18.Sayı - Hacibektaslilar

More documents

Recommendations

Info

Ýran islamiyeti kýlýç zoruyla kabul etmiþti. Ýslamiyet öncesi çeþitli inançlarýn ve kültürlerin harmanlandýðý tarihsel bir birikimin zenginliðine sahipti. Ýsa’dan önce yedinci ile onuncu yüzyýl arasýndaki bir dönemde doðmuþ olan Zerdüþtlük Ýran’da yaygýn bir kabul görmüþtü. Zerdüþt anlayýþýna göre, insanýn kutsal görevi dünya üzerinde toplumsal adaleti saðlamak yolunda çaba göstermesidir. Ýnsan iyi ile kötünün ezeli savaþýmý içerisinde hapsedilmiþtir. Yaþarken gösterdiði düþünce, söz ve davranýþýna göre, insan, cennetin ya da cehennemin sonsuzluðuna gidecektir. Ýran’da doðup geliþen bir baþka dinsel-siyasal hareket de Mazdakçýlýktýr. Ýsa’dan sonra 5. yüzyýlýn baþlarýnda Sasani soylularýna karþý Horasan’lý Mazdak’ýn liderliðinde bir isyanla baþlayýp, soylularýn mücevherlerini meydanlara yýðýp yakan bu hareket, kötülüklerin mal mülk, zenginlikten kaynaklandýðýný öne sürerek bir tür ilkel komünizmi savunmuþlar ve bu inançlarýný bir süre de hayata geçirmiþlerdir Gerek Zerdüþtlük, gerekse de Mazdakçýlýk, daha sonra Ýslam içerisinde geliþen bâtini tarikatlarýnýn felsefi içeriðine önemli katkýlar saðlamýþlardýr. Araplar Ýslamiyeti kýlýç zoruyla yayýyorlar ve çok kan döküyorlardý. Ýran’da çok kan dökülmekle de kalmadý, Ýran kentleri yaðmalandý, kütüphaneler ateþe verildi, sanat eserleri tahrip edildi. Ancak köklü ve zengin bir kültürü olan Ýran, Ýslamiyet üzerinde etkisini gösterdi. Ýranlýlar daha çok Ýslamiyet içindeki hâkim mezheplere karþý olan mezhep ve anlayýþlara yakýnlýk duyuyorlar ve bu tür mezhep ve anlayýþlarda kendi kültürel varlýklarýný koruyabiliyorlardý. Hüseyin evladýný Sasanilerin varisi sayýyorlar, Ehlibeyt’in hakkýný korumak için Araplara direniyorlardý. Ali’nin oðlu Hüseyin’in son Sasani hükümdarý Yezdi-curd’ün kýzýndan olan çocuklarýný Ýranlýlar, Abbasilere karþý harekete zorluyorlardý. Bunu bilen Abbasi halifesi Me’mun, Ali oðullarýndan Ali Rýza’yý kendinden sonra halife olmak üzere veliaht yapýp kýzýný da ona , ama daha sonradan Ali Rýza’ya zehirli üzüm yedirerek öldürdü. 1 Özellikle Ýran, Hint, Yunan, Yahudi ve Hýristiyanlýk fikir ve akýmlarýnýn karþýlýklý etkileþimleri, sonradan Ýslamiyet’in de gelmesiyle ulaþýlan yeni sentezler, bu bölgede tasavvuf düþüncelerinin doðmasýna ve kýsa zamanda yaygýnlaþmasýna neden oluyordu. Iran önce Yunan, daha sonra Roma ve Bizans’la, çok sýký siyasal, sosyal ve ticari iliþkiler içerisindedir. Yüz yýllar boyu süren bu iliþkiler karþýlýklý kültür etkileþimlerini de birlikte getirmiþtir. Köprülü bâtýni kültürünün bu sentezlerden doðduðunu yazmaktadýr. 