonuçların 

tanısı erken konulmuş primer onarım yada geç dönemde özofajektomi ve gastrik 

rekonstrüksiyonun uygun olduğu olgularda sağlandığı bildirilmektedir. İatrojenik perforasyonlarda 

erken tanı konulan ve konservatif kalınan olgularda hiç mortalite olmadığı 

bildirilmektedir[24]. 

Tedavi yaklaşımlarının sonuçlarını etkileyecek olan prognostik faktörler ise; hastanın 

yaşı, genel performansı, sebep olan neden, yaralanmanın büyüklüğü, lokalzisayonu 

ve en önemlisi yaralanmadan sonra geçen süre ve tedaviye erken tedaviye başlanıp 

başlanmadığıdır. İyi seçilmiş vakalarda medikal tedavi denenebilir. Konservatif 

cerrahi uygulanacak hastalara özellikle drenaj, T-tüp, endoskopik stent, daha ileri 

durumlarda özofagusta diversiyon yada eksklüzyon uygulanabilir. Rekonstrüktif özofagus 

cerrahisinde plevra, perikard, mide fundusu, pediküllü omental, interkostal kas, 

diyafragmatik flep tekniklerinden yararlanılabilir[39]. 

Tablo II. Özofagus yaralanmasında tedavi alternatifleri 

A. Konservatif Yaklaşım 

B. Cerrahi Yaklaşımlar 

I. Minör Cerrahi yaklaşımlar 

a. Sadece Drenaj 

b. İrrigasyon ve perforasyonun drenajı 

c. T-tüp ile drenaj 

II. Major Cerrahi Yaklaşımlar 

1. Primer onarım 

2. Diversiyon ile cilde ağızlaştırma 

3. Özofageal replasman 

4. Fleb ile takviye


A. Konservatif yaklaşım 

Özofagus perforasyonuna yaklaşım yöntemlerinin seçiminde hala tartışmalar devam 

etmektedir. Olgu serileri genellikle tek bir tedavi yöntemini içerdiği için konservatif 

ve cerrahi tedavinin karşılaştırıldığı geniş seriler yeterli değildir. Perforasyonun olmadığı 

özofagus yaralanmalarında etiyolojiye göre tedavi planlanır ve gerektiğnde 

cerrahi girişim yapılır. Hastanın mediasten içine sınırlanmış perforasyonun olması, 

özofagus arkasındaki alanın iyi drene olması, minimal semptomlarının olması veya 

minimal sepsisinin olması, kontrast maddenin ektravasyonunun iyi değerlendirildiği, 

özofagus lümenine geri dönüşün gözlendiği olgularda, perforasyon sebebi malignite 

yada obstrüksiyon olmayan abdominal kavitenin tutulmadığı çok özenle seçilmiş 

hastalarda konservatif yaklaşım düşünülür. 

Yapılan son çalışmaların birinde 47 spontan yada iatrojenik perforasyonu olan hastayı 

klinik ve radyolojik kontrollerle ve çok sayıda perkütan drenajla agresif ameliyatsız 

tedavi etmişlerdir. Bu hastaların %68’inde cerrahi tedavi gerektirmemiş ve mortalite 

oranını %6 elde etmişlerdir. Ayrıca hiçbir hastada özofagokütan fistül gözlenmemiştir[4] 

Son yıllarda yeni bir tedavi alternatifide endoskopik girişimsel yöntemdir. 

Bu teknikte, septik kontaminasyonun engellenmesi amaçlanmaktadır. Septik koleksiyonların 

cerrahi ve perkütan drenajı ile birlikte uygulanmalıdır. Deneyim arttıkça açık 

cerrahiye bir alternatif olabilir[42,43,44]. 

Bir diğer alternatifte perforasyondan kaynaklanan kontaminasyonun önlenmesi için 

endoprotez uygulamadır. Bu işlemde maçlanan, mukozanın yeniden epitelize oluncaya 

kadar protezi yerinde bırakarak epitelizasyona ve hastanın beslenmesine katkı 

sağlamaktır. Üzeri kaplanmış ve genişleyebilen çeşitli protezler üretilmiştir. Protez 

uygulandıktan sonra en az 1,5 ay kadar yerinde bırakılmalıdır. Bu süreçte yada çıkarılırken 

kanama yada özofagusa migrasyonu olabilir. 

Son yıllarda özellikle küçük ve erken dönem olgularda endoprotez kullanımı yaygınlaşmıştır. 

Fakat abdominal kısım yaralanmalarında endoprotez kullanımı yüksek migrasyon 

ihtimali nedeniyle önerilmemektedir. Başarı oranları değişik serilerde %92- 

100 arasında, perforasyonun iyileşmesi %69, mortalitesi %0-33, migrasyon oranıda 

%6-35 olarak bildirilmiş[45,46,47,48] 

Az sayıda olmakla birlikte mukozal açıklığın 11 mmden daha az olan özofagus perforasyonlarında 

kullanılması mümkün olmuştur. Bu teknik küçük ve mediasten kontaminasyonun 

olmadığı seçilmiş vakalarda kullanılabilir. Bu seçenek için ideal olan 

endoskopik iatrojenik perforasyon vakalarıdır. Son çalışmaların birinde, seçilmiş 17 

hastada ortalama 9 mm perforasyon deliği olan ( 6-12 mm) tanısı 48 saatti geçmeyen 

olgulara endoklip uygulaması yapılmış ve başarılı sonuç elde edildiği bildirilmiştir[43,47] 

Son yıllardaki gelişmeler paralelinde seçeneklerden biride fibrin glue ile tedavi önerilmiştir. 

Literatürde nadiren olgu sunumu tarzında yapıştırmaya rastlanmaktadır. 

Rabaga 2 mm’lik bir perforasyonda başarılı uygulamasını bildirmiştir[45]. 

Konservatif yaklaşımda hasta yatırılır ve 7-14 gün parenteral geniş spektrumlu antibiyotik 

tedavisine başlanır. Plevral efüzyon varsa drene edilir, eş zamanda total parenteral 

nutrisyon sağlanır. Takılabilirse nazogastrik sonda takılır. Tüm bunlara rağmen 

şayet ilk 24 saat içinde düzelme gözlenmez ise yine cerrahi düşünülmelidir[23]. 

Bunun için başlıca; her an hazır bir multidisipliner ekibin bulunduğu merkezde konservatif 

yaklaşım düşünülebilir. Konservatif tedavinin çok özel seçim kriterleri vardır[49]. 

50 9

51 10 


Bu kriterler; 

• Plevral yada mediatinal minimal kontaminasyon olması, 

• Yaralanma anında fark edilen yada geç tanı ama yaralanmayı iyi tolere ettiği gösterilen 

stabil hasta olması, 

• Oral beslenmemiş hasta olması, 

• İntra yada transmural perforasyonun tespit edilmesi, 

• Özofagus lümeninin içine drene olan (kapalı) perforasyon olması, 

• Eşlik eden tümör yada abdominal özofagus perforasyonun olmaması, 

• Perforasyonun distalinde obstrüksiyon olmaması, 

• Göğüs cerrahisi tarafından değerlendirilmiş olmasıdır. 

Konservatif tedavi yaralanmadan sonraki 48 saatte hastanın stabil olmasını, total 

parenteral nutrisyonu (TPN) ve en az 7 gün geniş spektrumlu antibiyotik tedavisini 

içerir[20]. 

Nazogastrik (NG) takılması konusunda tartışma mevcuttur. Tartışma nedeni, körleme 

takılmaya çalışılan nazogastrik tüpün perforasyonu büyütme olasılığı ve özofagus lümenine 

gastrik reflü olmasına yol açma endişesidir. İatrojenik olmayan perforan özofagus 

yaralanmalarında konservatif tedavi çok fazla uygulanmaz. Bu tür yaralanmalarda 

yapılan değerlendirme ve tetkiklerle cerrahi gerekenlerin bir bölümü kolaylıkla 

saptanır. Bunlar özellikle özofagus dışında ki yapıların yaralanmaları nedeniyle eksplorasyon 

gereken olgulardır. Şayet, özofagus dışı yaralanma nedeniyle bir hastaya 

cerrahi girişim gerekirse ve özofagus yaralanması olasılığı varsa hasta genel anestezi 

almışken özofagus da değerlendirilir. Değerlendirmede özofagus perforasyonu 

saptanırsa konservatif tedavi kriterlerine uygun olsa bile cerrahi onarım yapılır. 

Özelikle iğne gibi delici özellikteki yabancı cisimlerin 4 günden fazla lümenli organda 

kalması, mukozayı perfore edeceği için hasta asemptomatik bile olsa cerrahi girişim 

gerekir [26]. 

Kostik madde yaralanmalarında alkali ile olanlar primer olarak özofagusu etkiler. 

Çünkü, mideye ulaştığında kısmen midenin asit ortamı tarafından nötralize edilir. Bu 

nedenle, alkali madde ile oluşan hasar özofagusa göre midede daha az hasar yapmaktadır. 

Özofagusun alkali yanıklarında yaralanmanın şiddetine bağlı olarak bazı 

olgularda yaşam boyu yakın takibi gerektirir. Acil yoğun bakım gerekliliği genellikle 

yapılan ilk değerlendirme ile saptanabilir. Eğer hastada solunum güçlüğü varsa, laringoskopi 

ile değerlendirme yapımalı, gerekirsede kalıcı hava yolu sağlanmalıdır. Bu 

tip olgularda mukozadaki yanık ve ödem entübasyona izin vermeyebilir ve hava yolu 

sağlanması için trakeostomi gerekebilir. Kostik yanıklarda perforasyon bulgusu yoksa 

komplike olmamış özofagus perforasyonu gibi tedavi edilir. 

Medikal tedaviyi uygulayan hekim, tedavisinde başarısız olursa, hastayı kurtarmak 

için cerrahinin tek seçenek olduğunun bilincinde olmalıdır. Medikal tedavi ancak stabil 

perforasyonda uygulanabilir. Tedavi, enfeksiyonu kontrol etmek için geniş spektrumlu 

İ.V antibiyotikleri, yeteri kadar İV sıvı desteği ve vital bulguların yakın takibini 

kapsamaktadır. 

Kostik yanıkların medikal tedavisinde kortikosteroid kullanmak gerektiği, ilk 48 saat 

içinde kullanmanın fibrozisi azalttığı deneysel ve klinik çalışmalarla ortaya konulmuştur 

(50) 

Başarısız tedavi durumunda hastaya derhal santral venöz katater takılmalı ve total 

parenteral nütrisyonel destek sağlanmalıdır. Eğer, hastada TPN’ye rağmen progresif 

genel durum bozukluğu ve sepsis bulguları ortaya çıkarsa medikal tedavi başarı-


sız kabul edilmeli ve hastanın durumu ne kadar kötü olursa olsun cerrahi tedavi düşünülmelidir. 

Kostik yanıklarda kontrendike olan durumlar vardır. Bunlar; 

• Özofagus mukozasının ikinci kez kostik madde ile temas etme olasılığından dolayı 

kusturulmamalı yada nazogastrik sonda takmaya çalışarak kusma provoke edilmemeli 

• Nötralizan ajanlar, içildikten hemen sonra değilse verilmemeli 

• Aktif kömür hem etkisiz hemde olası bir endoskopik değerlendirmeyi engelleyeceğinden 

uygun değildir. 

B. Cerrahi tedavi 

Perforasyonun cerrahi tedavisi deliğin, dikilmesi, enfekte yada nekrotik dokuların 

debritmanı, yeterli drenaj ve parenteral yada yaralanma distalinden enteral beslenmesini 

içerir. Uzun süre oral beslenemeyecek hastalara beslenme amaçlı jejunostomi 

önerilir. Ayrıca büyük özofagus cerrahisinde, analjezi ile motor ve solunum fizyoterapisi 

uygulanır. 

Ameliyat kesisi yaralanma bölgesine göre seçilir. Servikal bölge yaralanmasında sol 

servikotomi, abdomal kısımda median laparotomi, torakal yaralanmalarda ise aynı 

taraf torakotomi yapılır. Servikal yada üst-orta 1/3 torakal yaralanmada sağ torakotomi, 

alt 1/3 de ise sol torakotomi uygulanır[43, 50]. 

Kostik yanıklardan yada diğer yaralanmalarından sonraki süreçte replasman cerrahisine 

karar verme zamanı mortalite ve morbidite açısından oldukça önemlidir. Yapılan 

deneysel ve klinik çalışmalarda koroziv injuriden sonraki iki haftada kolajen depolanmasının 

pik yaptığı ifade edilmiştir. Aynı çalışmada, skar retraksiyonun 2. hafta sonunda 

başladığı, injuriden sonraki 6-12 hafta arasında fibrozis oluşumunun durdurulduğu 

bildrilmektedir. Zira, skar tamamlanmadan çok erken cerrahi müdahale yapılırsa 

anastomoz darlığına neden olunabileceği bildirilmiştir. Bu durumdan dolayı koroziv 

yaralanmalarda, yaralanmadan sonraki 6.cı aydan önce cerrahi müdahalenin yapılmaması 

kabul gören görüştür.[51] 

Özofagus yaralanmalarından sonra günümüze kadar gastrointestinal devamlılık için 

özofagus yerine mide, jejunun ve kolon replasmanları yapılmıştır. Mide interpozisyonu, 

progresiv disfonksiyonel propulsiyon, anastomoz yerinde darlık, ülser oluşumu ve 

uzun dönem gastroözofageal reflü dezavantajlarına sahiptir. Ayrıca, hastalar parsiyel 

gastrektomi geçirmişse ve özofagusun gözden kaçan injurileri varsa mideyi boyuna 

kadar çekmek mümkün olmayabilir. Bu nedenle kısmi özofajektomilerde mideyi 

çekmek uygun olabilir. Jejunal interpozisyon, anastomozdan sonra, jejunumun kan 

damarları aşırı derecede etkilenmesi kolay ve ince olduğu için, sadece, ameliyatın 

son alternatifi olarak kullanılır. Ayrıca, jejunum frajil ve aside dayanıksız olduğu için 

ilk seçenek olmaması gerekir. Kolon interpozisyonu, replasman için yeterli uzunluktadır. 

Ayrıca, asite drencinden dolayı özofajitis ve striktürün daha az ve geç komplikasyonuna 

neden olur. Bu nedenle kolon diğer organlardan daha fazla potansiyel avantajları 

sunar ve ideal bir organ olduğu düşünülür[52,53]. Keza, kolon segmentinin seçimi 

özofagus rekonstrüksiyonu için anahtar noktadır. Birçok nedenden dolayı tercih 

edilebilir olduğu, çoğu cerrah tarafından sol kolon tercih edilmektedir. Fakat sol kolon 

interpozisyonu daima iyileşme sürecini etkiler ve anastomozun inflamasyonuna 

neden olabilen antiperistaltik bir durumda kullanılabilir. 

1. Sadece Drenaj 

Yara dudakları görülemiyorsa yada canlılığı yoksa ve ek olarak dikiş uygun değilse 

52 11

53 12 


hasar bölgesinin irrigasyonu ve aspirasyonu alternatif bir tekniktir. Bu şekilde perforasyon 

deliğinden bulaşın yayılması önlenmiş olur. Ancak bu işlem, servikal bölge yaralanmalarında 

kullanılabilirken torakal ve abdominal bölge yaralanmalarında enfeksiyon 

yayılmasını arttırması nedeniyle önerilmez[54]. 

Torasik kısımda lokalize özofagus perforasyonlarında sürekli bir mediastinal kirlenme 

söz konusu olduğundan sadece drenaj yapmak yeterli olmadığı yapılan çalışmlarda 

bildirilmektedir. Ancak, servikal kısımda lokalize küçük perforasyon varsa yeterli 

olabilmektedir. Hemitoraks, boyun gibi etkin bir şekilde drene edilememektedir. Bu 

durumda abse drenajına ek olarak geniş spektrumlu antibiyotik tedavisi ağır tabloların 

tedavi başarısını arttırmaktadır. Eğer drenajla birlikte debridman gerekirse geniş 

debridman sonrası Jackson-Pratt tipi drenler kullanılarak drenaj yapılmayan alan 

bırakılmamak için multiple göğüs tüpleri bilateral olarak konulmalıdır. İyi bir drenajın 

daha invaziv girişimin önüne geçerek morbidite ve mortaliteyi azaltacağı unutulmamalıdır[55]. 

2. İrrigasyon ve perforasyon lojunun drenajı 

Tanısı geçiken ve primer onarımı yapılamayan özofagus perforasyonlarında irrigasyon 

ve drenaj işleminin literatürde ilk olarak Santos ve Freter tarafından 1986 yılında 

uygulandığı Yenigün ve ark. Tarafından ifade edilmektedir[56]. Bu işlemde debritmanı 

takiben perforasyon çevresi geniş göğüs tüpü ile drene edilir. Opere edilemeyecek 

durumda olan olgularda dren perkütan olarak skopi eşliğinde yerleştirilebilir[5]. 

Güncel konseptte kullanılmamakla birlikte perforasyonun sürekli nazogastrik tüp ile 

yada oral yoldan sık sık serum fizyolojik ile yıkanmasını öneren çalışmalar mevcuttur. 

