e-Dergi için tıklayınız... - İstanbul İl Milli Eğitim Müdürlüğü - Milli ...

32
Makale
becerisi ileri yaşlarda gelişen bir beceridir.
Üç yaştan önce çocuklar için televizyonda
gördükleri her şey gerçektir.
Mesela, televizyonda gördükleri bir bardak
suyun, eğer televizyon yana eğilirse
döküleceğini zannederler. Üç yaşından
sonra ise televizyondaki gerçekliğin yaşamımızdaki
gerçeklikten bir ölçüde
farklılık gösterdiğini anlamaya başlarlar.
Bir şeye atfedilen gerçeklik ne kadar fazla
ise ondan etkilenmemiz de o derece fazla
olacağından gerçeği ve hayali ayırt edemeyen
küçük çocukların televizyondan
etkilenmelerinin daha büyük boyutlarda
olduğunu görebiliriz.
Özdeşim kurdukları sanal kahramanlarla
yatıp kalkan, tıpkı o çizgi kahraman gibi
olmak isteyen, onun gibi kötülerle savaşan,
kavga eden çocuklar için yaşları küçüldükçe
gerçeği ve gerçek olmayanı
ayırt etmek o kadar daha zordur. Çok
fazla televizyon izleyen çocuklar sürekli
izledikleri sanal dünyada yaşamaya ve
gerçek hayata adaptasyon sorunları çekmeye
başlarlar. Bunun trajik bir örneği
de, birkaç yıl önce sevdikleri bir çizgi
film kahramanı gibi uçacağını zannedip
evlerinin üst katından atlayan çocukla
ilgili haberlerdir. Bu elbette çok uç bir
örnektir. Ama aynı zamanda bizi çocukların
dünyasını anlamaya ve gerekli önlemleri
almaya sevk eden bir örnektir.
Benlik Algısı ve Kişilik Gelişimi:
Çocukların kendi özgün kimliklerini
oluşturana kadar özdeşim kurmaları bu
sürecin doğal bir parçasıdır. Çocuk da
zaman zaman kendini izlediği programlardaki
karakterler yerine koymaktadır.
Kahramanı kimse o da o olmayı istemektedir.
Özellikle ergenlikle birlikte bu
süreç daha önem kazanmaktadır. Kimliğini
şekillendirmeye çalışan ergen için
model alacağı kişiler önemli bir etkiye
sahiptir. Ve bu kişiler genelde popüler
medyada yer alan kişilerdir. Televizyonun
-ve aslında tüm medyanın- bize ‘iyi’
olarak sunduğu bireyler, ergenlerin gelecekte
olmayı hayal ettikleri kişilerdir.
Peki nedir bu ‘iyi’?
Televizyon özellikle kızlara zayıflık ve
güzelliği empoze etmekte, onların benlik
algıları reklamlarla etkilenmektedir.
Zayıf olanlar ‘güzel’, normal kilolu ve
toplu olanlar ‘çirkin’ olarak etiketlenmektedir.
Bu etiketlemeye maruz kalan
ergen, kendini kabul edebilmek, iyi ve
güzel algısına sahip olabilmek için erken
yaşlarda rejim yapma, aşırı spor yapma,
kozmetik ürünler kullanma, televizyondaki
zayıf ve güzel kişi olabilme çabasına
girebilir. Televizyondaki kızlar bakımlı,
güzel, zayıf, dışa dönük, bakım ve güzellik
konularıyla ilgilenen; erkekler ise
güçlü, zengin, bakımlı olarak gösterilmekte,
bu standartlara erişemeyen kızlar
ve erkekler kendilerini yetersiz hissede-
bilmektedirler. Dizilerdeki güzel kızı,
zengin ve yakışıklı delikanlı kapmaktadır.
Kızlar o kız gibi güzel olabilmeyi, erkekler
de o erkek gibi zengin ve güçlü
olabilmeyi arzu etmektedir. Kendisini
‘güzel’ gören bazı kızlar karşılarına dizilerdeki
gibi güçlü, zengin ve yakışıklı erkeklerin
çıkmasını beklemektedir. Bazen
de bazı evli kadınlar, eşlerinden kendilerine
dizilerdeki ‘jön’ler gibi davranmalarını,
sürprizler yapmalarını beklemekte,
bu olmadığında ise ciddi hayal kırıklığına
uğramaktadırlar.
Televizyon izlemek pek çok etkinlikten
daha önemli ve eğlenceli hâle gelmiştir.
Çünkü tüm dünya o kutunun içindedir.
Tiyatroya gitmek, sinemaya gitmek,
kitap okumak yerine televizyon izlemeyi
tercih eden çocuğun/ergenin sosyal ilişkileri
zayıflar.
Eylül / 2010
Televizyon ve Şiddet:
Televizyondaki şiddet içerikli gö¬rüntü
ve haberlerin hem yetişkin hem de çocuklar
açısından zararlı yönleri olduğu
su götürmez bir gerçektir. Her gün haberlerde,
dizilerde ve çeşitli programlarda
izlediğimiz şiddet haberleri normal
bir olay gibi sunulmakta, buradan başkalarının
acılarına duyarsız kalmanın sorunları
çözmenin kabul edilebilir bir
yolu olduğu mesajı çıkabilmektedir. Şiddet,
haberlerde, filmlerde, çizgi filmlerde
hayatın doğal bir parçası gibi sunulmaktadır.
Önlem olarak yetişkinlere hitap
eden programların çocuklara izlettirilmediği
evlerde bile çocuk şiddet unsurundan
tam olarak korunamamaktadır.
Yetişkinlerin izlediği şiddet içeren programlardan
korunan çocuğun izlediği
çizgi filmler de şiddet ögeleriyle dolu
olma riski taşımaktadır.
Dünyayı tanımaya çalışan çocuklar için
sorunun ciddiyeti daha ileri boyuttadır.
Çocuk, şiddeti görenle özdeşim kurması
durumunda da şiddeti uygulayanla özdeşim
kurması durumunda da zarar görmektedir.
İlkinde şiddeti görenle
özdeşim kuran çocuk, ‘kötü dünya sendromu’na
yakalanabilir. Yani; dünyaya
olan güvenini yitirir ve kendini güvensiz,
saldırgan bir dünyada yaşayan zavallı
biri gibi görür. Özellikle küçük çocuklarda
korkular geliştirme, uyku ve yeme
bozuklukları, sık sık ağlama nöbetleri,
şiddetin mağduru olacağı korkusu görülebilir.
Bazı çizgi filmlerde kahramanlar
dövüşmekte, yaralamakta ve yaralanmakta,
aldıkları darbelerden sonra bile
bir şey yokmuş gibi ‘özel güçleri’ sayesinde
ayağa kalkmaktadırlar. Yani şiddet
onlara zarar vermemektedir.
Çocuk, izlediği çizgi film kahramanlarıyla
özdeşim kurduğunda ise, kendini
riske atacak davranışlara girişme tehlikesinin
ortaya çıktığını görürüz. Ayrıca
başka bir bireye vurduğunda, şiddet uyguladığında
da aynı o kahraman gibi
hiçbir şey olmayacağını düşündüğünden,
karşısındakine daha kolayca ve