2 Bâtýnilik (Ýslam rasyonalizmi), varlýklarý zamanýn müspet bilimlerine uygun olarak yorumluyordu. Batini görüþüne göre her þeyi yöneten akýldýr. “Ýnsan-ý kâmil” denilen üstün bir akýl vardýr. Peygamber bir “insan-ý kâmildir”. Peygamberin mucizesi yoktur. Kuran Tanrý’nýn deðil, Peygamber’in sözleridir. Peygamber’in aklýnýn dýþa vurumudur. Peygamber, Cebrail dedikleri akýldan taþan bilgileri anlatým biçimine sokmuþtur. “Þüphesiz Kuran bir elçinin sözüdür” 3 ayeti de bunun kanýtýdýr. Peygamber halký yönetmek için akýldan taþan bu bilgileri zâhiri bir biçime sokmuþtur. Bâtinilikte dýþ görünüþ çirkindir. Ýslamýn dýþ görünüþü de çirkindir. Aslolan bâtýndýr, zâhir deðil. Bâtýnilik Arap istilasýna bir tepkidir ve o yüzden de Ýranlýlar ve Türkler arasýnda yaygýnlaþmýþtýr. Son derece gizli olarak çalýþtýklarý için, Batýniler kendi aralarýnda çok sýký kurallar ve denetim kurmuþlardýr. Ehli sünnete karþý olduklarý için hep yasaklanmýþ, kötülenmiþlerdir. Kimi koþullarda da bu baskýlardan kurtulmak için Ýslam akidelerine baðlý yeni sentezler oluþturmuþlardýr. 4 Çoðunluðu Sünni olan Ýran’da, Þiiliði resmi din olarak kabul ettiren Þah Ýsmail, daha çok Türkmenler arasýnda etkiliydi. Kendisi de bir Türkmen olan Þah Ýsmail, Türkçe nefesleriyle Horasan’dan Anadolu’ya, oradan Balkanlara kadar, Türkmen boylarýný etkilemiþti. Bu gün de Alevi geleneðinin içinde Hatayi olarak bilinen Þah Ýsmail’in önemli bir yeri vardýr. Mistik kiþiliðiyle 12. Ýmam’ýn habercisi olarak kabul görüyordu. Ortodoks Þiiler onu Þii saymazlar. Çünkü onun bâtýnilik kültüründen kaynaklanan sufi yaklaþýmlarýnýn Arap kökenli ortodoks Þiilikle baðdaþýr yaný yoktu. Dönemin pek çok siyasal-toplumsal hareketle önderi gibi, Þah Ýsmail’in de Ehlibeyt kanýndan geldiði söylenir. Bugünkü Ýran Þiiliði Þah Ýsmail’in yeðeni Abbas (1588–1629) döneminde biçimlenmiþtir. Abbas, Safavilerin baþkentini Tebriz’den SERÇESME ¸ Humeyni Radikalizmi Bölüm – I Vahap Erdoðdu Lanet olsun bu dünyaya Lanet olsun þu zamana Lanet olsun bu yazgýya Þu yabanýl Araplar beni zorla Ýslam yapmak için geldiler. Firdevsi, Þahname Isfahan’a taþýdýktan sonra, Türkmen etkisi azalýrken, Arap kökenli Þii mollalarýn yönetimde etkisi artmaya baþladý. Mollalar kadýlýk yapýyor, evlilik-boþanma iþlerine bakýyorlar, halka dini inançlarýnda önderlik ediyorlardý. Mollalar yönetimde etkileri olan, mülk sahibi, bir tür ruhban sýnýfýný oluþturuyorlardý. Abbas güçlü bir merkezi hükümet kurdu. Tahtýnýn geleceðini güvenceye almak için, büyük oðlunu öldürdü, ikinci oðlunun gözlerini oydu. Abbas’ýn torununun torunu, Þah Sultan Hüseyin, mollalarýn desteði ile tahta oturdu. Ama gene mollalarýn desteðindeki isyanla devrildi. Bu kargaþadan yararlanan Sünni Afganlar Ýsfahan’ý ele geçirip kenti yaðmaladýlar, Þah Sultan Hüseyin’i yakalayarak öldürdüler. Safavi hanedanlýðý böylece son bulmuþtu (1722). Anarþi ve kargaþa içindeki Ýran’da mollalar da etkisizleþmiþti. Ancak yüzyýlýn sonuna doðru yeniden güç kazanmaya baþladýlar. On dokuzuncu yüzyýlda güçleri yeniden þahlarý devirecek düzeye ulaþmýþtý. Kýrk sekiz yýllýk yöntemi sýrasýnda Ýngiliz þirketlerine, Yahudi bankerlere ülke kaynaklarýný rehin veren Nasýr Aldin, tütün tekelini Ýngilizlere verince, Molla Hasan Þirazi’nin boykot çaðrýsýna, Hýristiyan ve Yahudiler de dâhil, bütün Ýran halkýnýn yanýnda, Þah’ýn eþleri de uymuþ, tekel sözleþmesi iptal edilmiþtir (1891). 