Göğüs tüpü drenajı takibinde, günlük dren debisinin azaldığı ve sonunda kesildiği 

gözlenirse, dren delikleri tıkanabileceğinden drenlerin pozisyonu değiştirilerek yeniden 

drenaj sağlanmalıdır. 

3. T-Tüp ile drenaj 

Özofagus perforasyonlarında hangi yaklaşımın seçileceği ile ilgili karar, lokal ve sistemik 

enflamasyonun olup olmadığına göre verilir. Lokal ve sistemik enflamasyonun 

yoğun olduğu hastalarda, agresif bir tedavi yaklaşımı olmasına rağmen, primer 

onarım genellikle başarısız olduğundan hala diversiyon ve cilde ağızlaştırma alternatif 

bir tedavi seçeneğidir. Özellikle tanısı geç konulmuş özofagus perforasyonlarında 

T-tüp ile diversiyon sağlanması gerekir. Tanı ilk 24 saatten daha fazla geçikmişse, 

onarım güç veya yapılamıyorsa T-Tüp ile diversiyon seçilecek tedavidir[6]. Ancak, 

cerrahi yaklaşım için “altın saat” henüz belirlenmiş değildir. Literatürdeki çalışmalardan 

bir kısmı 13 saate kadar tanı konulanları eşik değer kabul ederken, diğer bir kısmı 

ise 72 saat altı ve üstünü erken ve geç tanı sınıfında değerlendirmiştir. 

Yapılan çalışmalarda, erken tanı (24 saat) konulanlarda %30 oranında tespit 

edilmiştir. Ayrıca, geç gelen olgulara erken cerrahi müdahale uygulandığında mortalitenin 

azalabileceği bildirilmektedir[6,57]. 

Genellikle tedavi alternatiflerinin yeterli olmadığı özofagus yaralanmalarında T- tüp 

uygulanması önerilir. Bunun nedeni perforasyonu kontrollü fistül haline getirmektir. 

Bu işlemde perforasyon alanına geniş lümenli bir T tüp yerleştirilir. Ve tüp yaklaşık 

4-6 hafta sonra çekilir. Bu tip uygulama ile Linden ve arkadaşları, %30 reoperasyon 

gerektiğini, %9 oranında da mortalite bildirmiştir[38]. 

T-Tüp diversiyonla esasen kontrollü özofagokütanöz fistül oluşturulması amaçlan-


maktadır. Bu teknikle özofagusun T-tüp üzerinde iyileşmesi sağlanırken, içeriğin drenajı 

da gerçekleştirilmiş olur. Prosedürle yara drenajı, göğüs tüpünün distal deliğine 

dikilen bir penros drenle, dik açılı toraks tüpünden oluşan kompozit dren kullanılarak 

sağlanabilir. Servikal özofagostomi yada nazogastrik tüpten ibaret olan proksimal 

diversiyon oral sekresyonları drene etmek için zorunludur. Bu işlem açık yada laparoskopik 

teknikle gerçekleştirilebilir. Kullanılacak tüpün çapı 1cm, T-tüpün proksimal 

bacağı 0.5, distal kısmı ise 3-4 cm uzunlukta olmalıdır[6,38,58]. 

Günümüzde erken tanı ve tedavi alanındaki gelişmelere paralel olarak, iatrojenik yaralanmalarla 

daha sık karşılaşılması nedeniyle daha az agresif yöntemler tercih edilmektedir. 

Güncel konseptte kabul gören görüş, erken tanı ve tedavinin morbidite ve 

mortaliteyi azalttığıdır[6]. Perforasyondan distal gastrointestinal sistemin kontrolü, 

gastrostomi tüpünün yerleştirilmesiyle sağlanabilir. Bu süreçte hastanın beslenmesi 

jejunostomi yada parenteral nütrisyon ile yapılabilir. İ.V antibiyotikler ve İ.V sıvı replasmanıda 

bu hastalar için gereklidir. 

Ekskülüzyon ilk olarak Urschell ve arkadaşları tarafından majör bir cerrahi genel durumu 

kaldıramaycak kadar kötü olan hastalarda önerilmiştir. Drenaj ve debridamanla 

birlikte servikal özofagus ya özofagostomi ile yada sütüre edilerek kapatılır. Kardiyanın 

dikilmesi yada gastrostomiyle iki taraflı ekskülüzyon tamamlanır. Bu yöntemin 

riski kapatılan bölgede striktür gelişebilmesidir[59] 

Girişimsel yaralanmalar özofagusun tanısal veya terapötik işlemleri esnasında ortaya 

çıkabilir. Dilatasyona bağlı komplikasyonlar perforasyon, pulmoner aspirasyon ve 

kanamadır. Yaşlı hastalarda daha fazla olmakla birlikte perforasyon oranı %2.6 mortalite 

ise %1’dir. Bening stritürlerde %1.1, akalazyada %0-7 oranlarındadır[60] 

Band ligasyonuna bağlı perforasyon 284 hastalık seride %0.7 bulunmuştur. Özofagus 

kanamalarını durdurmak için yapılan sklerotrapi, yada termal elektrokoter uygulamalarında 

%2-5 oranında rapor edilmiştir[61]. 

Perforasyon ve geçen zamanı dikkate almaksızın öncelikli tedavi sütürasyon( takviyeli 

veye takviyesiz),debritman ve drenajla birlikte plevral dekortikayon uygulanır. 

Özofagial eksklüzyon ve T tüp tehlikeli ve etkili değildir. Endopotezler cerrahi başarı 

şansını azalttığı için önerilmemektedir [38,62] 

Torasik özofagus kısmında lokalize olan bir perforasyonda temel yaklaşım; 

a. Perforasyon alanının değerlendirilmesi, 

b. Yeterli ve zamanında drenajın sağlanması, 

c. Geniş spektrumlu antibiyotiklerle hastanın enfeksiyonlara karşı desteklenmesi, 

d. Uygun yol ile hastanın beslenmesinin sağlanması temeline dayanmalıdır. 

Erken tanısı konulan yaralanmada özofagusun sağlıklıklı ise, ideal olan yaklaşım, levin 

sonda ile aspirasyonun sağlanması, geniş sprektrumlu antibiyotikler verilmesi ve 

torakotomi ile onarımıdır. Ayrıca, mediasten ve plevranın drenajı yapılmalıdır. Genel 

kural olarak yaralanmadan sonraki ilk 6-12 saat içinde yapılan direkt cerrahi onarım, 

mediastinal debridman ve plevral drenaj en az morbidite ve mortaliteye neden olan 

tedavi şeklidir.[ 34,36,42,63]. 

Perforasyonun sık olarak ortaya çıktığı yerler, özofagusun anatomik olarak dar olan 

giriş bölgesi ve diyafragmadan mideye ulaştığı distal özofagus bölgesidir. Patolojik 

proses varlığında biyopsi alma veya terapötik dilatasyon tutlumun olduğu bölgede 

rüptüre neden olabilir. 

II. Major cerrahi yaklaşımlar 

1. Primer onarım 

54 13

55 14 


Perforasyonun yerini saptamak her zaman kolay değildir. Bu işlemi yaparken duvardaki 

defekti büyütülmemeli ve bulaş önlenmelidir. Zor vakalarda metilen mavisi ile 

kaçak yeri tespit edilebilir. Spontan perforasyonda longitudinal myotomi yapılır, perfore 

olan yara dudakları düzeltildikten sonra iki kat üzerinden tek tek dikilir[48,64]. 

Fakat iki tabakanın biri mukoza diğeri müsküler tabaka olmak üzere ayrı tabakalar 

halinde dikilmesi gerekir[65]. Torasik ve abdominal perforasyonlarda endoluminal 

yerleştirlen bir drenaj tüpü ve sütür hattının drenajı için dren yerleştirilmelidir. Sütürün 

açılması değişik literatürlerde %25-50 gibi geniş bir aralıkta verilmektedir. Oluşan 

fistül morbiditeyi artırırken mortaliteyi etkilememektedir[66] 

Lokalize özofagus yaralanmasının cerrahi tedavisi; agresif İ.V antibiyorik tedavisi 

ve sıvı replasmanı ile birlikte yaralanma bölgesinin onarımını kapsamaktadır. Onarıma 

ne kadar erken başlanırsa başarılı olma şansı o kadar fazladır. Drenaj; proksimal 

diversiyonu (nazogastrik tüp veya özofagostomi), onarım alanının drenajını(toraks 

tüpü, kompozit dren) ve tamir bölgesini gastrik içerikle kontaminasyondan korumak 

için gastrostomiyi kapsamaktadır. Multipl fonksiyonlu gastrostomi tüpü takılması 

(distal portu ince bağırsağa uzanan) veya jejunostomi enteral nütrisyon için yardımcı 

olabilir. Hastanın metabolik gereksinimlerini karşılamak üzere enteral beslenmeyi 

desteklemek amacıyla İ.V hiperalimentasyonda yapılabilir. 

2. Diversiyon ile cilde ostomi 

Eksklüzyon ilk olarak Urschell ve arkadaşları tarafından önerilmiştir. Drenaj ve debridmanla 

birlikte servikal özofagus defekti ya özofagostomi ile yada dikilerek kapatılır. 

Kardianın dikilmesi yada gastrostomiyle iki taraflı ekskülüzyon tamamlanır. 

Bu tekniğin dezavantajı kapatılan bölgede 1-2 ay sonra striktür gelişebilmesidir[59]. 

Eksklüzyon onarımın güç veya imkansız olduğu, genel durumu majör bir cerrahiyi kaldıramayacak 

kadar kötü olan, özofagus duvarı hasarının 24 saatin üstünde tanısının 

konulduğu durumlarda seçilecek tedavi tekniğidir. Bu teknikte yara drenajı, göğüs 

tüpünün distal deliğine dikilen bir penros drenle yapılan dik açılı toraks tüpünden 

oluşan drenaj sistemiyle sağlanmaktadır. Servikal özofagostomi yada nazogastrik 

tüpten ibaret olan proksimal diversiyon, oral sekresyonları drene etmek için zorunludur. 

Perforasyondan distal gastrointestinal sistemin kontrolü, gastrostomi tüpünün 

yerleştirilmesiyle sağlanabilir. Bu hastalar beslenme amaçlı jejunostomi, parenteral 

nütrisyon, İ.V geniş spektrumlu antibiyotikler ve sıvı replasmanı gereklidir[67]. 

3. Özofageal replasman 

Özofagus yaralanmasına bağlı hasarın çok ileri derecede olduğu bazı durumlarda rezeksiyon 

zorunludur. Özofagusun büyük kısmını harab eden, ciddi kanama yapan kimyasal 

yaralanma ve multipl perforasyonlar mevcutsa hastanın hayatını kurtarmak 

için rezeksiyon gerekir. İ.V antibiyotikler, İ.V sıvı replasmanı ve standart preoperatif 

hazırlıklar sonrasında özofagus rezeke edilir. Gastrostomi açılırken, daha sonra gastrointestinal 

sistemi rekonstrükte etmek niyetiyle servikal uç özofagostomi yapılır. Bu 

tip teknik uygulamaların mortalite oranları yüksektir. 

Kolonik interpozisyon, özofago-gastrostomi, jejunal interpozisyon teknikleri diğer 

cerrahi alternatiflerdir. Ancak bu teknikler, akut dönemi atlatan ve mükerrer dilatasyon 

ve kortikosteroidlerden yarar görmeyen hastalara uygulanmalıdır. Ayrıca, Kostik 

madde ile yanan özefagusun cerrahi tedavisinde modalitenin seçimi, hastanın genel 

durumuna, erken teşhis sürecine, klinik belirtilerin kompleksliğine, nekrozun yaygınlığı 

ve derinliğine, cerrahın deneyimine ve hastanenin donanımına bağlı olarak de-


ğişmektedir. Bu nedenle tedavi yaklaşımı konusunda tam bir görüş birliği yoktur[68]. 

Özofageal replasman için mide, kolon ve jejunum kullanılır. Kolon kullanımı yaygındır. 

Ancak, anastomoz sayısının az ve daha fizyolojik olması nedeniyle öncelikle midenin 

transpoze edilmesi gerektiği yönünde genel görüş birliği vardır. Kolonu replase etmek 

için sol ve midle kolik arterlerin uygun olup olmadığı tespit edildikten sonra serbestleştirilir. 

Seçilen damarların kökü buldog barsak klempiyle 15 dk kadar klemplenir 

ve izlenir. Özellikle her iki kolon ucu ile replase edilecek ve bırakılan kolon kısmında 

dolaşım normal rengini koruyorsa, transekte edilebileceği kanaatine varılır. Uygun 

vakalarda sağ yada sol kolon kullanılabilir. Peristaltik oryantasyon izoperistaltik olmalıdır. 

Ek olarak duruma göre Roux-Y uygulanabilir[51]. Transhiatal ve transtorasik 

özofajektomi yapılan birçok karşılaştırmalı çalışmada iki prosedür arasında mortalite 

ve morbidite oranları arasında fark tespit edilmemiştir[69,70,71] 

Kostik darlıklar uzun segmenti etkilediği zaman dilate edilmeleri zordur. Dilatasyon 

için ısrarcı olunması durumunda, az olguda da olsa tam katı etkileyen perforasyonlar 

görülebilir. Bu nedenle daralan kısmın konvansiyonel balon kataterler kullanılarak başarılı 

bir şekilde dilate edilebileceği bildirilmektedir. Yapılan bir çalışmada; konvansiyonel 

balonlara göre cutting balonla daha başarılı sonuçlar elde edildiği için dilatasyon 

önerilmektedir. Ancak, bazı olgularda, transmural fibrotik değişikliklerden dolayı 

dilatasyona direnç tespit ettiklerini bildirmişlerdir[72] 

4. Flep ile takviye 

Dikişlerin güvenliğini sağlamak için çeşitli teknikler tanımlanmıştır. Bu teknikler yaralanan 

kısma göre değişebilmektedir. 

Servikal bölge: En sık sternokleidomastoid kas flebi kullanılmaktadır. Myokutanöz 

pektoralis major flebi ise nadiren kullanılır. Hem trakea hem özofagusta olan yaralanmalarda 

her iki perforasyonda sütüre edildikten sonra interpozisyon flebi ile desteklenir. 

Weiman ve arkadaşları 12 hastada başarı elde etmişleridir. Mortalite olmamış 

ve rezdiuel fistül %8 olarak bildirilmiştir[58] 

Torasik ve abdominal bölümde: Plevral yada mediastinal flepler kolaylıkla kullanılır. 

Perforasyon seviyesinde plevra U şeklinde kesilerek ( azigos venin sağında, aortun 

önünde ve solda) flep hazırlanır. Gouge bu şekilde tedavide başarıyı %100 olarak 

bildirmiştir. 

Fistülizasyon %14 ve 14 hastanın 8’inde cerrahi öncesi perforasyon üzerinden 24 saatten 

daha fazla süre geçmiştir. İnterkostal kas flebi diğer seçenektir. İşlem öncesi 

interkostal alana retraktör yerleştirilir, kas damar sinir paketi korunarak periosttan 

boyluboyunca ayrılarak hazırlanır. Alt torasik alanda omental flep yada mide fundusu 

flep olarak kullanılabilir. Diyafragmatik flep ve ekstratorasik kas flebi diğer alternatif 

yöntemlerdir[73]. 

Özofagus rezeksiyonları 

Özofagus yaralanmasına bağlı hasarın çok ileri derecede olduğu yada konservatif tedavi 

yöntemlerinde yetersiz kalındığı veya komplikasyonların geliştiği durumlarda rezeksiyon 

zorunludur. Özofagus kanseri gibi konkomitan bir hastalık mevcutsa, özofagusun 

büyük kısmını harab eden, ciddi kanama yapan kimyasal yaralanma söz konusuysa 

ve multipl perforasyonlarda hastanın hayatını kurtarmak için rezeksiyon gerekebilir. 

İ.V antibiyotikler, İ.V sıvı replasmanı ve standart preoperatif hazırlıklar sonrasında 

özofagus rezeke edilir; gastrostomi açılırken, daha sonra gastrointestinal sistemi 

rekonstrükte etmek amacıyla servikal uç özofagostomi yapılır. Bu tip girişimler- 

56 15

57 16 


de mortalite oranları yüksektir[51,74]. 

Özofagus yaralanmalarına yaklaşımda hangi tamir tekniği kullanılırsa kullanılsın 

eğer, enfekte, nektorik doku varsa debride edilmesi gereklidir. Pürülan plörezi oluşmuşsa 

plevral dekortikasyon endikasyonu vardır. Bölgesel enfeksiyon ve sızıntılar önlenerek 

akciğerin yeterince ekspansiyonu sağlanmalıdır. 

Sonuç olarak replasman cerrahisi gerektiğinde cerrah deneyimini ve merkezin olanaklarını 

göz önünde bulundurmalı, deneyimli merkezlerde replasman cerrahisi uygulandığında 

etkin ve güvenilir bir yöntem olduğunu bilmelidir. 

