e-Dergi için tıklayınız... - İstanbul İl Milli Eğitim Müdürlüğü - Milli ...

More documents

Recommendations

Info

72 Hatıra BİR ÖĞRETMENİN DARÜ’L MUALLİMİN MEKTEBİ HATIRALARI Seyfettin ÜNLÜ Kadıköy’ünden Cihangir’ine, Çamlıca’sından Beyoğlu’suna, Eyüp’ünden Bebek’ine böyle bu. Günün hangi saatinde hangi semtine giderseniz gidin mutlaka şiirle karşılaşırsınız. Bir yerde tarih size şiir olarak gülümserken bir başka yerde günlük hayatın karmaşası, telaşı, tazeliği sizi şiirin içinde yaşatır. 1839 yılında ilan edilen Tanzimat Fermanı ile açılan ve bugünkü eğitim-öğretim sistemimizin ilk modelini oluşturan Rüştiye Mektepleri’nde başarılı öğretim yapılabilmesi için ortaya çıkan öğretmen ihtiyacının karşılanması yönünde atılan adımların başında Dar’ül Muallimin Mektepleri gelmektedir. Rüştiye Mekteplerinin öğretmen ihtiyacının giderilmesi, o yılların eğitim kurumları olan medreselerden karşılanamayacağını düşünen Tanzimatçıların çabaları sonucunda Sultan Abdülmecit’in fermanı ile öğretmen yetiştirmek amacı ile 16 Mart 1848’de İstanbul’da Darul-Muallimin adı ile ilk öğretmen okulu açılmıştır. Bu okula sadece erkek öğrenci alınıyordu. Programında yapılan değişikliklerle zamanla ilkokullar, liseler içinde öğretmen yetiştirilen üç bölümlü bir okula dönüştürüldü. 1870 yılında ilk ve orta öğretim kız mekteplerine kadın öğretmen yetiştirmek amacı ile Darul-Muallimat adı ile kız öğretmen okulu da açıldı. Öğrencilerine maaş bağlanan bu okullarda program tamamen fen bilimlerini ön plana alan bir eğitim modeline dayanmaktaydı. Bu okullar 1924 yılında Maarif Vekaletine bağlanmış ve kız öğretmen okulu ve erkek öğretmen okulu olarak adları değiştirilmiş vecumhuriyetin en önemli eğitim kurumlarından olmuşlardır. 1948 yılında kuruluşlarının 100. yılı kutlamaları çerçevesinde dönemin İlköğretim dergisinin 1 Temmuz 1948 yılı 249-251 sayılarında çeşitli hatıralar yayımlanmıştı. Bunlardan biri de o yıllara içerden bir yaklaşım getiren II. Maarif Kongresi (1943) heyetinde yer alan dönemin Talim Terbiye Dairesi Muamelat Müdürü Behiç Enver Koryak’ın hatıralarıdır. Bu hatıralarda akıcı bir dille bir dönemin panoraması çizilmektedir: DARÜ’L MUALLİMİN-İ ÂLİYE YILLARIM Biz girdiğimiz vakit öğretmen okulunun adı böyle idi ve yaşı henüz altmışla sayı- Eylül / 2010 lırdı. Üstad Hakkı Altunbezer’in kaleminden çıkma “Dar’ül Muallimin-i Aliye” yazısı Moda sırtındaki binanın demir parmaklıklı kapısında önce gözlerimizi aldı, sonra gitgide gönlümüzü sardı. Onun siyah cama pırıl pırıl altın işleyen istifinde hayalimiz nur ordusunun yolunu görürdü. İkiz “ayın”lar çoğalarak oradan fırlar, ellere “meşale-i irfan”ı tutuşturur, kalplere “azizm ve ümit”i doldurur ve ordu cehaleti, geceyi yıka yıka hep ilerlerdi. Merhum Altunbezer, ruhumuzun dokusunda bir altın nakıştır. Tek ve Çift kanatlı bölüklere ayrılmış büyük kapı... Kırmızı cepken ve poturlu kapıcı... Kenarlarına şimşirler, duvar çekmiş, tepesine ağaçlar kemer örmüş, beton köşeli orta yol… Siyah pelerinler bu dekorun içinde meydana çıkar veya gözden kaybolurdu. O zamanlar “Fikir Ordusu”nun üniforması pelerindi. Mayıs ayları Fener stadında ilk defa gençlik bayramı yapanlar, “Dağ başını duman almış” şarkısını ilk söyleyenler siyah pelerinlilerdir. Birini yakasından eteğine kadar daima ilikliyerek “Muallim Mim Cevdet” giyerdi. Öğretmen okulunu onsuz düşünmek mümkün