1906’da kabul edilen Anayasa ve ilk parlamento yine bu mollalarýn desteði alýnarak gerçekleþtirilmiþtir. 1798’de Napolyon Mýsýr’ý iþgal ederken Ýngiltere’nin Hindistan sömürgesine göz koymuþtu. Bu nedenle de Ýran onun için önemli idi. Rus Çarý ile de anlaþarak, Çardan destek sözü almýþtý. Ancak, Ýngiltere, özellikle Ýran Körfezini çök önceden güvence altýna almýþtý. Ama Napolyon’un bu manevralarýna karþý Ýran ile yeni bir anlaþma imzalamayý da ihmal etmedi (1801). Ýran’ýn Ýngiltere’den yana tavýr almasý karþýlýðý, Ýngiltere Ýran’a askeri ve teknik yardým yapacaktý. Bu arada misyonerler de Ýran’da boþ durmuyorlardý. 1811’de Doðu Hindistan Þirketi’ne baðlý kilise temsilcisi Henry Martyn önderliðinde bir grup Þiraz’da ilk misyonerlik üssünü kurmuþ ve Ýncil’in Acemce’ye çevrilmesine baþlamýþlardý. ABD misyonerlerinin de bu bölgeye ilgisi ayný döneme rastlar. Ýlk ABD misyonerlerinin Ýran’a geliþ tarihi 1834’tür. Amerikalý misyonerler 1871’de okul ve hastane açmaya baþladýlar. Anadolu, Ýran, Suriye ve Filistin’de faaliyete geçen misyoner okullarý, önce Müslüman olmayanlarý (Ermeni, Rum, Yahudi, vb) eðitiyorlardý, daha sonra Müslüman çocuklara da bu okullarýn kapýsý aralandý. On dokuzuncu yüzyýlýn baþýndan beri Ýran Rusya ve Ýngiltere arasýnda çýkar alaný olarak paylaþýlmýþ, kapitülasyon haklarý saðlamýþlardý. Bu ayrýcalýklar sonucu, Avrupa mallarý Ýran pazarýný istila etmiþti. Ýran yerli sanayi yok edildi. Ýran’dan Avrupa’ya afyon, pamuk ve halý ihraç edilebiliyordu. l850’lerin sonlarýna doðru, Hindistan ile Ýngiltere arasýndaki iletiþimi kolaylaþtýrmak için Ýngilizler Ýran telgraf tekelini ele geçirdiler. 1847’de Ýngiliz Baron Julius de Reuter, demiryolu, tramvay, maden iþletmesi, bütün sulama iþleri, ulusal bir banka ve öteki sanayi iþletme haklarýný almýþtý. Þah’ýn eþinin baþýný çektiði ulema buna karþý direndi, bu ayrýcalýklarý veren Baþbakan Mirza Han istifa etmek zorunda kaldý. Ama bu tür direniþler kalýcý sonuçlar veremiyordu. Yüzyýlýn sonuna doðru Ýran ekonomisini tümüyle denetim altýna alan Ýngiltere ve Rusya, politik geliþmeleri de tümüyle belirler hale gelmiþti. 1908’de Ýran’da petrol bulundu. 1909 yýlýnda Anglo-Iranian Petroleum Company (Ýngiliz-Ýran Petrol Þirketi) kuruldu. Petrol Ýngilizlerin eline geçmiþti. Ýngiltere’ye karþýtý gösteriler düzenledi. Ýngiltere’ye karþý Amerika’dan ve Rusya’dan yardým istendi. Rusya devrim öncesi kargaþasýný yaþýyordu, Amerika ise, bölge politikasýný Ýngiltere politikalarýnýn yedeðinde geliþtiriyordu. Ýran toplumunda mollalarla esnaf ve sanatkârlar iç içe yaþýyordu. Akrabalýk iliþkilerinin yanýnda, ekonomik ve toplumsal iliþkiler de bu kesimleri birbirlerine yaklaþtýran nedenlerdi. Çarþýcýlar (bazarî) adý verilen bu kesimler, Ýran’ýn politik yapýsýnda da önemli rol oynamýþlardýr. Ýran’ýn Anayasasý ve parlamenter sisteme geçiþi bu grubun 12 Sayý 18 Musaddik, hapiste torunuyla