Lokalizasyonuna göre özofagus yaralanmalarına yaklaşımlar 

A. Servikal özofagus yaralanmalarına yaklaşım 

Servikal özofagusta sadece mukozal yırtığa yol açan yaralanmalar sıklıkla oluşur. Fakat 

nadiren fark edilirler. Ancak, tabloya intramural abse eklenirse klinik tablo ciddi 

olabilir. Özogasusun tüm tabakalarını tutan perforasyonlarda mukozal yırtıklara 

göre daha sık tanı konulmaktadır. Genellikle endoskopist işlem esnasında olağan 

dışı bir zorlanmayla veya kanamayla karşılaştığı zaman yaralanmadan şüphelenebilir. 

Tam kat perforasyonda orofarengial sekresyonla birlikte olan aerobik veya anaerobik 

mikroorganizmalar boynun visseral kompartmanını kontamine ederler. Fizik 

muayenede hastanın ateşi, değişen derecelerde disfonisi ve servikal hassasiyeti ile 

palpasyonda palpasyonunda ciltaltı amfizeme bağlı krepitasyon hissedilebilir[3]. 

Boynun radyolojik incelemesi; fasyal planlarda amfizemi, retroözofagial mesafenin 

genişlemesini ve normal servikal vertebral kurvaturdaki düzleşmeyi gösterir. Tanıda 

gecikilmiş bazı hastalarda hava-sıvı seviyesi içeren retroözofagiyal abse mevcut 

olabilir. 

Servikal özofagusta enstrümental perforasyon gelişen hastaların çoğunda özofagusun 

kontraslı tetkiki veya özofagoskopi endike değildir. Çünkü bu tetkikler sıklıkla yaralanma 

yerini lokalize edemedikleri için yanlış değerlendirilmeye neden olabilir[4]. 

Sevikal özofagus perforasyonuna yaklaşımla ilgili son yıllarda iki önemli tartışma konusu 

vardır. Bunlardan biri tanı konur konmaz onarılması gerektiğine inananlar. Diğeri 

ise kötüleşen mediastinit bulgusu olmadıkça antibiyoterapi ve konservatif kalınmasını 

önerenlerdir[3]. Ancak, konservatif tedavi uygulamanın gerekli koşulları vadır. 

Koşullardan birincisi tanıdaki şüphedir. Ancak, endoskopiden sonra biraz kanama, 

ağrı ve hafif ateşin olması, ciltaltı amfizemin görülmemesi ve kontrastlı tetkikin 

negatif bulgu vermesi durumunda tanıdan şüphelenilir. Tüm cerrahlar bu olguların 

bir kısmının perforasyonu gösterdiğini kabul etselerde, konservatif kalmayı tercih 

etmektedirler. İkinci koşul, işlem esnasında yaralanmanın fark edildiği minör travma 

veya tüm özofagus katmanlarının etkilenmediği durumdur. Bu durumda tedavi; 

oral beslemenin kesilmesi, orofarengeal sekresyonların aspirasyonu, istirahat ve antibiyotikleri 

kapsar. Bu tedavi ile başarılı sonuç alınabilir. Ancak, akut servikal mediastinal 

süpürasyon ortaya çıkma tehlikesi olduğu için yakın gözlem gereklidir. Üçüncü 

koşul, perforasyonun küçük olduğu ve diğer yaralanmaların hayati tehlike taşıdığı 

durumlarda cerrahi yaklaşım akıllıca olmaz. Kardiyak veya pulmoner açıdan, genel 

anestezi ile cerrahi girişimin oldukça riskli olduğu olgular vardır. Bu olgularda karar 

vermek oldukça güçtür. Gelişebilecek mediastinitin durumu daha da kötüleştirebileceği 

düşünülerek karar verilmelidir. Zira mortalite ve morbidite oranlarının yaralanmadan 

ameliyata kadar geçen süre ile direkt ilişkisi vardır. Çünkü konservatif tedavi 

ile hastalar ağır risk altında bırakılmış olur 

Servikal kısımda perforasyonu olan bir grup hastanın konservatif kalınarak düzel-


mesine rağmen, düzelmeyen önemli sayıda hasta grubuda vardır. Yapılan çalışmalarda, 

konservatif tedavi uygulanan olguların yarıdan fazlasında yüksek morbidite ve 

uzamış hospitalizasyon süresi saptandığını bildirmişlerdir[4,75]. Yine konservatif tedavi 

edilen hastaların üçte ikisinde daha sonra drenaj gerektiğini bildiren çalışmalar 

mevcuttur. 

Başlangıçta, hangi perforasyonun sınırlı kalacağını ve özofagusa serbestçe geri drene 

olup olamayacağını tayin etmek olanaksızdır. Keza, yoğun antibiyotik tedavisi majör 

abse veya yaygın mediastinit bile semptomları maskeleyebilir. Ameliyat gerektiren 

kriterler ise; pnömotoraks, mediastinal amfizem, sepsisin klinik bulguları, mediastende 

hava-sıvı seviyesi, büyük perforasyon ve yabancı cismin hala mevcut olması 

durumudur. Bu tip yaralanmalarda cerrahi tedavinin esası boynun visseral kompartmanlarının 

yeterli drenajı ve devam eden kontaminasyonun önlenmesidir. Bu hedeflere 

anterior servikal mediastinotomi, laserasyonun onarılması ve o bölgenin drenajıyla 

ulaşılır. Perforasyonun onarımı tek tek, nonabsorbabl veya absorbabl ince sütürlerle 

yapılır. Bazen inflamasyonun derecesi ve yaralanma ile tanı arasında geçen süre 

(>12 saat) nedeniyle laserasyonun direkt onarımı uygun olmayabilir. Böyle bir durumda 

tedavi yaklaşımı; yeterli drenaj, yutmanın önlenmesi ve orofaringeal sekresyonların 

aspirasyonu olmalıdır. Tüm hastalarda orofarengial sekresyonlardaki mikroorganizmalara 

uygun antibiyotikler verilmelidir. Onarım geciktiği veya başarısız olduğu 

durumlarda servikal T-tüp özofagostomi ile parsiyel özofagus eksklüzyon iyi bir 

cerrahi seçenek olabilir [3,4] 

Servikal özofagusun enstrümental yaralanmasının morbiditesi erken tanı konduğu ve 

uygun tedavi yapıldığı zaman minimaldir. Mortalite nadir olup sıklıkla enfeksiyonun 

mediastene yayılmasına ve erken tanı konulmamasına bağlıdır. 

B. Özogagusun intratorasik yaralanmalarına yaklaşım 

Torasik özofagustaki yaralanmaların çoğu distal 1/3 kısımda lokalizedir ve genellikle 

endoskopik manevralar veya dilatasyon girişimlerine bağlı olarak gelişir. Nadiren 

benign ülser veya neoplazm perforasyona neden olabilir. Orta 1/3 özofagus yaralanmaları 

daha sıklıkla penetran injuri sonucu, yabancı cisimlerin uzun süre kalması, 

veya yabancı cismi çıkarma manüplasyonlarına bağlı olarak görülmektedir. Tümörlerde 

bu seviyede perfore olabilirler. Penetran yaralanmalar sıklıkla trakeaozefageal 

fistüle neden olurken yabancı cisimler nadiren sebeb olurlar[3]. 

Özofagusun torasik seviyede perforasyonu başlangıçta sadece mediastenin visseral 

kompartmanını kontamine etmesine rağmen, plevral perforasyonun eşlik etmesiyle, 

ilişki halindeki olduğu boşlukta kontamine olmaktadır. Özofagusun distal kısmı yaralandığı 

zaman sol plevral boşluk, proksimal kısmı perfore olduğu zaman da sağ plevral 

boşluk kontamine olmaktadır. Bu yaralanmalara nekrotizan inflamatuar süreç eşlik 

ettiği için enfeksiyon yayılabilir ve mediastenin diğer yapılarını da etkileyebilir. 

Mide suyunun reflüsü sıktır ve inflamatuvar sürecin ağırlığını artırır[5]. 

Erken semptom ve bulgular, substernal ve interskapular ağrı, ateş ve disfajidir. Ağrı 

torasik, prekordiyal veya epigastrik bölgelerdedir. İnterskapular bölgeye yayılabilir. 

Plevra boşluğu kontamine olursa tek tarflı şiddetli yan ağrı olabilir. Ateş sıklıkla vardır 

ve taşikardi ateş yükselmesiyle orantılı değildir. Disfaji, hasta tarafından perforasyona 

yakın yerde ifade edilebilir. Solunum güçlüğünün ve plevral kontaminasyonun 

derecesi, hidropnömotoraksın miktarı ve bazen hava yolu kompresyonunun varlığıyla 

değişir. Üst abdominal hassasiyet mevcut olabilir. Oskültasyon ile mediastende 

havanın krepitasyonu duyulabilir. Sıklıkla kalp sesleri ile senkronizedir. Dispne, ta- 

58 17

59 18 


şikardi, ortopne ve siyanoz ileri boyutlara ulaşabilir[3]. 

Radyolojik bulgular meadiastinal genişlemeyi, mediastinal amfizemi, tek veya çift taraflı 

plevral effüzyonu, hidropnömotoraksı, tansiyon pnömotoraksı, nadiren pnömoperitonyumu 

veya pnömoperikardiyumu kapsar. Kontraslı tetkikler genellikle yaralanma 

noktasında ekstravazasyonu gösterir. Ayrıca, sıklıkla plevra boşluğuyla, nadiren 

de perikardiyuma bir ilişkiyi gösterir. İlişkiyi göstermek için suda çözünen kontrast 

madde kullanılabilir en iyi sonuçta baryum sülfat ile elde edilebilir. Eğer bu çalışmalar 

negatif çıkarsa BT tanıda yardımcı olabilir[4]. 

İdeal olarak, yaralanma tanısı konulur konulmaz, özofagusun sağlıklı olduğu durumlarda, 

orofaringeal sekresyonların devamlı aspirasyonu için levin sonda takılır, uygun 

antibiyotikler verilir ve derhal torakotomi yapılarak perforasyon onarılır. Mediasten 

ve plevranın drenajı yapılır. Postoperatif olarak orofarengial ve gastrik sekresyonlar 

devamlı aspire edilir. Normal oral beslenmeye geçinceye kadar beslenme genellikle 

5-7 gün IV olarak sağlanır[4,6]. 

Onarım esnasında, bir kronik striktürde özofagus dilatasyonu yapmaya girişip girişmeme 

kararı tartışmalıdır. Perforasyon, onarımdan sonra yapılacak dilatasyon işlemlerini 

daha riskli kılar ve hatta girişimleri tamamen engelleyebilir. Eğer, 48 saatten, 

hatta 24 saatten sonra direkt cerrahi onarım sıklıkla ilerlemiş enfeksiyon ve nekroz 

yüzünden hastanın genel durumunun kötü olması nedeniyle imkansızdır. Yaralanma, 

tıkayıcı bir lezyonun içinde veya üzerinde olduğu ve tedavinin başlaması geciktiği 

zaman özofagusun direk onarımı kontrendikedir. Ancak, literatürde geçen süreye 

bakılmaksızın pek çok araştırmacı onarım hattını desteklemek suretiyle primer kapatmayı 

savunmaktadırlar. Araştırmacılar onarımı desteklemek için farklı tekniklerde 

geliştirmişlerdir. Eğer primer onarım denenmeyecekse, kontaminasyonu önlemek 

için farklı yöntemlere başvurmak mümkündür. Bu durumda mediasten ve plevranın 

yeterli drenajı ile birlikte yaralanma bölgesini orofaringeal ve gastrik seksreyonlardan 

korumak gerekir[75,76,77]. 

Önerilen çeşitli yöntemler basit nazogastrik tüple ve/veya gastrostomiyle dekompresyon 

yaparak torasik özofagusu izole etmekten acil rezeksiyona kadar değişen cerrahi 

işlemleri kapsamaktadır[3,4,5,19,23,27,28,38] Bu işlemler şunlardır; 

a. Drenaj ve debridman: Özofagus yaralanmalarında sadece plevral drenajın yeterli 

olması mümkün değildir. Genellikle torakotomi ile eksplorasyonu gerektirir. Torakotomi 

işleminde yeterli ekplorasyon için mediasten geniş olarak açılmalı ve abse kaviteleri 

drene edilmelidir. Mümkün olduğunca çok nekrotik yabancı materyaller debride 

edilmeli, Jackson- Pratt tipi drenler kullanılarak ölü boşluk bırakmayacak şekilde drenaj 

yapılmalı, gerekirse multipl göğüs tüpleri bilateral olarak konulmalıdır. Perforasyon 

kapanmadığı, sepsis bulgularıyla ampiyem ve medistinitin devam ettiği durumlarda, 

drenajın yetersiz olduğu düşünülerek daha efektif drenaj işlemleri uygulanmalıdır. 

Perforasyonun kapatılmasının olanaksız olduğu durumlarda özofagus eksklüzyonu 

ve diversiyon yapılmalıdır. Önerilen çeşitli teknikler içinde en uygun olanı modifiye 

özofagus eksklüzyonudur. Bu teknikte faringoözofagogastrik devamlılık majör 

cerrahi girişim gerekmeden sağlanabilmektedir. Ancak, son yıllarda bu tekniğin 

yerini metal veya absorbabl cerrahi stapler kullanımı almıştır. Yapılan bir çalışmada, 

servikal özofagusa T-tüp koyarak özofagus diversiyonunu yaptıktan sonra perforasyon 

yerinin proksimal ve distaline absorbabl stapler koymuşlardır. Postoperatif takipte 

T-tüpü dört hafta sonra almışlar ve hastaların hızla normal beslenmeye geçtiğini 

bildirmişlerdir. Başka bir çalışmada benzer şekilde özofagusu boyunda ve abdomende 

absorbabl sütürlerle eksklüze etmişler, perforasyon yerine göre boyun veya


batından drenaj uygulamışlardır. Sadece plevral drenaj uygulanacaksa beslenme jejunostomisi 

açılmalı ve üst servikal özofagus yumuşak nazogastrik tüple dekomprese 

edilmelidir. Bir diğer çalışmada araştırmacılar eksklüzyon için nonabsorbabl stapler 

kullanmışlar ve 2 hafta içinde perforasyon yerinden kaçak olmaksızın özofagusta 

spontan rekanalizasyon olduğunu bildirmişlerdir Eğer, kardiyanın zımbalanması veya 

transseksiyonu yapılırsa rekonstriksiyon güçleşir. Zira, ligatürün özofagusu erode etmesi 

olasıdır. 

b. Kapatılması güç perforasyonu olan hastaların tedavisinde diğer bir teknik perforasyonun 

drenajı için kontrollü fistül oluşturmak amacıyla T-tüp kullanımıdır. Bu yöntem 

rutin kullanım için önerilmemesine rağmen riskli hastalar için uygun bir altenatif 

olarak düşünülebilir. 

c. Önerilen yaklaşımlardan bir diğeri servikal özofagusu diverte etmek, distal segmenti 

stapler veya sütür ile gastrik reflüden korumak, proksimal segmenin ucunu cilde 

ağızlaştırmak ve total diversion oluşturmaktır. Bu yaklaşım kontaminasyonu engelleyerek 

mortalite olasılığı yüksek hastalarda mediastinitin kontrolünü sağlayabilir. 

Devamlılığı sağlamak için gastrik, jejunal veya kolonik transplantla birlikte rezeksiyon 

ve özofagusun rekonstrüksiyonu gerekir. Bazı araştırmacılar özofagusu tamamen 

eksklüze etmekten kaçınmayarak laringogastrik devamlılığın bağırsak veya 

mide ile sağlanmasını sonraki bir döneme ertelemektedirler. Eğer özofagus eksklüzyonu 

yapılması düşünülüyorsa üst segment mümkün olduğu kadar uzun bırakılmalıdır. 

Nedeni yeterli uzunluktaki proksimal özofagus daha sonraki rekonstrüksiyn için 

korunmuş olur. 

d. Önerilen bir başka teknikte, perforasyon yerinin altındaki özofagusun çevresine- 

genelikle abdominal kısmına-silastik, artifisyel dura veya perikard parçası sarılır ve 

bunun üzerinden kalın prolen dikiş konulur. Sonra dikiş polietilen Rumell turnikesi geçirilerek 

gastrostomi yapılan yerin yanına, batın duvarından dışarıya sol üst kadrana 

çıkarılır. Dikiş özofagusu oklüde edecek şekilde sıkılır ve Rumell turnikesinin ucuna 

klemp konulur. Plevral ve mediastinal boşluklar drene edilir. Proksimal özofagus lateral 

servikal özofagostomiyle dışarı alınır( eksklüze edilir). 3-6 hafta sonra kontraslı 

incelemelerle iyileşme saptanır. Eğer, kaçak yoksa turnikeden klemp alınır ve polietilen 

tüp ve prolen dikiş batından çekilerek çıkarılır. Oklüzyon yerinde striktür gelişirsede 

dilatasyonla tedavi edilir. 

e. Malign lezyon, yaygın striktür veya onarımı imkansız diğer ciddi özofagus lezyolarına 

bağlı perforasyon varlığında özofagus rezeksiyonu kabul edilebilir bir seçenektir. 