değildir. Mim Cevdet, İstanbul’u İstanbul eden her yeri öğretmen adaylarına tanıttı; ince sesini, derslerinkinden başka, kâh okullarının tarihini anlatırken “Cevdet efendi- Cevdet Paşa”yı yaşanan güne bağlayarak. Kâh yabancı dil müzekereleri yaparak, kâh bir meslek konusunu ele alarak yorulmadan ve bıkmadan öğretmen adaylariyle konuşmakta tüketti; nihayet gırtlağından hastalanıp göçtü. Öğretmen okulunun yetmişinci yılını Kadıköy’ünde kutlamıştık. Binanın deniz tarafına doğru inişli müsamere salonu tıklım tıklım misafir, öğretmen, öğrenci dolu idi. Işıklar hep sahneye birikip de koro ve orkestra okul marşına başlar başlamaz toptan ayağa kalkma ile kabaran heyecanımızı hiç unutabilir miyiz? Sanki ayağa değil, havaya kalkıyorduk. Ayat-ı hakikat okunur rayetimizde. Bu bayrak bulutların üzerinde dalgalanmıyor, uçlarıyle alnımızı okşamıyor muydu? Ye’sin ebedi hasmıyız, ümmidi muazzez Rehberlik eder mişyet-i zi-fikretimizde. Ölümüne henüz alışamadığımız Tevfik Fikret’in ruhu öğretmen okuluna armağanı olan marşın temposunda, şimdi bizimle beraber değil miydi? Cehlin, gecenin hadimiyiz… Kara cehli, karanlığı, geceyi yıkacaktık. “Ferda” bu idi. Her yıldırımda bir gece, bir gölge devrilir; Bir ufk-u iytila açılır… Ve arkasından başka bir marş: Yüksel ve yükselt! Ülkü sıtması marşlarla sona eriyor. Müsamerenin gerisinde ne var ki? Bize meslek ülküsünü aşılayan örnek öğretmenleri ilkin Kadıköy’ünde tanıdık. Faik Sabri, pencereleri Kalamış’a bakan coğrafya dersanesinde harita ve levhaları askılara geçirmiş, şemaları ve grafikleri renkli tebeşirlerle tahtalara çizmiş, vereceği dersin özetini çıkarmış, talebelerini beklerdi. Yeşil hasır perdeli resim dersanesinde Şevket Dağ’ı hazır, gün ışığını ayarlı, çifte modelleri sehbalarında, cilbentleri tek ki- şilik özel masalara dağıtılıyor bulurduk. Onun karşısında müzik dersanesini Musa Süreyya’nın sanatı, kibarlığı ve çok sesli okul şarkılarının ahengi doldururdu. Seracettin ya cebinde harvağ tohumları, ya elinde bir tutam bitki, hakim ve mürebbi, “nebatat” dersine gelirdi. Bazan da bizi bitkilere, Uzunçayır’a götürür, bu bilginin insana ekmek, peynir kadar lazım olduğunu söylerdi. Bedros sevimli titizliğiyle matematik dersinde biçimsiz ve hizasız rakam yazdırmaz, zihin hesabında gecikmeye tahammül etmezdi. Mahi Bey, geometri teoremlerini açmak ve tekrarlamakta sabır misalleri verir, Mesut Efendi kürsüsüne pürüzsüz bir “ilmiye” vekarıyle geçerdi. Fizyoloji dersine gelen Ebul Muhsin Kemal’i idare ağır alışının timsali gibi görürdük. Okulun başında ölen Servet, ne başarıcı bir insandı! Ya İhsan Şerif’le İhsan Sungur hangi öğretmen onlardan fazla sevilebilmiştir. Sınıfta sesi keser, çıt çıkarmaz, “Baba”nın yolunu gözlerdik. O dersini tavanda uzak bir noktaya bakarak anlatırdı, biz onun ağzının içine bakardık ev isterdik ki, ders hiç bitmesin, tarih hep böyle tatlı akıp geçsin. Tatbikatçı İhsan Bey elimizden tutup bizi öğrenci sırasından öğretim kürsüsüne çıkaran adamdı. Meslek “besmele”sini onun önünde çektik, ondan “destur” aldık. İlk dersimizin heyecanını o gördü, bize ilk cesareti o verdi. Onun ufuk açan derslerini daha küçük sınıflardan özlerdik. Bizi, o sınıflardan tanımağa çalışır, mütalaalarımıza gelir, teneffüslerimize katılır, rehberlik edecek yüz vesile bulurdu. Gelişmesinde başlıca âmil olduğu Talim ve Terbiye mesleğini okuldan sonra yıllarca Bakanlık Talim ve Terbiye Kurulu’nda da Müsteşarlıkta da irfanıyle destekledi. Aziz ölüler! Hepinizin kalbimizde yeri, kafamızda izi var. 1918 Sonbaharı, bozgun... Okulumuz Cağaloğlu’ndaki küçük binada. Mütareke, memleketi bir mengene gibi sıkıyor. Çözülüşü yakından Eylül / 2010 İstanbul Eğitim ve Kültür Dergisi gören asker arkadaşlarımız sınıflara dönmüş, hepimizde hüzün ve darlık duygusu. Şimdi İstanbul solgun bir güldü. Öksüz kalbime bir parça dökül, Solgun gül, solgun gül! Sonra 1919 Mayıs’ı. İzmir’in işgali, siyah bayraklar, Fatih ve Sultanahmet mitingleri, Halide Edip’in meydanlarda uzayan mazlûm sesi: ‘Türkler… Müslümanlar!... Karanlık günler içinde yaşıyoruz...’ Gece, okulun arka tarafındaki anfili salonda geç vakitlere kadar toplu duruyor, gazete idarehanelerinden haber bekliyoruz. Bu haberler acı, ezici, kahredicidir. Ama: Ye’sin ebedî hasmıyız… Çalışıyoruz. Dersler, el yazması Hayat dergisi… Küçük bir mukavemet havadisi gözlerimizi yaşartıyor, göğüslerimizi kabartıyor. Akşam yine heyecanla konuşuyoruz. Türk şairi Mehmet Emin’in bastırıp yaydığı “Türk’ün Hukuku”nu okuyoruz. 1919-20’de milli hareket büyümüştür. Bir gün Ruşen Eşref Ünaydı, kürsüsüne Anadolu’dan bir kalpakla dönüyor. Azm-ü Ümit... Sonra İstanbul’un işgali… Letafet apartımanı. Tekrar: Ufukta günün boynu büküldü… Arkasından Süleyman Nazif’in ateşten alevden hitabesi. Ve yaz sonlarında küçük vapurlar genç öğretmen gruplarını birer birer “vatan semti”ne götürüyor. Artık kimimiz dersanede, kimimiz kurtuluş cephesindeyiz. Daha sonra zafer, İstiklal ve Cumhuriyet. O zamandan beri kaç yaz geçti ve her yaz, eğitim ordumuza okullardan “meşale-i irfan”la donanmış ne kadar genç katıldı. Bir vakit ki gençler şimdi yaşlıdır, fakat yine yolda, hakikat bayrağının altındadır. Behiç Enver KORYAK (İlköğretim 1948, sayı 249- 251) 73
Page 2 and 3:
2 İstanbul Eğitim ve Kültür Der
Page 4 and 5:
4 Haberler Oryantasyon Semineri İs
Page 6 and 7:
6 Haberler Yeni Tiyatro Oyunları
Page 8 and 9:
8 Kültür Sanat Mevlana Araştırm
Page 10 and 11:
10 Projeler AB PROJELERİMİZ Proje
Page 12 and 13:
12 Röportaj “BAHÇEDE DÜŞEN HE
Page 14 and 15:
14 Röportaj önündeki en önemli
Page 16 and 17:
16 Deneme BENİM İLKOKULLARIM Hilm
Page 18 and 19:
18 Deneme İSTANBUL’DA BİR OYUNC
Page 20 and 21:
20 Deneme MERHABA... Halime TOROS
Page 22 and 23: 22 Deneme YAZI VE ŞİİR ATÖLYES
Page 24 and 25: 24 Röportaj “ESKİ İSTANBUL’U
Page 26 and 27: 26 Röportaj sokup tozunu alayım d
Page 28 and 29: 28 Şiir İSTANBUL ŞEHRİ ŞİİR
Page 30 and 31: 30 Makale MEDYA ÇAĞINDA ÇOCUK YE
Page 32 and 33: 32 Makale becerisi ileri yaşlarda
Page 34 and 35: 34 Makale AİLEDE AHLÂK EĞİTİM
Page 36 and 37: 36 Makale Her ailenin, çocuğun e
Page 38 and 39: 38 Makale anlama, onlara karşı ha
Page 40 and 41: 40 Makale EĞİTİMDE TOPLUMSAL Cİ
Page 42 and 43: 42 Makale raflardan arındırılmas
Page 44 and 45: 44 Makale EŞİTSİZLİK ÇAĞININ
Page 46 and 47: 46 Makale Hem yaş grupları, hem d
Page 48 and 49: 48 Makale herhangi bir gelişme olm
Page 50 and 51: 50 Makale OKULU LİDER GİBİ YÖNE
Page 52 and 53: 52 Makale TÜRKİYE’DE YABANCI D
Page 54 and 55: 54 Makale Küçük yaştaki öğren
Page 56 and 57: 56 Makale GÜVENLİ İNTERNET KULLA
Page 58 and 59: 58 Makale Bunun amacı, çocuğu te
Page 60 and 61: 60 Makale TOPLUMSAL ÇEVRE BİLİNC
Page 62 and 63: 62 Makale İnsanların ihtiyaçlar
Page 64 and 65: 64 Öykü leceğimiz üç şey, ned
Page 66 and 67: 66 Gezi Yazısı TARİHTE EĞİTİM
Page 68 and 69: 68 Gezi Yazısı puşideli sandukay
Page 70 and 71: 70 Eğitim Tarihi ADİLE SULTAN SAR
Page 74 and 75: 74 Araştırma AHMET HAMDİ TANPINA
Page 76 and 77: 76 Müzelerimiz İSTANBUL TÜRK VE
Page 78 and 79: 78 Seçtiğimiz Kitaplar Orhan Okay
Page 80: 80 Sinema Charlie Banks / Umudu Öl
show all

e-Dergi için tıklayınız... - İstanbul İl Milli Eğitim Müdürlüğü - Milli ...

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?