SERÇESME ¸ liberallerle birlikte harekete geçmesiyle gerçekleþmiþti. Musaddýk’ýn Ulusal Cephesi de laikler, liberaller, komünistler ve çarþýcýlarýn birlikte oluþturduklarý bir hareket olacaktý. 1921’e doðru Ýran tam bir kargaþa içerisindeydi. Ýngilizler Bolþevik devriminin Ýran’a uzanacaðý korkusuyla, Kazak askerleri komutaný A- lbay Rýza’yý Tahran’a yönelttiler. Tahran’da hükümeti düþüren Rýza, yeni oluþturulan ordunun komutaný oldu. Baþkaldýran Kürt ve Arap aþiretlerini ezdi. Kýsa sürede baþbakanlýða yükselen Rýza, 1925’in sonunda parlamento Türk kökenli Kaçar Hanedanlýðý’na son verince, Þah unvanýný aldý. Rýza’nýn Þahlýðýna kadar uzanan yolun açýlmasýnda da mollalarýn etkili olduklarýný belirtelim. Ülkenin iki büyük dini lideri Rýza’ya itaat etmenin “dinsel görev” olduðu fetvasýný vermiþlerdi. Oysa Rýza Þah’ýn kafasýnda çok baþka þeyler vardý. Kapý komþusu Türkiye’nin yeni atýlýmlarýný hayranlýkla izliyordu. Ýki ülkenin karþýlaþtýklarý sorunlarda da benzerlikler vardý. Rýza Þah da ülkeyi kargaþadan kurtarmýþtý. O da monarþiyi yýkarak parlamenter demokrasi sistemini gerçekleþtirmek istiyordu. Ýran da Türkiye gibi, yabancýlarýn etkisinden kurtulmuþ, baðýmsýz bir ülke, Arap kültüründen arýnmýþ kendi kültürünü yaþayan, geliþtiren bir ülke olmak istiyordu. Ýran da Türkiye gibi, Batýlý bir topluma dönüþünce, yaþamakta olduðu bütün sorunlardan kurtulabileceðine inanýyordu. Rýza Þah önce güçlü bir ordu kurdu. Ardýndan hukuk sistemini deðiþtirerek mollalarýn kadýlýk olanaðýný ortadan kaldýrdý. Avrupa hukuk sisteminin kabulü ile mollalar yalnýzca evlenme ve boþanma iþleri, vb gibi iþlerle yetkili olacaklardý. Böylece mollalarýn çok önemli bir ekmek kapýsý kapatýlmýþ oluyordu. Kadýnlarý erkeklerle eþit kýlan yasalar, Müslüman olmayanlarý Müslümanlarla eþit sayan yasalar, zorunlu soyadý yasasý (kendisi Pehlevi soyadýný aldý), dini vakýflarýn denetimi, gelirlerinin devlete bildirilmesi zorunluluðu, ruhban sýnýfýnýn önemli gelir kapýlarýný kapamýþ oluyordu. Bu durum, yoksulluðun aðýr bastýðý mollalardan oluþan bir iþsizler ordusu yaratmýþtý. 1935 yýlýnda Avrupalýlar gibi giyinme zorunluluðu, mollalarýn sarýklý cübbeli dýþarýda dolaþmalarýnýn yasaklanmasý, Kâbe’ye hac ziyaretinin yasaklanmasý, ardýndan da kadýnlarýn çarþafla sokaða çýkma yasaðý, mollalarý sokaða dökmek için yeterli neden olmuþtu. Rýza Þah, bu direniþleri zor kullanarak bastýrýyordu. Rýza Þah daðýlýp parçalanmakta olan Ýran’ý bir ulus devlet haline getirmek için büyük çabalar gösteriyordu. Çay ve þekere tekel koydu. Sanayileþme çalýþmalarý baþlattý, demiryolu aðýný geliþtirdi, saðlýk ve eðitimde önemli reformlar gerçekleþtirdi. O zamana dek ilköðretim din adamlarýnýn elinde idi ve ilköðretime Kuran öðretimi ile baþlanýyordu. Ülkedeki tüm yabacý okullarý devletleþtirdi. Kadýn ve erkeklerin eþit koþullarda ve birlikte eðitim gördüðü ilk üniversiteyi açmýþ, eðitim için yurtdýþýna öðrenciler göndermiþti. Ýlköðretimin zorunlu hale getirilmesi, kýz ve erkek çocuklarýn ayný sýnýfta birlikte eðitim görmeleri, yine Rýza Þah tarafýndan gerçekleþtirilmiþti. 