Orringer ve arkadaşları 24’ten fazla hastayı bu tarz yaklaşımla başarıyla ameliyat 

etmişlerdir. Transtorasik ve transhiyatal yolla rezeksiyonu yapıp onarımı eş zamanlı 

veya daha geç bir tarihte yapmak mümkündür. Altorjay ve arkadaşlarının 27 olgunun 

25’inde primer onarımla tedavi gerçekleştirmişler ve hastaların çoğunda tatminkar 

sonuçlar almışlardır. 

f. Bazen rezeke edilemeyen radyasyon tedavisi görmüş hastalarda peroral dilatasyon 

esnasında kronik, sınırlı bir perforasyon olabilir. Perforasyon mediasten içinde sınırlı 

ve özofagusa geri drene olan tipteyse semptomlar minimaldir ve sepsisin klinik bulguları 

tespit edilmez. Bu hastalar antibiyotikler, oral alımın kesilmesi ve nazogastrikaspirasyonla 

tedavi edilebilir. Total parenteral beslenme desteği gerekebilir. Bu tip 

tedavi işlemi için şu kriterleri kullanılmıştır; 

1. Son 24 saat içinde gerçekleşmiş olması, 

2. Perforasyon epizodundan oral alımın olmaması, 

3. Peforasyonun önemli bir stenozun proksimalinde olmaması, 

60 19

61 20 


4. Sadece minör semptomlar olmaması, 

5. Mediasten içinde sınırlı pereforasyon olması, 

6. kontraslı tetkilerde özofagus limenine derhal geri drenajın sağlanması. 

g. Yapılan bir çalışmada, bol miktarda sıvıyı peroral alarak özoagus ve plevral boşluğun 

irrigasyonunu sadece drenaj yaparak başarılı sonuçlar aldıklarını bildirmişlerdir. 

h. Son yıllarda ulusal ve uluslar arası alandaki araştırıcılar primer onarım yerini destelemek 

için fibrin yapıştırıcı kullanmayı önermişlerdir. 

Özofagus enstrümental yaralanmalarının morbidite ve mortalite oranları değişmektedir. 

Yapılan bir çalışmada iyatrojenik perforasyondan sonra %80 sürvi başarısını 

bildirmişlerdir. Ancak, yaralanan özofagusun ilk durumu prognozda önemli rol oynamaktadır. 

Persistan kaçak ve enfeksiyon ortaya çıktıktan sonra tatminkar sonuç beklentisi 

azalır ve mortalite olasılığı artar. Küçük ve ileri yaşta olmak kötü prognostik 

faktörlerdir. 

Resim 1. Özofagus perforasyonuna 

ait mukozal ve submukozal tabakasının 

transvers, kas tabakasının ise longitudinal 

olarak dikilmesinin şematik 

görünüşü 

C. Abdominal özofagus yaralanmalarına yaklaşım 

Özofagusun abdominal kısmının enstrümental yaralanması 

sık değildir. Bu bölge yaralanmasında kontaminasyon 

periton boşluğuna olacağı için akut batın 

tablosu gelişir. Ancak, distal torasik özofagus perfrasyonunun 

böyle bir tabloyu taklit edebileceği unutulmamalıdır. 

Bazen retroperitona sınırlı perforasyon daha 

hafif bir klinik seyir izleyebilir. Tanı, toraks ve batının 

kontraslı tetkikleriyle konulur. Bu durumlarda cerrahi 

onarım ve drenaj için transabdominal yaklaşım tercih 

edilmelidir. 

Bazı araştırmacılar abdominal özofagus yaralanması 

ile ilgili çalışmalarında, mukozal ve submukozal tabakayı 

transvers olarak, kas tabakasını ise longitudinal 

olarak dikmişler ve dikiş materyali olarak 4/0 vicryl 

kulanmışlardır(Resim 1). Postoperatif nazogastrik tüpü 

10 gün süreyle tuttukları ve başarı elde ettikleri ifade 

edilen bu teknikte, özofagusun şişkinliği durumunda 

basıncın; dikiş ve kas liflerinin gerginliği daha iyi tolere 

edeceğini bildirilmektedir(76). 

Yabancı cisim yaralanmalarında yaklaşım 

Çocuklar, mental durumu bozuk hastalar veya diş problemi olan yaşlılar çok çeşitli 

yabancı cisimleri yutabilirler. Bu cisimlerin çoğu mideye inmesine rağmen bir kısmı 

özofagusa takılıp kalabilir. Bazı cisimler uzun süre özofagusta kalırlarsa özofagus 

duvarını erode edebilirler. Keskin veya irregüler kenarlı cisimler ise kolayca penetre 

olabilirler. İğne, çengelli iğne veya balık kılçığı gibi bazı yabancı cisimler hemen 

özofagus duvarına penetre olarak trakea, aorta veya sol atrium gibi komşu yapılara 

da girebilirler. 

Yabancı cisim nedenli yaralanmalar en sık servikal özofagusta olur. Ayrıca, torasik 

özofagusun konjenital darlıklarında veya hastalıklı özofagusta da perforasyon gelişebilir. 

En sık yaralanmaya neden olan yabanı cisimler; kemikler, balık kılçıkları, de-


niz hayvanlarının kabuk parçaları, parsiyel takma dişlerdir. Mental retarde olanlarda 

plastik cisimler, açık çengelli iğneler veya metal meşrubat kutusu açacakları gibi 

metal cisimlerdir. 

Özofagus perforasyonu spontan olarak yada yabancı cismin çıkarılması esnasında 

gelişebilir. Perforasyona bağlı klinik seyir akut olabildiği gibi geç abse oluşumunu 

veya piyopnömotoraksla birlikte olabilir[77] 

Yabancı cisim perfoasyonunun tanısı anamnez, fizik muayene ve şüpheci yaklaşımla 

konabilir. Radyografik incelemelerde yabancı cisimlerin çoğunun dansitesi düşük olduğu 

için grafilerde görülmeyebilirler. Ancak, yumuşak doku tekniklerinin kullanımı ile 

yutulan kemiklerin ¾’ü görülebilir. Yabancı cisim endoskopiyle çıkarılabilir, şayet çıkarılamazsa 

özofagotomi gerekir 

Özofagusun basınçlı gazlarla (baro travma) yaralanmasına yaklaşım 

Bu tip yaralanmalar ‘’Baro Travma’’ olarakta bilinir. Özofagusa basınçlı hava internal 

veya eksternal olarak girebilir. Özofagus içinde lümen basıncının ani artışı özofagus 

duvarının kısmen veya tamamen rüptürüne neden olabilir. Bu rüptür genellike 

kusmaya bağlı gelişen basınçtaki internal değişikliklerin sonucudur. Defekasyon, 

konvulsiyon, ağır kaldırma ve hatta doğum esnasında ortaya çıkabilir. Künt abdominal 

travmaya bağlı oluşabileceği gibi nadirende sıkıştırılmış basınçlı havaya maruz 

kalmakta sebeb olabilir. 

Yüksek basınçlı gazların özofagus veya nazofarinkse eksternal olarak direkt girişi 

özofagus perforasyonu yapabilir. Bu tip yaralanmalar Boerhaave sendromunda olduğu 

gibi distal torasik özofagusun sol lateral duvarında perforasyon yapma eğilimindedir. 

Fakat daha az oranda fariks, servikal özofagus veya her ikisinin birlikte perforasyonu 

da görülebilir. Bu nedenle başınçlı gaza maruz kalındığı zaman tüm özofagus 

değerlendirilmelidir. Nedenler arasında; yüksek basınçlı gaz hatlarının kesilmesi, 

yangın söndürücülerin püskürtülmesi, gazlı içecek kutularının patlaması, çocuklar tarafından 

ısırılan can simitlerinden gaz kaçaklarını saymak mümkündür. Basınçlı gazın 

farinks veya özofagusla temasının olduğu her durumda perforasyondan şüphelenilmeli 

ve gerekli tetkikler yapılmalıdır[78] 

İnfilak yaralanmaları çeşitli mekanizmalarla özofagus perforasyonu yapabilir. Primer 

balistik yaralanma ( infilak dalgasının hastaya direkt yayılması) insan vücudundaki 

herhangi içi boş organın perforasyonuna neden olabilir. Vücutta, infilakla yayılan 

enerji dalgasının iletilmesi dansiteleri farklı dokular arasında enerjinin dağılımına 

neden olur. Bu enerjinin en büyük tahrip edici etkisi içi boş organların cidarlarında 

ortaya çıkmaktadır. Özofagusta böyle bir organ olduğu için infilak dalgasıyla birlikte 

ortaya çıkan enerji transveriyle bütünlüğü bozulabilir. İnfilakla oluşan sekonder 

ve tersiyer dalgalarda özofagusu yaralayabilir. Hasta patlamanın sekonder etkisiyle 

hızla fırlarsa künt travmada özofagus yaralanmasına yol açabilir. Patlamaya bağlı 

oluşan dalga keskin kenarlı objelerin fırlamasına neden olarak tersiyer etkiler yaratabilir. 

Bunun sonucunda penetran özofagus yaralanmaları ortaya çıkabilir [79]. 

Özofagusun postemetik rüptürü (Boerhaave sendromu) 

Spontan perforasyon veya ‘’Boerhaave sendromu’’ kuvvetli öğürme ve kusma olarak 

tanımlanır. Genellikle aşırı yemek yemekle birlikte alkol alan kişilerde görüldüğünden 

mediastenin ve plevral boşluğun aşırı kirlenmesi söz konusudur. Rüptürün nedeni, 

kusma esnasında, gevşeyen kardiyadan, özofagus lümenine ani ve şiddetli mide 

havası ile birlikte içeriğin geçmesiyle krikofaringeus kas kontrakte olursa özofagus 

62 21

63 22 


içinde sıkışan lümen içeriği rüptüre neden olabilmektedir. Normal özofagusu rüptüre 

etmek için 0,5 kg ile 1,5 kg basınç gerekirken, hastalık varlığında daha az bir güç 

rüptür yapabilmektadir. En sıklıkla yaralanma longitüdinal düz kasların anatomik olarak 

inceldiği özofagusun distal kısmında meydana gelir. 

Bazen yırtık parsiyel oluşabilir. Nadiren de özofagusun duvarı içinde havanın yaygın 

diseksiyonu gelişebilir. Duvarın parsiyel laserasyonu proksimal mideye yayılabilir 

ve aşırı üst gastrointestinal kanamaya neden olabilir. Bu duruma ise Mallory-Weiss 

sendromu denmektedir. Mallory–Weiss sendromunda problem kanamanın kontrolüdür. 

Eğer kanama destek tedavisi ile durmazsa cerrahi girişim gerekir. Bu girişim abdominal 

yolla yapılır ve kanama noktasının dikişle bağlanması iyi sonuç verir. Özofagus 

duvarının tam kat rüptürü ile birlikte olan aşırı kanama nadirdir[3,11,80]. 

Boerhaave sendromunda yaralanmanın mekanizması hala tam olarak anlaşılamamıştır. 

Genellikle obez olan hastada yaralanma; gıda, alkollü içkiler veya her ikisinin 

birlikte aşırı alınmasıyla birlikte olmaktadır. Rüptür kusma esnasında olmaktadır. 

Mallory-Weiss’ta hasar sadece mukoza seviyesinde, postemetik rüptürde ise tam kat 

yırtık söz konusudur. 

Yaralanya plevral yırtık da eşlik edebilir yada daha sonra gelişebilir. Etiyolojide daha 

önceden mevcut bir hastalık olup olmadığı belli değildir. Literatürde hem intraabdominal 

özofagusun hemde intraabdominal ve torasik özofagusun birlikte olduğu rüptür 

durumları bildirilmiştir. 

Sol plevral boşluk sağ plevral boşluğa kıyasla daha az oranda etkilenmektedir. Postemetik 

rüptürden sonra mediastinal ve plevral kontaminasyon diğer nedenlerle olan 

perforasyonda görülenden çok daha yaygındır. Bunun nedeninin muhtemelen gerilmiş 

midenin ve kusmanın güçlü ejeksiyonundan dolayı olduğu görüşü vardır[81]. 

Boerhaave sendromunda klinik görünüm 

Özofagusun spontan rüptürü, kusma epizodundan sonra şiddetli dispne, göğüs ağrısı, 

bulantı, hematemez, üşüme ve terlemeyle birlikte kendini göstermektedir. Ağrı lokalizasyonu 

substernal, epigastrik, sol lateral veya interskapular yerleşimli olabilir. 

İlk klinik izlenim sıklıkla miyokard infaktüsü, dissekan anevrizma veya perfore olmuş 

peptik ülseri düşündürür. Ağrı her iki omuza yayılabilir, bu durum frenik sinir irritasyonunu 

yansıtır. Kusmayla beraber yada kusmadan hemen sonra başlaması tanı için 

önemlidir. Postemetik rüptürün nadir görülmesi ve bu konuda tecrübeli hekim sayısının 

az olması nedeniyle tanıda gecikme olasılığı sıktır. Birçok hasta devam eden 

bulantıdan yakınır. Dispne hastaların yarısından fazlasında ortaya çıkar ve sıklıkla 

hidropnömotoraksa bağlı gelişir. Bazanda süreç mediastende sınırlı olur ve şiddetli 

dispne görülebilir. 

Klinik bulgular, rüptürden inceleme anına kadar geçen süreye bağlı olarak ciddi şekilde 

değişkenlik gösterebilir. Bazı hastalarda taşikardi, dispne, ateş veya hipotansiyon 

gibi vital işaretler muayene esnasında ortaya çıkmamış olabilir. Bazen bu belirsizlik 

12 saate kadar sürebilir. Lökositoz genellikle bulunur fakat hastaların 1/3’ünde 

10000/mm3’in altındadır. Cilt altı amfizemi başlangıçta sık değildir ve kolayca gözden 

kaçabilir. Bazan hastaların 2/3’inde anfizem hiç gelişmez. Epigastrik hassasiyet 

ve defans genellikle vardır ve rebound alınabilir. 

Boerhaave sendromunda, özofagus içi basıncın ani artışıyla distal özofagusun spontan 

transmural rüptürüne işaret eden triad bulguları vardır. Kusma, alt toraksta ağrı 

ve subkutan amfizemden oluşan bu bulgulara Mackler’s triadı denir [8,82]. 

Sıklıkla septik şok tablosu gelişsede, şok tablosu 12 saatten önce nadiren ortaya çı-


kar. Vazomotor kollaps tablosu görüldüğü zaman hasta acilen sıvı, antibiyotikler ve 

vazopressör ajanlarla desteklenir. 

Hastaların çoğunda mevcut olan plevral sıvı sürecin plevraya direkt rüptürünü veya 

inflamatuvar sürece sekonder efüzyonu gösterebilir. Erken dönemde sıvı serohemorajiktir. 

İkinci 24 saatten sonra veya daha sonra seröz hale gelir. 

Oskültasyonda posterior bazal sahada raller duyulur. Mediastinal amfizeme bağlı 

krepitasyon duyulabilir. 

Boerhaave sendromunda radyolojik bulgular 

Boerhaave sendromunun radyolojik görünümünde bir kaç değişmez bulgu vardır. 

Kalp gölgesinin arkasında her zaman belirgin olmayan mediastinal genişleme daima 

mevcuttur. İlk kez Naclerio’nun tanımladığı “V” işareti ise sıklıkla mevcut olup, bu bulgu 

sol kardiyak siluetin arkasında görülen yamalı, irregüler dansiteyi ifade eder. Bulgu 

mediastene komşu alt lobdaki inflamatuar değişikliklerden dolayı meydana gelir[83,84] 

Mediastinumda bulunan hava genellikle yukarıya doğru yayılır ve boyna ulaşır. Süreç 

mediastinal plevradan plevral boşluğa rüptüre olmuşsa hidropnömotoraks görülür. 

Pnömoperitonyumu ve gastrik distansiyonu araştırmak için abdominal grafiler çekilmeli, 

kontraslı tetkiklerin diyafram altındaki organlarıda içermesi istenmelidir. 

Yukarıda bahsedilen bulguların tümü BT incelemesinde daha iyi görülebilir. Direkt 

grafilerde görülmeyen plevral sıvı BT ile kolayca tespit edilip miktarıda hesaplanabilir. 

Ayrıca, kontrast maddenin ekstravazasyonu, mediastinitin yaygınlığı ve abse formasyonu 

daha iyi görülür. 

Kontrastlı tetkikler doğru tanı için gereklidir. İlk çalışmalar Gastrografin veya Lipiodol 

ile yapılmalıdır. Eğer, ekstravazasyon görülmezse yüksek dansiteli kontrast vermek 

için baryum kullanılabilir. İlk incelemede sonuç negatifse, kontraslı inceleme 1-2 

saat içinde tekrarlanmalıdır[3,5,83]. 

Boerhaave sendromunda tedavi yaklaşımı 

Barrett’in ilk defa postemetik rüptürün tedavisini cerrahi olarak onardığı 1946 yılına 

kadar özofagus rüptürlerine yaklaşımın daima fatal seyirli olduğu düşünülürdü. Onarım 

tekniklerinin geliştirilmesi ve kritik hastaların bakımındaki ilerlemelerle mortalite 

oranları hala yüksek olsada önemli gelişmeler kaydedilmiştir. Pratikte postemetik 

rüptürün tanısında gecikmelerle karşılaşılmaktadır. Ayrıca bazı hekimlerin cerrahinin 

çok riskli olduğu ve hatta kontrendike olduğu görüşü tedavide gecikmeye, hatta ölüme 

neden olabilmektedir. 