1930’larýn sonuna doðru kentlerin çoðu elektriðe kavuþmuþtu. Ancak okuma ve yazmayý bir Kazak subayý iken, kendi kendine öðrenmiþ olan Rýza Þah’ýn uygulamaya koyduðu ulusalcý politikalar, Ýngiltere gibi, Ýran’da büyük çýkar aðlarýný kurmuþ olan ülkeleri rahatsýz ediyordu. Ýngiltere’nin baskýsýna karþý ABD’nin desteðini saðlamak için, ABD petrol þirketi Standard Oil’e imtiyazlar vermesi de Rýza Þah’ý kurtarmaya yetmedi. Almanya’dan destek saðlama arayýþýna girdi, baþarýlý olamadý. Sonunda, Alman yandaþlýðý gerekçe gösterilerek, Ýngiltere tarafýndan tahttan indirildi ve Güney Afrika’ya sürgüne gönderildi. Yerine oðlu Rýza oturtuldu. Yeni Þah Ýngilizlerin her dediðini yapan bir kukla olmaktan öte gidemiyordu. Ýran halký açlýk ve yoksulluk içinde yaþarken, dünyanýn en kârlý þirketi olarak Ýran’ýn petrolünü dünya pazarýna süren Anglo-Iranian Petrol Þirketi imtiyaz alanlarýný daha da geniþletmek için hükümetleri deðiþtiriyor, parlamentoyu isteði doðrultusunda yapýlandýrabiliyordu. Ýranlý yetkililer petrol rafinelerine giremiyor, hesaplarýný, defterlerini denetleyemiyor, petrol alanlarýnýn yakýnýna bile yaklaþtýrýlmýyorlardý. 1945’de Azerilerin bir bölümü baþkaldýrarak Sovyet sistemine geçmeleri, 1946’da Kürtlerin devlet kurma giriþimleri, Ýran’da ulusalcý duygularý kabartmýþ, Ýngiliz-Amerikan kuklasý konumundaki Þah’a karþý tepkileri artýrmýþtý. Musaddýk’ýn önderliðinde ulusalcý güçlerin artan etkinlikleri karþýsýnda Ýngilizler, fazla direnememiþlerdi. Ýran ulusalcýlarý Ulusal Cephe adý altýnda Musaddýk önderliðinde iktidara geçince petrolü millileþtirmiþti. Bu olay, yalnýzca Orta Doðuda deðil, bütün dünyada emperyalizmin yeni stratejisinin de ilk adýmý oluyordu. Amerikan Merkezi Haberalma Örgütünün (CIA) darbeler ve suikastlar zincirinin ilk halkasý, Musaddýk’ýn traji-komik bir darbeyle iktidardan uzaklaþtýrýlmasý ile baþlayacaktý. Olayýn bir baþka yaný da, Humeyni iktidarýnýn ilk tohumlarýnýn bu dönemde atýlmýþ olmasýydý. Bundan sonrasýný CIA belgelerine dayanarak hazýrlanmýþ ABD kaynaklý kitaplardan özetleyerek verelim: Ocak 2006 15 Aðustos 1953 gece yarýsý. Saray Muhafýz Alayý Komutaný Nimetullah Nasiri cebine koyduðu Þah’ýn Musaddýk’ý azleden mektupla birlikte birkaç askeri kamyon dolusu askerle Genelkurmay Baþkaný Taki Riyahi’nin oturduðu evin kapsýný çaldý. Evde hiç kimse yoktu. Albay cipine bindi, Musaddýk’ýn evine yöneldi. Demokratik yoldan iktidara gelmiþ olan Baþbakana Þah’ýn azil emrini teblið edecek, eðer uymaz ise, onu tutuklayacaktý. Albay Nimetullah bunlarý kendi baþýna kotaracak yetenekte birisi deðildi. Bu plan CIA ve Ýngiliz Gizli Servisinin aylarca önceden baþlayan çalýþmalarýnýn uygulamaya konulmasýydý. Darbe ABD Baþkaný Eisenhower ve Ýngiltere Baþbakaný Churchill’in ortak emirleriyle planlanmýþtý. Geçtiðimiz yüzyýlýn baþýndan beri Ýngiliz Ýran Petrol Þirketi (AIOC) Ýran petrolünün üretimi ve pazarlamasý konusunda tekel kurmuþ bulunuyordu. Ýngiltere’nin dünyadaki bu en karlý þirketi Musaddýk tarafýndan ulusallaþtýrýldý. Hemen ardýndan Ýran Körfezinde Ramadan’daki ayný þirketin dev petrol rafinerisini de kontrol altýna aldý. Ýngilizler çýlgýna döndüler. Önce Uluslararasý