Genel kural olarak yaralanmadan sonraki ilk 6-12 saat içinde yapılan direkt cerrahi 

onarım, mediastinal debridman ve plevral drenaj en az morbidite ve mortaliteye neden 

olan tedavi şeklidir. Günümüz konseptine göre, bu süre biraz daha genişletilerek 

ilk 24 saat içinde olması gerektiği vurgulanmakta, 24 saatten sonraki müdahalelerin 

ise mortaliteyi %3-10’dan %30-40’a kadar arttıracağı yönündedir. Zira, tanı gecikirse 

primer onarım başarılı olmaz. Birçok yazar distal 1/3 özofagus yırtıklarının onarımı 

için çeşitli teknikler önermektedirler. Ancak, Grillo ve Wilkins’in plevral flep kullanma 

tekniği halen alternatiflerin en iyisi olarak görülmektedir. Yaralanma sahasını kapatmak 

için diyafragma kas flebinin kullanıldığı teknikten vazgeçilmelidir. Bu yaklaşım 

gereksiz şekilde mediastinitin ve ampiyemin periton kavitesine yayılmasına neden 

olabilir[85]. 

Gerekli hazırlıklar yapılmadan uygulanan bir cerrahi girişimin mortalitesi oldukça 

64 23

65 24 


yüksektir. Operasyon öncesi hastanın durumunu stabilize etmek için hızlı sıvı(ringer) 

infüzyonu (3000-7000 ml), yoğun antibiyoterapi ve kan transfüzyonu yapılmalı ilerlemiş 

mediastinit ve jeneralize sepsis bulguları olan hastalarda entübasyon ve solunum 

desteğinden kaçınmamalıdır. 2-3 saatlik bu hazırlık periyodundan sonra yapılacak 

bir cerrahi müdahale hayat kurtarıcı olabilir. 

Ekskülizyon ve disversiyon diğer teknikler başarılı olmadığı zaman hayat kurtarıcıdır. 

Tanının geciktiği hastalarda efektif onarım güçlüğü ve yüksek mortalite oranları nedeniyle 

nonoperatif tedavi düşünülebilir. Mediastende sınırlı kalan ve hızla yayılmayan 

abseden özofagusa geri serbest drenajın olduğu rüptürlü bir hasta konservatif 

yaklaşımla iyileşebilir. Ancak, erken tanı konan bir hastada cerrahi yerine medikal tedavi 

yaklaşımını seçmek son derece risklidir[3,86]. 

Teknik olarak, kas veya pediküllü plevrayla desteklenmiş primer kapatma erken tanı 

konmuş tüm olgularda seçilecek onarım şekli olmalıdır. Yaygın, kontrolsüz mediastinit 

ve plevral enfeksiyon görülen geç tanı konmuş hastalara yaklaşım, geniş mediastinal 

ve pevral drenajın sağlanması, rüptüründe Grillo tekniğiyle kapatılması olmalıdır[87]. 

Beslenme jejunostomiside açılmalıdır. Bu yaklaşımın başarısızlığı halinde 

kardiyanın kapatılmasıyla oluşturulan eksklüzyon ve proksimal özofagostomi gerçekleştirilir. 

Tanının geciktiği ve sınırlı kaçağı ağır sepsisle birlikte olmayan hastalar 

nonoperatif olarak tedavi edilebilir. Enteral veya İV hiperalimentasyon bu hastaların 

tümünde zorunludur. 

Özofagus kostik yaralanmalarına yaklaşım 

Kostik madde yutulmasına bağlı özofagusun yaralanmaları, endüstriyel kimyasal 

maddelerle, temizlik ürünleriyle ve ilaçlarla olabilir. Genellikle hastalar ya psikiyatrik 

bozukluğu olup suicid girişiminde bulunan erişkinlerden yada sıklıkla kostik maddeyi 

kaza ile alan çocuklardan oluşmaktadır. Kostik maddelerin kazaen yutulması çoğu 

kez 5 yaş altındaki çocuklarda görülmektedir. Erişkin popülasyondaki hastalar genellikle 

koopere değildir, birkaç ajanı birlikte ve fazla miktarda almıştır. Yuttukları ajanın 

adını ve miktarını söylemeye isteksizdirler. Pediatrik guruplar kostik ajanı, kötü tat 

alana, ağrı veya aşırı salivasyon olana kadar almaya devam ederler[3,5]. 

Alınan kimyasallar klinik özelliklerine göre üç kategoriye ayrılırlar. Bunlar; asidik, alkalik 

ve nötral pH’lı korozif ajanlardır. Alkali ajanlar özellikle zararlıdırlar, çünkü koagülasyon 

nekrozuyla perforasyona yol açarlar. Asidik kimyasallarda lezyonlar özofagustan 

çok mide ve ince bağırsakları tutma, multipl lezyonlar yapma eğilimindedir. 

Bu lezyonlar transmural ve ciddi hemorajiye sebep olabilirler. Nötral pH’lı birçok ürün 

çeşitli mekanizmalarla özofagus hasarı yapabilir[3]. 

Evlerde kullanılan temizlik ürünlerinin çoğu %25’den %100’e kadar yoğun oranlarda 

sodyum ve potasyum hidroksit içerirler. Diğer kostik ajanlar sodyum hipoklorid, sülfirik 

asit, hidroklorik asit, nitrik asit, amonyak, fenol ve iyotlu solüsyonlardır. Oral ilaçların 

bir kısmıda akut özofagus yaralanması oluşturmaktadır. Emepronyum bromid, 

potasyum klorit, ferröz sülfat, kinidin, steroidler, bazı antienflamatuar ajanlar, asetilsalisilik 

asit, torazin, promazin HCl ve propoksifen HCl kostik yaralanmaya yol açabilen 

diğer ajanlardır. Küçük alkali pillerin yutulması da özellikle çocuklarda korozif yanıklara 

yol açar[5]. 

Patolojik olarak kostik yaralanma yeri özofagusun herhangi bir yerinde veya özofagus 

boyunca yaygın olabilir. Normal olarak distal özofagusta temas süresi daha fazla 

olduğu için en yaygın yaralanma genellikle bu bölgede ortaya çıkmaktadır. Özofagusun 

kimyasal yaralanması üç faza ayrılmaktadır: Yaralanmadan sonraki ilk birkaç


günde inflamasyon, ödem ve yüzeyel nekroz ortaya çıkar. Termal yanıklardaki gibi, 

başlangıçta yaralanmanın derinliğini ve ağırlığını değerlendirmek neredeyse imkansızdır. 

Bakteriyel invazyonu takiben progresf nekroz ve ülserasyon gelişir. Özofagus 

ve mide perfore olabilir. İntravasküler trombüs gelişimi, ilave nekroz ve doku dökülmesini 

kolaylaştırır. 

Yaklaşık bir hafta sonra, yanık hasarı stabilize olur, granülasyon ve fibroblastik süreç 

başlar. Özofagus duvarının en zayıf olduğu bu ikinci faz 3-4 hafta sürebilmektedir. 

Takip eden üçüncü fazda, harab olmuş, özofagus submukoza ve kas tabakaları nedbe 

doksuyla yer değiştirir. Ülserasyon, granülasyon, fibröz striktür oluşum süreci aylarca 

devam eder. Özofagusun komplet nekrozunun gelişmesi mümkündür. Güçlü asitlerle 

olan yaralanma sayısında son yıllarda artma görülmektedir. Patolojik görünüm 

alkali ajanın yaptığından farklıdır. Özofagusta genellikle sadece yüzeyel mukozal yanık 

görülür. Asıl büyük hasar mide ve proksimal ince barsaklarda ortaya çıkar. Ödem, 

ülserasyon ve skar nedeniyle oluşan mide çıkış obstrüksiyonu sıktır[3]. 

Özofagus kostik yaralanmalarında klinik bulgular 

Semptomlar yaşla ve yutulan ajanın konsantrasyonu ve miktarıyla değişir. Dudaklar 

ve ağızda görülen yanık yaralanma sonrası ilk belirti olabilir. Erişkin hastalarda korozif 

madde sıklıkla fazla miktar ve intihar amaçlı alındığı için iletişim kurmak çok güç 

olabilir. Bazı hastaların bilinci alkole veya ilaçların etkisine bağlı olarak klinik bulgular 

maskelenmiş olabilir[16,17]. 

Hasta genellikle ağız ve farinksin şiddetli ağrısından yakınır. Bunu substernal veya 

interskapular dayanılmaz ağrı şikayeti izleyebilir. Çoğunlukla üst batında ağrı tespit 

edilir. Artmış salivasyon, odinofaji, disfaji, ve kusma genellikle mevcuttur. Epiglotik 

ve laringeal yanıklar ortaya çıkabilir ve ödeme bağlı trakeostomi gerektiren 

hava yolu obstrüksiyonu gelişebilir. Kostik ajan aspire edilirse trakeit, bronşit ve şimik 

pnömoni oluşturabilir. 

Yanık ciddi derecede oluşmuşsa transmural nekroz veya lokalize bir alanda perforasyon 

direkt olarak periözofageal dokunun içine yayılabilir. Bu hastalarda artan ağrı, 

ateş, yayılan mediastinal sepsis bulguları, ampiyem ve şok tablosu görülebilir. Bu tür 

ağır yanık olgularında şok ve hayatı tehdit eden solunum güçlüğü yaralanmanın ilk 

saat içinde ortaya çıkabilir. Bu boyuttaki nekroza bağlı olarak trakeo-özofagial fistül 

gelişebilir. 

Hafif yanıklı hastalarda akut dönemde daha hafif semptomlar görülür ve birçok 

hastada bu semptomlar birkaç gün sonra kaybolur. Bu akut tabloyu 3-6 haftalık bir 

asemptomatik interval izler ve takiben striktür gelişimine bağlı olarak disfaji tekrar 

ortaya çıkar. 

Radyografik incelemelerde spazm bulguları veya negatif sonuç saptanabilir. Bazende 

ilerleyen süreçte ülserasyon, ve striktür gelişebilir. Lokalizasyon, etki uzunluğu ve 

şiddetine göre gelişen striktürü tanımak için tekrarlanan incelemeler gereklidir[3,5]. 

Özofagus kostik yaralanmalarında tedavi yaklaşımı 

Bu tip yaralanmalarla karşılaşan hekimin ilk değerlendireceği ajanı saptama ve özofagus 

hasarının yaygınlığını belirlemek olmalıdır. Çünkü, hastanın prognozu için perforasyon 

ve majör kanama gelişip gelişmediğini saptamak çok önemlidir. 

Hastanın dudakları, ağız ve farinksi yanık bakımından iyi değerlendirilmeli, eğer yanık 

varsa, hastanın oral beslenmesi kesilmelidir. Yaralanmanın akut fazında striktür 

oluşumunu azaltmak için 3-6 hafta kortikosteroid ve antibiyotik tedavisi uygulanma- 

66 25

67 26 


lıdır. Fakat, striktürü önlemek ve sistemik verilen steroidlerin etkinliğini ortaya koymak 

için yapılan randomize bir çalışmada hastalar özofagus yaralanması ve steroid 

tedavisine göre kategorize edildiğinde, derin mukozal (grade II) ve sirkumferansiyal 

derin mukozal (grade III) özofagus yaralanması olan hastalarda sistemik seroid verilmesinin 

striktür oluşumunu azaltmadığı görülmüştür. 

Özofagus kostik yanığının, tıbbın her alanındaki gelişmelere rağmen geçmişten günümüze 

sorun olmaya devam etmesi yeni çalışmalar için araştırmacıların dikkatini 

çekmektedir. Son çalışmalardan birinde Zeybek ve ark.ı, özofagusta kostik yanık 

oluşturarak klasik tedavi ile medikal balın konservatif yaklaşıma katkısının olup olamayacağını 

araştırmışlardır. Çalışmanın sonucunda, medikal balın özofagus yanıklarında 

ciddi sorun olan darlığı önlemediğini, fakat, hasar şiddetini ve özofajitin iyileşmeye 

katkı sağladığını tespit etmişlerdir. Araştımacılar bu tedavi modalitesinin, özellikle 

bujinaj gibi diğer tedavi modeliteleriyle kombine kullanılmasının striktür açısından 

yarar sağlayabileceğini, ancak klinik uygulanabilirliği için ileri çalışmalara gereksinim 

olduğuna dikkat çekmişlerdir[12]. 

Özofagus kostik yanığı ile karşılaşıldığında özofagoskopi ilk 2 gün içinde, tercihen 12 

saat içinde yapılmalıdır. Endoskopi hem tanısal hemde terapotik olabilir. Fleksibl fiberoptik 

alet kullanılmalıdır. Zira, rijit özofagoskoptan perforasyon yapma olasılığı 

daha azdır. Endoskopi özofagusta sadece ilk lezyon fark edilene kadar ilerletilmelidir. 

Çünkü, daha fazla ilerletme perforasyon insidansını çok fazla artırır. Rijit endoskopi 

özofagusa güçlü kimyasal kaçağın devam ettiği ve travmanın sürdüğü takılı kalmış 

maddelere bağlı yaralanmalarda endikedir. Elektronik oyuncak ve küçük hesap 

makinelerinde kullanılan piller özellikle tehlikelidir. Zira, matrikslerindeki güçlü alkali 

madde(potasyum hidroklorit) yüksek konsantrasyondadır . Eğer, pilin dış kapsülü hasarlanmışsa 

alkali özofagusa kaçabilir ve devam eden yaralanmaya neden olur. Böyle 

olgularda, piller derhal rijit endoskopla çıkarılmalıdır. Eğer, hasta mediastiniti veya 

perforasyonu düşündüren bulgular göstermiyorsa oral sıvı beslenme önerilir[3,51] 

İlk özofagoskopik değerlendirmeden sonra 3-4 hafta içinde özofagusu tekrar değerlendrimeye 

gerek yoktur. Yapılacak değerlendirmeler kontrastlı tetkikler şeklinde olabilir. 

Bujinaj işlemlerine skatris formasyonunun erken fazında başlanması önerilmektedir. 

Bu süre yaralanmadan sonraki üçüncü-dördüncü hafta civarındadır. Ancak, enstrümental 

perforasyon olasılığı nedeniyle bir tel klavuz kullanmak yararlıdır. Rekürren 

veya artan disfaji ilave mekanik dilatasyon gereğini göstermektedir. Bu hastaların 

bir kısmı Hurst-Maloney veya Plummer dilatatörleri ile seri dilatayonlarla tedavi edilebilirler. 

Seri dilatayonlarla tedavi edilemeyen hastalarda ise kalıcı bir lümen sağlamak 

için rezeksiyon ve mide veya kolonla rekonstrüksiyon önerilmektedir. Çocuklarda 

genellikle kolon tercih edilir. Küçük çocuklarda retrograd Tucker dilatatörleri kullanılarak 

tedavi sağlanabilir. Bu uygulamada gastrostomi yapılması gerekmektedir[86]. 

Özofagusun kostik yaralanmasının akut fazında cerrahi girişim nadiren gerekmektedir. 

Yapılan çalışmalarda, antibiyotik, steroid ve dilatasyonlardan oluşan standart 

tedavinin aksine ikinci ve üçüncü derece özofagus yanıkları için agresif bir yaklaşım 

önerilmiştir. Bu yaklaşıma göre, ikinci derece yanıklarda müsküler tabaka tutulsun 

yada tutulmasın transmukozal tabakanın tutulduğu durumlarda, intra-özofageal 

stent yerleştirilir. Stent enaz 21 gün yerinde bırakılır. Bu süreçte antibiyotik ve steroid 

tedavisi eş zamanda ek olarak verilir. Tam kat nekroz gelişen hastalarda ise acil 

radikal total özofajektomi ile birlikte servikal özofagostomi ve jejunostomi yapılır. 

Rekonstriksiyon daha sonraki bir döneme bırakılır. 

Yapılan bir çalışmada kostik yaralanmalı hastaların yaklaşık % 28.9’unda ülseratif


özofajit, bunlarında %18’inde striktür geliştiği bildirilmiştir. Ortaya çıkan komplikasyonlar 

genellikle %20’sinde mediastinit, %6 oranında larinks ödemi, %14’ünde pnömoni 

ve %20 oranında da trakeaya veya aortaya fistül geliştiği bildirilmektedir. 

Serilerde mortalite oranları %2.8’den %36.9’a kadar farklıklık göstermektedir. Mortalite 

oranları birçok faktöre bağlı olarak değişim göstermekle birlikte genel olarak 

yıllar içinde düşüş göstermektedir. [3,5,87] 

Penetran özofagus yaralanmalarına yaklaşım 

Özofagusun eksternal penetran yaralanmalarına daha nadir olarak rastlanmaktadır. 

Penetran intratorasik yaralanmaların %1’inden azını, penetran boyun yaralanmalarının 

da %0.5’ini özofagus yaralanması oluşturmaktadır.. 

Servikal özofagus nisbeten daha korunaklı bir bölgede olmasına rağmen torasik özofagusa 

göre eksternal penetran yaralanmalara daha fazla maruz kalmaktadır. Yaralanmanın 

en sık nedeni ateşli silahlar olmasına rağmen, kesici-delici alet aletlerde 

servikal özofagusu yaralayabilmektedirler. Penetran bir yaralanma olduğu zaman 

özofagusa yakın komşulukta uzanan trakea, larinks, büyük damarlar ve spinal kolon 

dikkatle tetkik edilmelidir. 

Penetran olmayan yaralanmalarda hemodinami stabilse, tetkikler normal bulunsada 

sık klinik gözlem ve ısrarcı arayış mortalite ve morbiditeyi düşürebilir. Özofagusun 

travmatik yaralanmalarına yüksek oranda başka organ yaralanmalarıda eşlik ettiğinden 

yaklaşım önceliği hayatı en tehdit eden durumlara göre belirlenmelidir. 

Ateşli silah yaralanmasında kurşunlar ve saçmalar özofagusun her bölgesini yaralayabilir. 

Tedavi yapacak hekim yüksek hızlı ateşli silah yaralanmaları konusunda deneyimli 

olmalıdır. Çünkü, kurşunun özofagusu yaralaması için onu penetre etmesi gerekmez. 

Yüksek hızlı kurşunun yaydığı blast enerji özofagusa hasar verebilir. Bu hasarın 

belirtisi mural nekrozdan dolayı geç perforasyona neden olabilir. Böyle yaralanmalara 

maruz kalan birçok hasta hekime ulaşamadan kaybedilirler[4,26]. 

Penetran özofagus yaralanmalarında iki yaklaşımdan biri tercih edilebilir. Bunlardan 

ilki; boynun platismayı geçen tüm penetran yaralanmalarının eksplorasyonu ve 

mediastende kurşun yaralanmalı tüm hastalarda torakotomi gereksinimidir. Genel 

olarak bu yaklaşım stabil hastalarda arteriyografi, özofagusun kontraslı tetkikleri, 

bronkoskopi ve özofagoskopiyi içeren diagnostik çalışmaları izleyebilir. Mediyastende 

hava varlığı, kan tükürme, pnömotoraks ve mediastinal hematom açıklanması gereken 

bulgulardır. Diğer yaklaşım şekli ise; sadece pozitif olarak yaralanma saptananları 

opere etmek ve diğerlerine konservatif yaklaşmaktır. Bu yaklaşım şekli trakeal, 

özofagel, kardiyak veya vasküler yaralanmayı ekarte etmek için ayrıntılı, sistematik 

takip gerektirir. 

Torasik özofagusu ateşli silahla yaralanan hastanın tanısı gözden kaçtığında, yaşam 

şansı, özofagusun diğer tip travma yaralanmalarına göre çok daha azdır. 

Servikal özofagus yaralanmalarında; disfaji ve kan tükürme sık olarak görülürken ciltaltı 

amfizemi olguların 1/3’ünde mevcuttur. Palpasyonda krepitasyon hissedilirse, 

trakea ve özofagusun kombine yaralanması akla getirilmelidir. Boyun grafilerinde 

retrofaringeal veya subkutan alanda hava görülürse daima birlikte hava yolu yaralanmasını 

hatırlatmalıdır. Servikal özofagus yaralanması şüphesinde, özofagogram 

yapılabilirken, özofagoskopi genellikle endike değildir. Ayrıca, her iki tetkikte acil koşullar 

altında yapılmak zorunda olduğundan yaralanmayı tam gösteremeyebilir. 

Servikal yaralanmalar için cerrahi ekspojur özofagusun diğer cerrahi yaklaşımlarından 

farksızdır. Ancak, diğer anatomik yapıların yaralanmaması için kesi modifiye edi- 

68 27

69 28 


lebilir. Genellikle kesi, sternokleidomastoid kasın ön kenar izdüşümü boyunca yada 

boynun her iki tarafı için ayrı kesi şeklindede yapılabilir. Özofagus yaralanması tek 

tek vicryl dikiş kullanılarak iki tabaka halinde onarılmalıdır. Boynun drenajı yanında, 

enfekte olması durumunda üst mediastenin de drenajı gerekir. Drenler oral beslemenin 

başlamasına kadar, 5-7 gün süreyle çekilmez. Özofagokutanöz fistül bulgusu 

olduğu sürece oral alıma başlanmaz ve drenler geri çekilmez. Bu yaralanmaların 

tümünde uygun antibiyotiklerin kullanımı kadar orofaringeal sekresyonların etkin 

aspirasyonuda gerekmektedir. Konkomitan arter veya trakea yaralanması varsa, 

özofagustan kontaminasyona bağlı enfeksiyon olasılığı nedeniyle arter veya trakeanın 

onarılması ciddi risk taşır. Bu nedenle, Sternokleidomastoid kasının bir parçasını 

veya anterior servikal kasların birini arteriyel onarımın etrafına sarmak veya özofagus 

ve trakea arasına bu canlı kas fleplerini geciktirerek kontaminasyonu engellemek 

en akıllıca yaklaşımdır[3,26]. 

Sivil çatışmalardaki kurşun yaraları düşük hızlı 22 kalibre el silahlarınından atılan 

kurşunlara bağlı olarak gelişir. Blast etki hasarıyla büyük yara oluştuğu zaman primer 

onarımı, özofagusu daraltmadan yapmak çok güç olabilir. Bu durumda yeterli drenaj 

ile birlikte yaranın açık bırakılması daha uygun olur. 

Torasik özofagus yaralanmaları; daima ateşli silahlara bağlı olarak ortaya çıkmaktadır. 

Tanı güç olup sıklıkla toraks duvarı ve akciğer yaralanmasıyla birliktedir. Kalp 

ve büyük damarlar gibi çevreleyen vital yapıların eş zamanlı yaralanması hayatı ciddi 

olarak tehdit eder. 

Semptomlar içinde sadece disfajinin varlığı özofagus yaralanmasını kuvvetle düşündürmelidir. 

Kurşunun giriş-çıkış deliği trase için bir ipucu olmasına rağmen, kurşun 

vücut içinde zik zak çizebileceği için değerlendirme dikkatli yapılmalıdır. Radyografik 

incelemeler kurşunun vücut içinde izlediği yol hakkında ilgi verir. Özofagus yaralanması 

olasılığında eksplorasyon düşünülmelidir. Tanıyı doğrulamak için yapılan özofagogram 

yaralanmanın yerini gösterebildiği gibi, normal olarakta değerlendirilebilir. 

Özofagoskopinin tanıdaki yeri daha da sınırlıdır[25]. 

Bu hastaların çoğunda diğer vital organların yaralanması nedeniyle erken eksplorasyon 

yapılmaktadır. Özofagus yaralanması genellikle kurşun izinin sistematik eksplorasyonuyla 

saptanmaktadır. 

Yaralanmadan şüphelenilmediği için eksplorasyonun geciktiği veya özofagus duvar 

hasarının yaygın olduğu durumlarda ciddi komplikasyonlar bekleneceği için primer 

onarımdan kaçınılır. Eğer, tatminkar bir onarım yapılmazsa geniş drenaj sağlamak 

koşuluyla servikal özofagostomiyle eksklüzyon, kardiyanın ligasyonu veya staplingi 

yapılır. Bu işlemden sonra, iyileşme sonrası ikinci bir ameliyatla rekonstrüksiyon yapılır. 

Özofagus ateşli silah yaralanmalarının sonuçları değişkendir. Ancak, erken primer 

onarım uygulanan hastaların hiçbirinin ölmemesi ve dikiş hattının bozulmaması 

önemlidir. Bu nedenle, agresif cerrahi yaklaşım için tanımlanan kriterler haklı gözükmektedir. 

Özofagus künt yaralanmalarına yaklaşım 

Nadir görülen künt özofagus yaralanmaları yeterli güç uygulandığı takdirde şişirilmiş 

objelerde özofagus perforasyonu yapabilir. Servikal özofagus kısmı en sık yaralanmasına 

rağmen, torasik ve peritoneal özofagusda künt zorlanmayla perfore olabilir.. 

Servikal kısımdaki yaralanma genellikle boynun hiperekstansiyon pozisyonundayken 

yaralanması ile olmakta, beraberinde yaralanmaya vertebral fraktür veya dislokas-


yonda eşlik etmektedir. Yüksek hızla çarpışma olduğunda özofagus duvarı komşu trakeanın 

membranöz duvarıyla eş zamanda rüptüre olabilir. Beslenmenin bozulmasına 

bağlı olarakta nekroz gelişip sonrasında trakeo-özofageal fistül gelişebilir[88,89]. Bu 

tip bir yaralanma özofagusun, trakea, sternum ve torasik vertebra korpusları arasında 

sıkışmasıylada ortaya çıkabilir. Daha az sıklıkta lümen içi basıncın ani artışı özofagus 

rüptürü yapabilmektedir. Bir başka durumda şiddetli künt travmaya bağlı olarak 

özofagusu besleyen damarların kopması halinde özofagus duvarının beslenme 

bozukluğuna bağlı nekrotizan yaralanmaları ortaya çıkmaktadır[3,5,26]. 

Torasik özofagus kısmı yaralandığında üst gastrointestinal sistemin tümü ve trakeobronşial 

ağaç titizlikle değerlendirilmelidir. Ayrıca, acil mekanik manevralar bile torasik 

özofagus perforasyonuna sebep olabilirler. Hem manuel kardiyopulmoner resüsitasyon 

hemde özofagusa takılan gıdayı uzaklaştırmak için yapılan Heimlich manevrasıda 

torasik özofagusun perforasyonuna yol açtığı bildirilmiştir. Yapılan otopsilerde, 

kardiyopulmoner resüsitasyonun başarısız olduğu olgularda, gastroözofagial perforasyon 

insidansı %12 olarak tespit edilmiştir. 

Özofagus ve trakeanın kompresif yaralanmalarında cilt altı amfizemi gelişmiş olsada, 

sıklıkla diğer organ yaralanmaları eşlik ettiğinden özofagotrakeal yaralanmanın 

tanısı gecikmektedir. Genellikle oral beslenmeye başladıktan sonra öksürük nöbetlerinin 

olması fistülü düşündürmelidir. Tanının ilk 24 saat içinde konması nadir bir durumdur. 

Fistül varlığında, gecikmiş tanıya rağmen mediastinit görülmesi majör problem 

değildir. Hastanın durumu stabilize olduğu zaman fistülün direkt onarımı endikedir. 

Yapılan çalışmalarda mümkün olduğu kadar erken ve tercihan sağ torakotomi ile 

primer onarımın yapılması önerilmektedir[3,26,88] 

Teknik olarak azigos veni kesildikten sonra, trakea ve özofagusun lümenini daraltmadan 

fistülün diseksiyon, izolasyon ve divizyonu yapılmaktadır. Her bir organdaki 

fistül ağzı tek tek, ince nonabsorbabl dikişlerle kapatılır. Özofagus iki tabaka, trakea 

tek tabaka halinde onarıldıktan sonra plevra gibi bazı vaskülarize yapılar veya tercihen 

interkostal kas iki yapı arasıra interpoze edilir. Trakeal dikiş hattını korumak için 

trakeostomi önerilmektedir. 

Özofagusun yaygın nekrozu gelişirse özofajektomi veya özofagusun cerrahi eksklüzyonu 

ile birlikte mediastinal plevral drenaj yaşam kurtarıcı olabilir. Gastrointestinal 

devamlılığın sağlanması daha sonra mide veya kolon interpozisyonuyla sağlanabilir. 

İntraoperatif özofagus yaralanmalarına yaklaşım 

Tiroidektomi, larenjektomi veya servikal vertebraya anterior yaklaşım esnasında nadiren 

intra operatif olarak özofagus laserasyonu olabilmektedir. Torasik özofagus 

ise mediastinoskopi, vagotomi, hiyatal herni onarımı, mediatinal kist veya tümörlerin 

çıkarılması, dekortikasyon ve pnömonektomi esnasında yaralanabilmektedir. Torasik 

özofagusun intraoperatif yaralanmalarından kaçınmak için entübasyondan hemen 

sonra nazogastrik tüp takılması yararlı bir önlemdir. 

Özofagus yaralanması intraoperatif olarak fark edilirse primer onarım daima başarılı 

olmaktadır. Tanıda gecikilirse diğer özofagus yaralanmalrında görülen tüm komplikasyonlar 

bu durum içide söz konusudur. 

Yenidoğanda özofagus yaralanması 

Neonatoloji dalının gelişimiyle gittikçe prematüre bebeklere trakeal aspirasyon, entübasyon, 

gastrik beslenme tüplerinin takılması gibi solunum ve beslenme problemleriyle 

uğraşırken girişimlerinde artması neticesinde özofagus perforasyonu insiden- 

70 29

71 30 


sindede artış olmuştur. Erişkinlerde olduğu gibi, yenidoğanlarda da özofagus perforasyonu 

yüksek mortalite ile seyretmektedir. Prematürelerde özofagus yaralanmasını 

önlemek için trakeal entübasyon bu konuda deneyim kazanmış kişilerce yapılmalı, 

aspirasyon sondası veya gastrik beslenme tüpü kullanırken son derece dikkatli olunmalıdır[1,5]. 

Yaralanmaların çoğu genellikle hipofarenkste ve krikofaringeus düzeyinde olmaktadır. 

Çok sayıdaki olgunun tanısında gecikme olur, yaralandığının farkına ancak beslenme 

güçlüğü ve pnömotoraksa bağlı dispne ortaya çıktığı zaman fark edilir. Olguların 

bir kısmı, prematür yaşta olması nedeniyle semptomları yüzünden yanlış olarak 

özofagus atrezisi veya trakeaözofagial fistül tanısı da alırlar. Kesin tanı ancak 

kontraslı tetkikler yapıldığında konulabilmektedir. Eğer, yenidoğan sekresyonlarını 

yutamıyorsa ve nazogastrik tüp takmakta zorlanılıyorsa özofagus perforasyonundan 

şüphelenilmelidir. Pnömotoraks nedeniyle takılan göğüs tüpünden gastrik içerik 

ve mama gelmesi tanı koydurucu bulgudur. Radyografilerde, mideye gittiği düşünülen 

gastrik tüpün toraksta özofagus dışında gözlenmesi perforasyon delilidir. Tanıya 

yardımcı olması için tercihen lipiodol (1ml) veya Gastrografinin (1-2ml) posterior farenkse 

damlatılması ile yapılacak kontraslı incelemeler genellikle yeterli bilgi verecek 

görüntüyü sağlamaktadır. Tanıda gecikilmişse incelemede mediastinal absenin veya 

ampiyemin bulguları da saptanabilir[1,3,5]. 

Çoğu olguda ilk müdahale özofagus yaralanmasına ilaveten mediastinal plevra delinmeside 

eşlik ettiği için pnömotoraks, hatta tansiyon pnömotoraks ve erken dönemde 

de ampiyem gelişir. Bu tip olgularda mediastinit ve mediatinal abse sıkgörülürken, 

nadiren de pnömoperitoneumda gelişebilmektedir. 

Tedavi 

Akut dönemi geçiren yaralanmalara yaklaşım 

Akut dönem geçtikten sonra özofagusu yaralanan hastada yaralanma nedeni ve hasar 

derecesine göre fistül yada darlık gelişebilmektedir. Bu durumda yaralanmanın 

lokalizasyonuna göre yaklaşım modaliteside değişmektedir. Perforasyonun yaygın 

intraluminal olduğu yaralanmalarda tek yada iki etaplı gastroplastiyle transhiyatal 

subtotal özofajektomi ve servikal anastomoz uygulanabilir. Bu tip girişimin morbiditesi 

%40, mortalitesi ise % 5 olarak bildirilmiştir. Hastaya girişimsel işlemler uygulanırken, 

ARDS, Pnömoni gibi pulmoner komplikasyonlar yüzünden uzun süre yoğun bakımda 

monitorize edilebileceği, tek yada çift taraflı n.rekürrens felci, plöral ampiyem, 

gastrik tüp nekrozu, peritonitis, n.frenikus injurisine bağlı diyafragmatik paralizi, acil 

kolon interpozisyonu esnasında gastrik tüpün mezenter ven-arterleri yaralanabileceği, 

servikal sütür açılması olabileceği, mediastinitis, pankreatitis, Horner’s senromu, 

intraoperatif acil torakotomi gerekebileceği, trakeobronşiyal fistül gibi komplikasyonların 

gelişebileceği hakkında bilgilerin verilmesi gerekir. Ayrıca, cerrahi girişimden 

önce hastadan; gereğinde kardiak inceleme, ekokardiografi, kan gazı ve akciğer 

fonksiyon testleri, özofagial endosonografi, abdominal USG, Torakoabdominal CT ve 

uygun zaman diliminde özofagogastroskopi istenmelidir[3,4,6]. 

Transhiyatal subtotal özofajektomi+servikal anastomoz ameliyatı yapılması düşünülen 

hastaya ameliyat masasındada verilecek pozisyon; torasik omurga hafif aşağıya 

eğik, hiperlordoz olacak şekilde, sevikal anastomozu rahat gerçekleştirmek içinde 

sağ kol abduksiyonda, sol kol adduksiyonda, baş hafif sağa dönük, hafif ekstensiyonda 

ve sırtüstü pozisyonunda olmalıdır. Ayrıca, batın kesisi üst abdomende özellikle hiyatusun 

ve epigastriumun en iyi ekspojurunu sağlayan ters-T(┴) şeklinde yapılmalı-


dır. Alternatif olarak sol periumbilikal üst orta hat kesisi de uygulanabilir[92]*(Resim 

2-3). 

Resim 2. Transhiyatal özofajektomi yapılacak hastaya ait 

masada yatış pozisyonunun şematik görünüşü 

Özofagusun alt uzun striktürlerinde distal özofajektomili proksimal gastrektomi uygulanabilir. 

Bu ameliyat prosedüründe abdominal özofagus mobilize edilir. Sagittal 

diyafragmotomi işlemini takiben trunkal vagotomi gerçekleştirilir. Sağ gastrik 

omental ven ve arterin korunmasıyla mide mobilize edilir. İntra torasik özofagogastrostomi 

stapler ile yada manuel olarak gerçekleştirilir. 

Alt 1/3 kısımın distalinde kalan özofagus darlıklarında gastrostomi gastrik tüp oluşturarak 

özofagus replasmanıda bir diğer seçenektir[90]. 

Alkali içilmesine yada özofagusun geniş kaybına bağlı mide uzunluğunun yetmediği 

veya nekrozunun olduğu durumlarda jejunal interpozisyon gerekebilir. Ameliyat esnasında 

jejunal iskemi oluştuğunda alternatif olarak kolon transpozisyonu düşünülebilir. 

Kolon interpozisyonu için sigmoid kolon çekuma kadar mobilize edilir. Kolonun 

vasküler akımının mutlak korunması sağlanır. Bunun için vasküler yapı intermittent 

klemplenerek yeterli uzunluğa karar verilir. Vasküler akım desteğinin uygun olduğu 

yerde kolon segmenti hazırlanır. Daha sonra kolonun substernal tüneli yada posterior 

mediastinal geçiş yeri hazırlanrak servical özofagus pozisyonu gözden geçirilir. 

Kolo-gastrostomi (alternatif olarak duodenuma veya jejunuma) anastomozu gerçekleştirilir. 

Alt gastrointestinal traktın rekonstrüksiyonu için kolonik anastomoz uygulandıktan 

sonra abdomen, toraks ve boyun drenajı sağlanır. 

Özofagusun 1/3’nün yada orta kısmının etkilendiği durumlarda kolon interpozisyonuyla 

özofagoplasti tekniğide güncel uygulamalardandır. Bu teknikte, 45 derece 

sağa yükseltilmiş veya sol tarafa dönük vaziyetten intraoperatif tekrar sağa pozisyonlandırma 

şeklinde uygulanabilir. Teknik olarak, batının eksplorasyonu ile başlanır. 

Mideyle kolonu interpoze etmek için kolon segmenti hazırlanır. Mezo kan akımı mutlak 

korunmalıdır. Diyafragma krusu kolon ve mezosu kan akımını engellemeyecek ölçüde 

insize veya rezeke edilerek lateral hiyatotomi gerçekleşir. Müteakiben torakotomi 

ve özofagus hazırlanır. Abdomen kapatılır ve özofago-kolostomi bypası ile özofajektomi 

gerçekleşir. Toraks drenajını takiben toraks kesisi kapatılır(Resim 4 ab). 

Özofagusun totalinin etkilendiği kostik yanıklarda yaralanmadan 3-6 ay sonra termino 

terminal yada termino-lateral jejunum interpozisyonu teknikleride alternatifler 

arasındadır. (Resim 5a,b). 

Özofagus fistüllerine yaklaşım 

Transtorasik ve transhiyatal özofajektomilerin karşılaştırıldığı 17,395 hasta grubundan 

oluşan prospektif bir cohort çalışmada özofagus perforasyonlarında karşılaşılan 

72 31 

Resim 3. Özofajektomi kesisine ait ters T kesinin 

şematik görünüşü

A 

Resim 4. Kolon interpozisyon varyasyonlarına ait şematik görünüşü (A, B) 

A 

73 32 


Resim 5. Özofajektomiye ait termino-terminal yada termino-lateral jejunum interpozisyon durumlarının şematik görünüşü (A, B) 

başlıca komplikasyonlar Tablo:III’de gösterilmiştir[71] 

Özofagus fistülleri internal ve eksternal olarak gelişebilirler. Medisten, plöral kavite 

ve trakeobranşiyal yapılarla ilişkili olabilir. Fistüller, özofagus ülserlerine, tümörlerine, 

yabancı cisimlere, şimik injurilere, ateşli silah yaralanmalarına, delici ve kesici 

elet yaralanmalarına, baro travmalara ve divertikül perforasyonlarına bağlı olabilir. 

Ancak, fistüller nadiren konservatif yaklaşıma cevap verirler. Onlar için palyatif özofagostomi 

ve gastrostomi gibi palyatif ameliyatlar gerekebilir. Fistüllerin oklüzyonu 

ve rezeksiyonu gibi radikal bir ameliyat ekseriya özofajektomi, akciğerin parsiyel rezeksiyonu 

ve dekortikasyonu gerektirir. Bu nedenle, yüksek postoperatif morbidite ile 

birliktelik gösterir. Özofagus fistül cerrahisinin ana prensibi çevre dokuların izolasyonu 

ve özofagus duvar defektinin oklüzyonudur. Servikal özofagus perforasyonlarında 

sternokleidomastoid kasın ön kenarı boyunca servikal özofagusa sol-lateral yaklaşım 

B 

B


Tablo III. Özofajektomilerde görülen komplikasyonlar 

Yara problemleri Akciğer problemleri 

Hematom/seroma Atelektazi/pnömoni 

Yara problemi ARDS* 

Fistül Pnömothoraks 

İnfeksiyon problemleri Pulmoner ödem 

Cilt/yara enfeksiyonu Akciğer yetmezliği 

Sistemik enfeksiyon Gastrointestinal problemler 

Abseler Ileus/barsak tıkanıklığı 

Kardiyovasküler Bulantı-Kusma 

Kardiyak problemler Pankreatitis 

DVT*/PE* Anastomoz komplikasyonlar 

Felç Sistemik problemler 

Flebitis/tromboflebitik Ateş 

Ameliyata bağlı Problemler Şok 

Kanama SIRS* 

Kazaen delinme/yırtılma 

Hava embolisi 

Mediastinitis 

* DVT, derin ven trombozu; PE, pulmoner emboli, SIRS, sistemik inflamatuar cevap sendromu, ARDS, akut respiratory distres sendromu 

önerilmektedir. Bu yaklaşım tekniğinde sternokleidomastoid kas flebi kapatılan fistül 

ağzına fiske edilir(Resim 6-7a,b). 

Resim 6. Servikal fistüle ait özofago-trakeal bağlantının eksize 

edilmiş halinin şematik görünüşü 

Özofagusta lümen genişliğinde nazo gastrik prob varken iki sıra 4-0 vicril, trakea ise 

5-0 vicril ile boyuna sütürlerle ve 2-3 mm’lik aralıklarla kapatılır. Fistüle en yakın yerdeki 

plevradan alınan dikdörtgen fleb, lateralde kalan üç kenarından avive edilerek 

hazırlanır ve özofagus üzerine kapatılır[71,90](Resim 8 a,b). 

74 33 

A B 

Resim 7. İntratorasik fistüle ait traktın eksize edilerek kas 

flebiyle kapatılışının şematik görünüşü (A, B)

A 

75 34 


Resim 8. İntratorasik fistüllerde fistülün özofago-trakeal delikleri arası eksize edilmesinin şematik görünüşü (A). Özofagus ve trakeanın 

boyuna sütürlerle ve fistüle en yakın yerdeki plevradan alınan dikdörtgen flebin özofagus üzerine kapatılmasının şematik görünüşü (B) 

İntratorasik fistüllerde bir diğer alternatifte azigos ven grefti ile kapatılmasıdır (Resim 

9). Ancak, bu tip greft tamirinden sonra intra luminal dekompresyon ve plevral 

kavite drenajı zorunludur. Aynı şekilde bu teknik abdominal özofagus perforasyolarınada 

uygulanabilmektedir. Sütürler 5mm aralıkla ve çift kat olmalıdır. İçte ve dıştaki 

sütürlerin yara kenarından 3 mm uzaktan olmasına dikkat edilmelidir. 

Daha alt seviyeli olanlarda fundoplikasyonda alternatiflerden biridir(Resim 10a,b). 

Fundaplikasyonda mide anteriordaki fistül kapatıldıktan sonra 270 derece çevrilir. 

Kapatılan fistül ağzı kenarına özofagusa mide fundusundan dikilir(Resim 10a). Sonra 

özofagus arkasından çevrilen mide dikilen kenarın 1.5 cm daha medialine karşı karşıya 

gelecek tarzda dikilir(Resim 10b). 

Abdominal ve distal toraks yerleşimli fistüllerde başka bir alternatifte özofagusun 

çift kat kapatılması, mediastinal plevra defektinin ise diyafragma krusundan alınan 

diyafragmatik pediküllü fleple kapatılmasıdır. 

Resim 9. Azigos ven grefti ile fistülün 

kapatılmasına ait şematik 

görünüş 

A 

B 

Resim 10. Kapatılan fistül ağzı kenarına özofagusa mide fundusunun dikilmesinin 

şematik görünüşü (A), özofagus arkasından çevrilen midenin dikilen kenarın 

1.5 cm daha medialinden karşı karşıya gelecek tarzda dikilmesinin şematik görünüşü 

(B) 

B


Özofagusun orta 1/3’ünde lokalize olan fistüllerde yaklaşım fistülün transhiyatal kapatılmasıdır. 

Bu teknikte özofagus sağ lateral duvar boyunca künt diseksiyonla mobilize 

edildikten sonra fistül eksize edilir(Resim 11). Daha sonra omentum majustan 

hazırlanan fleb defektin çevresine fiske edilir(Resim 12). 

Özofagustaki darlık alanı maksimum 1.5 cm kadar ise uç uça anastomoz tekniği kullanılır. 

Şayet, özofagusta 1 cm kadar darlık oluşturmuşsa Heineke Mikulicz striktüroplasti 

tekniği uygulanır[4]. Bu teknikte 5 mm aralıkla ve yara kenarından 5mm 

uzaklıkta 4-0 vicril sütürler uygulanmalıdır(Resim 13). 

Resim 11. Özofagusun orta 1/3’ünde lokalize olan fistülün 

sağ lateral duvar boyunca künt diseksiyonla mobilize edilmesinin 

şematik görünüşü 

Yaralanmalı hastaya yaklaşımda özet ipuçları ve algoritmalar[92,93] 

• Teşhisi zordur. 

• Olguların %25’i asemptomatik olabilir. 

76 35 

Resim 12. Omentum majustan hazırlanan flebin defektin 

çevresine fiske edilmesinin şematik görünüşü 

A B C 

Resim 13. (a, b ve c) Heineke Mikulicz striktüroplasti tekniğinde özofagusun longitudinal kesilip vertikal dikilmesinin 

şematik görünüşü

77 36 


• Tanıda geçikme mobidite ve/veya mortalitenin ana kaynağıdır. 

• Gözden kaçmış injuri, mortalite ve morbiditeyi arttıran gecikmenin ana kaynağıdır. 

• Hava verilmesi eksplorasyonda ayırt etmek için yardımcı olabilir. 

• Devitalize dokuları debride et. 

• Yarayı absorbabl dikişlerle iki kat ile kapat 

• Canlı kas flebi ile mevcut kaçak deliğini kapat 

• Kapalı emici drenle drene et. 

• Oral alıma başlamadan önce postop 7. günde baryum yuttur. 

• Dreni çekmeden önce oral alıma geç 

• Geniş alanı etkileyen injuriler lateral servikal özofajektomi gerektirebilir. 

• Servikal özofajektomi gerilimli kapatmaya tercih edilir. 

• Vasküler yada havayla kombine olan tüm özofageal injurilerde sağlıklı dokuyu ayırmak 

gerekir. 

• Strap kasları bu işlem için idealdir, fakat, strap kasları devitalize ise sternokleido 

mastoid kas flebi kullanmak gerekebilir. 

• Özofagus fistül insidansı %10-30’dur. 

• Yetersiz debritman yüzünden özofagus duvarının kalanının devaskülarizasyonu infeksiyon 

yada gerilimli kapanır. 

• İzole torasik özofagus yaralanmalarına oldukça nadir rastlanır. Genellikle rastlantısal 

olarak diğer torasik injürilere eşlik eder. 

• Tanı ipuçları ağrı, ateş, lökositoz, servikal anfizem, Hamman’s bulgusu (Hamman 

belirtisi kalp atımı ile değişen bir çıtırtının duyulması, perikard içinde hava olduğunun 

belirtisidir), pnömotoraksın göğüs filmi bulgusu, mediastinal hava ve plevral effüzyon. 

Kontrast yutulmasında ekstra luminal dağılım teşhisi doğrulayabilir. 

• Teşhis oluncaya kadar perforasyon şüphesi varsa IV kuşak antibiyotiklere ve lökosit 

ve ateş gerileyinceye kadar postop devam edilir. Bu sadece ek bir önlemdir. Cerrahi 

definitif tedavidir. 

• Durumu daha ciddi hastalar için, injuri seviyesinin üstüne yerleştirilen nazogastrik 

bir tüp ve göğüs tüpü drenajı geçici bir önlemdir. İdeal olarak, primer tamirin injurinin 

ilk 6-12 saati içinde yapılmasıdır. On iki saatten daha geç olursa hasarlanan segmentin 

izolasyonu zorunlu olabilir. 

Şekil 1. Özofagus perforasyonlarına yaklaşım algoritması[3] 

Şekil 2. Özofagus yaralanmalarına yaklaşım algoritmasısı[3]


İntratorasik özofagus injurilerine tercih edilen yaklaşım üst özofagus yaralanması 

için sağ, alt seviyeli özofagus yaralanması içinde sol posterolateral torakotomidir. 

• Özofagusu mobilize ederek injuriyi tespit et. Primer olarak absobable 3-0 tek kat 

sütürle tamir et ve plevra ile yada interkostal kas flebi ile kapat 

• Bir apikal, bir posteriora olmak üzere göğüs tüpüyle drenaj önerilir. 

• Geniş bir segment kaybı, yoğun kontaminasyon yada geçikmiş injuri nedeniyle primer 

tamir mümkün değilse; injurinin alt ve üstüne stapler, üst poşa bir nazogastrik 

tüp, mideyede bir gastrostomi tüpü yerleştir. Kompleks eksklüzyon prosedürleri ileri 

bir ameliyat için endike değildir. 

• Özofagus injurisinin primer tamiri çok geçiktiği zaman kontrollü bir fistüle injuriyi 

dönüştüren geniş bir T-tüp üzerine injüriyi kapatmak bir alternatiftir. 

• Mediastinum daha sonra göğüs tüpleri kullanılarak geniş bir şekilde drene edilir. 

Yada injuri yanına yerleştirilen emici drenlerle kapatılır. Fistül matür trakt haline geldikten 

sonra yavaş bir şekilde önce T-tüp daha sonraki günlerde göğüs tüpleri kontrollü 

olarak geri çekilir. 

Kaynaklar 

1. Boylu Ş, Taçyıldız İH. Penetran mide ve özofagus yaralanmaları. Ulusal Travma Dergisi. 1997;3(3):181-184 

2. Eisen G M et al. Complicasions of upper GI endoscopy Gastrointestinal Endoscopy 2002;55: 784-93. PubMed 

3. Brinster CJ, Singhal S, Lee L, Marshall MB, Kaiser LR, Kucharczuk JC. Evolving options in the management of esophageal 

perforation. Ann Thorac Surg. 2004;77(4):1475-83. 

4. Vallböhmer D, Hölscher AH, Hölscher M, Bludau M, Gutschow C, Stippel D, Bollschweiler E, Schröder W. Options in the 

management of esophageal perforation: analysis over a 12-year period. Dis Esophagus. 2010;23(3):185-90 

5. Yenigun B, Çelik A, Cangır AK. Özofagus Yaralanmaları TTD Toraks Cerrahisi Bulteni. 2010; 1(1):60-74 

6. Fonseca AZ, Ribeiro Jr MAF, Frazão M, Costas MC, Spinelli L, Contrucci O. Esophagectomy for a traumatic esophageal 

perforation with delayed diagnosis. World J Gastrointest Surg. 2009; 1(1): 65-67 

7. Randolph H, Melick DW, Grant AR. Perforation of the esophagus from external trauma or blast injuries. Dis Chest. 

1967;51(2):121-4 

8. Curci JJ, Horman MJ. Boerhaave’s syndrome: The importance of early diagnosis and treatment. Ann Surg. 

1976;183(4):401-8 

9. Cram RW, Brant DJ, Preston FT. Two cases of spontaneous rupture of oesophagus. Can Med Assoc J. 1954 

Sep;71(3):250-3 

10. Yazkan R. Göğüs cerrahisinde Travmatik olmayan aciller. Journal of Clinical and Analytical Medicine. 2010 http://www. 

katd.org/files/KATD-345. 

11. Younes Z, Johnson DA. The Spectrum of spontaneous and iatrogenic esophageal injury: Perforations, mallory-weis tears, 

and hematomas. J Clin Gastroenterol. 1999; 29:306-17. PubMed 

12. Zeybek N, Yıldız F, Günal A, Kenar L, Aydın A, Peker Y, Kilciler G, Çoban S, İde T. Deneysel Kostik Özefagus Yanığında 

Medikal Balın Etkisi. Erciyes Üniv. Vet. Fak Derg. 2009;6(1):13-19 

13. Yılmaz C, Kabataş S, Gülsen S, Coven İ, Caner H. Esophageal perforation due to revisıon of anterior cervical spine surgery 

Eur J Gen Med. 2010;7(2):210-212 

14. Luc M, Grillo HC, Malt RA. Esophageal perforation. Ann Thorac Surg1982;32:203-10. 

15. Mearin F, Armengol JR, Chicharro L, Papo M, Balboa A, Malagelada JR. Forceful dilatation under endoscopic control in 

the treatment of achalasia: a randomised trial of pneumatic versus metallic dilator. Gut. 1994;35(10):1360-2 

16. Dumoceau J, Cremer M, Lalmand B. Esophageal fistula sealing Current management of esophageal perforation: 20 

years experience Journal of Clinical and Analytical Medicine. 2010. http://www.katd.org/files/KATD-474. 

17. Cohn D, Chang JHT. Experience with esophageal stenting for caustic burns in children.J Pediatr Surg 1986;21:588- 

591 

18. Özgüner İ F, Çağrı Savaş, Yavuz M S, Kaya S A, Büyükyavuz B İ. Çocuklarda kazara oluşan özofagus yanıkları Süleyman 

Demirel Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi 2002;9(3): 7- 9 

19. Skinner DB, Little AG, DeMeester TR. Management of esophageal perforation. Am J Surg 1980; 139: 760-764 

20. Vogel SB, Rout WR, Martin TD, Abbitt PL. Esophageal perforation in adults: aggressive, conservative treatment lowers 

morbidity and mortality. Ann Surg 2005;241(6):1016—23 

21. Bladergroen MR, Lowe JE, Posthlethwait RW. Diagnosis and recommended management of esophageal perforation 

and rupture. Ann Thorac Surg 1986;42:235-239 

22. Hermansson M, Johansson J, Gudbjartsson T, Hambreus G, Jönsson P, Lillo-Gil R, Smedh U, Zilling T. Esophageal perforation 

in South of Sweden: Results of surgical treatment in 125 consecutive patients. BMC Surg. 2010 Oct 28;10:31 

23. Liguori G, Cortale M, Cimino F, Sozzi M. Circumferential mucosal dissection and esophageal perforation in a patient 

with eosinophilic esophagitis. World J Gastroenterol. 2008 Feb 7;14(5):803-4 

24. Mamede RCM, FV de Mello-Filho. Ingestion of caustic substances and its complications Sao Paulo Med J/Rev Paul 

78 37

79 38 


Med 2001; 119(1):10-5 

25. Çiftçi F, Girgin S, Gedik E, Onat S, Taçyildiz IH, Keleş C. The evaluation of 250 patients with thoracoabdominal injuries. 

Ulus Travma Acil Cerrahi Derg. 2008;14(3):231-8 

26. Tisherman SA, Bokhari F, Collier B, Ebert J, Holevar M, Cumming J, Kurek S, Leon S, Rhee P. Clinical practice guidelines: 

penetrating neck trauma. Chicago (IL): Eastern Association for the Surgery of Trauma (EAST); 2008. p: 1-52 www. 

east.org/tpg/peneneck 

27. Bastos RBN, Graeber GM. Esophageal injuries. Chest surg Clin North Am 1997 ;7(2):357-371 

28. Freeman RK, Van Woerkom JM, Ascioti AJ. Esophageal stent placement for the treatment of iatrogenic intrathoracic 

esophageal perforation. Ann Thorac Surg.2007 Jun;83(6):2003-8 

29. Tang SJ, Singh S, Wait MA, Mullican MA, Scott DJ. Endotherapy for a 5-cm mid-esophageal perforation with tandem 

stenting above the lower esophageal sphincter (with videos). Surg Endosc. 2009 May 19. 

30. Bagheri S C, Stockmaster N, Delgado G, Kademani,and et al. Esophageal Rupture With the Use of the Combitube: Report 

of a Case and Review of the Literature. J Oral Maxillofac Surg. 66:1041-1044, 2008 

31. Elfant AB, Peikin SR, Alexander KW, et al. Conservative management of endoscopic sclerotherapy-induced esophageal 

perforation. Am Surg 1994;60:985-987 

32. Lee JB, Ahmad S, Gale CP. Detection of coins ingested by children using a handheld metal detector: a systematic review. 

Emerg Med J. 2005;22(12):839-44 

33. Chen CY, Lee SC, Chen CW, Chen JC. Denture mis-swallowing in the sliding esophageal hiatal hernia mimics esophageal 

perforation. J Formos Med Assoc. 2008;107(8):663-6 

34. Cagli S, Isik HS, Zileli M. Cervical screw missing secondary to delayed esophageal fistula: case report. Turk Neurosurg. 

2009;19(4):437-40 

35. Yüksel M, Yildizeli B, Evman S, Kodalli N. Postpneumonectomy esophageal compression: an unusual complication. Eur 

J Cardiothorac Surg. 2005;28(1):180-1 

36. Haynes DE, Haynes BE, Young YV. Esophageal rupture complicating the Heimlich maneuver. Am J Emerg Med 

1984;2:507-509 

37. Moghissi K, Pender D. Instrumental perforations of the esophagus and their management.Thorax 1998;43:642-646 

38. Linden PA, Bueno R, Mentzer SJ, Zellos L, Lebenthal A, Colson YL, et al. Modified T-tube repair of delayed esophageal 

perforation results in a low mortality rate similar to that seen with acute perforations. Ann Thorac Surg 

2007;83(3):1129—33. 

39. Mark D. Iannetoni, Mark B Orringer. Shackelford’s surgery of the alimentary tract_5th edition USA.volume 1. Chapter 

27 pp:475-497 

40. M. Chirica, A. Champault, X. Dray,et all. Esophageal perforations. Journal of Visceral Surgery (2010) 147, e117-e128 

41. Beal SL, Pottmeyer EW, Spisso JM.Esophageal perforation fallowing external blunt trauma.J Trauma 1988;28:1425- 

1432 

42. de Lutio di Castelguidone E, Merola S, Pinto A, Raissaki M, Gagliardi N, Romano L. Esophageal injuries: spectrum of 

multidetector row CT findings. Eur J Radiol 2006;59(3): 344—8. 

43. Eroglu A, Turkyilmaz A, Aydin Y, Yekeler E, Karaoglanoglu N. Current management of esophageal perforation: 20 years 

experience. Dis Esophagus 2009;22(4):374—80 

44. Siersema PD, Homs MY, Haringsma J, Tilanus HW, Kuipers EJ. Use of large-diameter metallic stents to seal traumatic 

nonmalignant perforations of the esophagus. Gastrointest Endosc 2003;58(3):356-61] 

45. Rabago LR, Castro JL, Joya D, Herrera N, Gea F, Mora P, et al. [Esophageal perforation and postoperative fistulae of 

the upper digestive tract treated endoscopically with the application of Tissucol]. Gastroenterol Hepatol. 2000;23(2):82- 

641,44,46 

46. Schmidt SC, Strauch S, Rösch T, Veltzke-Schlieker W, Jonas S, Pratschke J, Weidemann H, Neuhaus P, Schumacher G. 

Management of esophageal perforations. Surg Endosc. 2010 Nov;24(11):2809-13 

47. Orloff MJ, Isenberg JI, Wheeler HO, Haynes KS, Jinich-Brook H, Rapier R, et al. Randomized trial of emergency endoscopic 

sclerotherapy versus emergency portacaval shunt for acutely bleeding esophageal varices in cirrhosis. J Am Coll 

Surg 2009;209(1):25-40 

48. Altorjay A, Kiss J,Varos A, et al. The role of esophagectomy in the management of esophageal perforations. Ann Thorac 

Surg 1998;65:1433-1436 

49. Kirsh M M, Peterson A, Brown J W, Orringer M B, and et al. Treatment of Caustic Injuries of the Esophagus: A Ten Year 

Experience. Ann. Surg. 1978; 10:675-678 

50. Di Carlo I, Toro A, Burrafato G, Gayet B. Repair of esophageal perforation: a new technique. Can J Surg. 2008 

Jun;51(3):E71-2 

51. Han Y, Cheng Q-S, Li X-F, Wang X-P. Surgical management of esophageal strictures after caustic burns: A 30 years 

of experience. World J Gastroenterol 2004;10(19):2846-2849 

52. Helardot P. Caustic burns of the esophagus, esophagectomy and replacement with gastric tube: comparative study 

with other procedures. Saudi Med J 2003;24:39; 1(1): 60-74 

53. Deschamps C. History of esophageal surgery for benign disease. Chest Surg Clin N Am 2000; 10: 135-144 

54. Bladergroen MR, Lowe JE, Posthlethwait RW. Diagnosis and recommended management of esophageal perforation 

and rupture. Ann Thorac Surg 1986;42:235-239 

55. Mansour KA, Sharma J. Delayed intrathoracic rupture of herniated Nissen fundoplication: report of two cases. Ann 

Thorac Surg. 2003 Jun;75(6):1957-9 

56. Santos GH, Frater RWM: Transesophageal irrigation for the treatment of mediastinitis produced by esophageal


rupture.J.Thorac Cardiovasc Surg 1986; 91: 57-62 

57. Kiernan P D et al. Thoracic esophageal perforations. Southern Med J 2003; 96: 158-63 

58. McMahon MA, O’Kelly F, Lim KT, Ravi N, Reynolds JV. Endoscopic T-tube placement in the management of lye-induced 

esophageal perforation: Case report of a safe treatment strategy. Patient Saf Surg. 2009 Aug 14;3(1):19 

59. Urschel HC Jr, Razzuk MA, Wood RE, Galbraith N, Pockey M, Paulson DL. Improved management of esophageal perforation: 

exclusion and diversion in continuity. Ann Surg. 1974 May;179(5):587-91 

60. Riley S A, Attwood S E A. Guidelines on the use of oesophageal dilatation in clinical practice. Gut 2004;53(Suppl 

I):i1–i6 

61. American Society For Gastrointestinal Endoscopy. Complications of upper GI endoscopy 2002;55(7):784-793 www. 

asge.org 

62. Griffiths EA, Yap N, Poulter J, Hendrickse MT, Khurshid M. Thirty-four cases of esophageal perforation: the experience 

of a district general hospital in the UK. Dis Esophagus 2009;22(7):616-25 

63. Sanchez- Pernaute A, Aguirre EP, Talavera P, Valladares LD, de la Serna JP, Mantilla CS, et al. Laparoscopic approach 

to esophageal perforation secondary to pneumatic dilation for achalasia. Surg Endosc 2009;23(5): 1106-9 

64. Kavic SM, Basson MD. Complications of endoscopy. Am J Surg 2001;181(4):319-32 

65. Wang Y, Zhang R, Zhou Y, Li X, Cheng Q, Liu K, et al. Our experience on management of Boerhaave’s syndrome with 

late presentation. Dis Esophagus 2009;22(1):62-7 

66. Aaron W. Bernard, MD, Kfir Ben-David, MD,1 and Timothy Pritts, MD, PhD.Delayed presentation of thoracic esophageal 

perforation after blunt trauma:The Journal of Emergency Medicine, Vol. 34, No. 1, pp. 49–53, 2008 

67. Yeginsu A, Ergin M, Erkorkmaz U. Strength of esophageal closure techniques with and without tissue reinforcement. 

World J Surg 2007;31(7):1445—8 

68. Ramasamy K, Gumaste VV. Corrosive ingestion in adults. J Clin Gastroenterol. 2003 ;37(2):119-24 

69. Tilanus HW, Hop WC, Langenhorst BL, van Lanschot JJB. Esophagectomy with or without thoracotomy: is there any 

difference? J Thorac Cardiovasc Surg. 1993;105: 898–903. 

70. C Rentz J, Bull D, Harpole D, et al. Transthoracic versus transhiatal esophagectomy: a prospective study of 945 patients. 

J Thorac Cardiovasc Surg. 2003; 125: 1114–20. 

71. Connors RC, Reuben BC, Neumayer LA, Bull DA. Comparating outcomes after transthoracic and transthiatalesophagectomy: 

A 5 Year prospective cohort of 17.395 patients. J Am Coll Surg. 2007;205:735-740 

72. ul-Haq A, Tareen F, Bader I, Burki T, Khan NU. Oesophageal replacement in children with indolent stricture of the oesophagus 

Asian J Surg. 2006;29(1):17-21 

73. Kotzampassakis N, Christodoulou M, Krueger T, Demartines N, Vuillemier H, Cheng C, et al. Esophageal leaks repaired 

by a muscle onlay approach in the presence of mediastinal sepsis. Ann Thorac Surg 2009;88(3):966-72 

74. Abbott DA, Marssauir KA,Logan WDJr,et all.Atraumatic so-called spontaneous rupture of teh esopgagus: Arewiev of 

47 personal cases with comments an new method of therapy.J Thorac Cardiovasc. Surg 1970;59;67-83 

75. Sarr MG, Pemberton JH, Payne WS. Management of instrumental perforations of the esophagus. J Thorac Cardiovasc 

Surg 1982;84:211–8 

76. Di Carlo I, Toro A, Burrafato G, Gayet B. Repair of esophageal perforation: a new technique. Can J Surg. 2008 

Jun;51(3):E71-2 

77. Çobanoğlu U, Yalçınkaya İ, Esophageal foreign bodies: analysis of 175 patients. Turkish J Thorac Cardiovasc Surg 

2008;16(4):244-249 

78. Glenny RW, Fulkerson WJ, Ravin CE. Occult spontaneous esophageal perforation. Unusual clinical and radiographic 

presentation. Chest. 1987 Sep;92(3):562-5 

79. Kadian YS, Agarwal S, Rattan KN, Nityasha. Esophageal perforation following bite of inner tube of automobile tyre: 

An unusual cause of barotrauma. J Indian Assoc Pediatr Surg 2010;15:34-5 

80. Curci JJ, Horman MJ. Boerhaave’s syndrome: The importance of early diagnosis and treatment. Ann Surg. 1976 

Apr;183(4):401-8 

81. Hill AG, Tiu AT, Martin IG. Boerhaave’s syndrome: 10 years experience and review of the literature. ANZ J Surg. 2003 

Dec;73(12):1008-10 

82. Chiu YH, Chen JD, Hsu CY, and et al. Spontaneous Esophageal Injury: Esophageal: Intramural Hematoma. J Chin Med 

Assoc. 2009; 72(9):498–500 

83. Naclerio E: The “V sign” in the diagnosis of spontaneous rupture of the esophagus. Am Y Surg 93.’291-298, 1957. 

84. Gouge TH, Depan HJ, Spencer FC. Experience with the Grillo pleural wrap procedure in 18 patients with perforation 

of the thoracic esophagus. Ann Surg. 1989 May;209(5):612-7 

85. Rosiere A, Mulier S, Khoury A, Michel LA. Management of oesophageal perforation after delayed diagnosis: the merit 

of tissue flap reinforcement. Acta Chir Belg. 2003 Oct;103(5):497-501 

86. Di Pierro FV, Rice TW, DeCamp MM, Rybicki LA, Blackstone EH. Esophagectomy and staged reconstruction. Eur J Cardiothorac 

Surg. 2000 Jun;17(6):702-9 

87. Earlam R, Cunha-Melo JR. Benign oesophageal strictures: historical and technical aspects of dilatation. Br J Surg. 

1981 Dec;68(12):829-36. 

88. Strauss DC, Tandon R, Mason RC. Distal thoracic oesophageal perforation secondary to blunt trauma: case report. 

World J Emerg Surg. 2007 Mar 21;2:8]. 

89. Tanaka K, Kurobe M, Kanai M, Yoshizawa J, Yamazaki Y. Esophageal replacement using a reversed gastric tube for lye 

stricture in a child: report of a case. Surg Today. 2004;34(10):868-70 

90. Gouge TH, Depan HJ, Spencer FC. Experience with the Grillo pleural wrap procedure in 18 patients with perforation 

80 39

81 40 


of the thoracic esophagus. Ann Surg. 1989;209(5):612-7. 

91. Pineau BC, Ott DJ. Isolated proximal esophageal injury from blunt trauma: endoscopic stricture dilatation. Dysphagia. 

2003 Fall;18(4):263-6 

92. Chernousov AF, Roch N, Bogopoldki PM, Broering DC, Schreiber. Surgery of the esophagus. Tetbook and atlas of surgical 

practice. Ed. Izbıckı JR, Broering DC, Yekebas EF, Kutup A, Chernousov AF, Gallinger YI, Bogopoldki PM, Soehendra 

N.Chp:27. Page283-296, Steinkopff Verlag 2009. Printed in Germany 

93. DeBakey M E, Emergency War Surgery, 2004. Chapter 16, page. 16.14-16.15. Thoracic Injuries thırd unıted states revısıon, 

Prınted ın the unıted states of amerıca www.bordeninstitute.army.mil.

Özofagus Yaralanmaları - Journal of Clinical and Analytical Medicine

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?