Mahkeme’den ve Birleþmiþ Milletler’den Musaddýk’ýn cezalandýrýlmasýný istediler. Ardýndan donanmayý Ýran Körfezi’ne gönderdiler, daha sonra da Ýran ekonomisini felce uðratacak ambargo uyguladýlar. Halkýnýn gözünde bir ulusal kahraman olan Musaddýk inatla direndi. Ýngiltere Ýran’ý iþgal etmek istedi, ABD Baþkaný Truman’dan destek alamayýnca bu planýndan vazgeçmek zorunda kaldýlar. Ýki seçenek kalmýþtý, ya Musaddýk’ý kabul edecek ya da bir darbe ile iktidardan uzaklaþtýracaklardý. Ýngiliz ajanlarý darbe için harekete geçti. Bunu öðrenen Musaddýk Ýran’daki Ýngiliz Büyük Elçiliði’ni kapattý. Bütün Ýngilizler Ekim 1952’de sýnýr dýþý edildi. Yeniden Truman’a baþvuran Ýngilizler darbeyi CIA ile birlikte gerçekleþtirmek istediler, ancak Baþkandan yine destek görmediler. Kasým 1952’de Eisenhower baþkan seçilince iþler deðiþti. Seçim kampanyasý sýrasýnda Ýngiliz Gizli Servisi’nin yöneticilerinden Christopher Montague Woodhouse, CIA ve Dýþiþleri ile görüþmek üzere ABD’ye gitti. Oradaki görüþmelerinde gerçek gerekçelerini gizleyerek, Ýran’ýn komünist rejime kaydýðýna muhataplarýný inandýrmaya çalýþtý. Woodhouse beklediðinden de yüksek bir baþarý saðlamýþtý. Yeni yönetimin Dýþiþleri ve CIA’nin baþýna geçecek olan Dulles kardeþler bu söylenenlere inanmaya hazýrdýlar. Onlara göre ABD saflarýnda kararlýlýkla saf tutmayanlar düþman saflarýnda yer almýþ sayýlýrdý. Geniþ petrol rezervleri, Sovyetlerle olan uzun sýnýrlarý, güçlü bir komünist partisi ve ulusalcý bir baþbakanýyla Ýran, kýsa sürede komünizmin kucaðýna düþebilirdi. Ocak 1953’te Eisenhower Beyaz Saray’da göreve baþlayýnca, Dulles kardeþler ilk iþ olarak Musaddýk’ýn devrilmesini gündemlerine aldýlar. Bu hükümet darbesi konusunda CIA için de bir ilk olacaktý. Operasyonu gerçekleþtirmek üzere, Orta Doðu konusunda oldukça deneyimli CIA’nýn Asya ve Orta Doðu bölümü Þefi, Baþkan Theodore Roosevelt’in torunu 36 yaþýndaki Kermit Roosevelt görevlendirildi. Temmuzda Beyrut’a uçan Roosevelt, oradan araba ile Suriye ve Irak çöllerini aþarak Ýran sýnýrýnda içeri girdi. Ajanlarý tarafýndan kiralana Tahran’daki bir villada iki hafta sýký bir çalýþma yaptý. Ýngilizlerin daha önceki çalýþmalarý sonucu basýndan, subaylardan, politikacýlardan, yeraltý dünyasýndan ve mollalardan oluþan bir þebekeyi hazýr bulmuþtu. CIA bunlara aylýk maaþ ödüyor, karþýlýk olarak da hemen her gün Musaddýk’ý suçlayan yalan haber üretiyorlardý. Þah’ýn Musaddýk’ý azlettiði, yerine Emekli General Fazullah Zahýdi’yi atadýðý haberlerini yaydýlar. CIA Zahidi’ye 100 bin dolardan fazla para vermiþti. Sokak serserilerine ellerine tutuþturulan Þah fotoðraflarýyla Musaddýk’a karþý, Þah lehine sokak gösterileri düzenletildi. Basýndaki Musaddýk karþýtý yazýlar artmaya baþladý. Yazýlarda Musaddýk’ýn yalýzca komünist eðilimde olmadýðýný, tahta göz diktiði, Ýsrail’in desteðinde ve hatta Ýngilizlerin adamý olduðu yolunda doðrudan CIA tarafýndan hazýrlanan haberler iþleniyordu. Bu haberlerin imalatçýsý Richard Cottam o günleri anlatýrken Tahran’daki gazetelerin beþte dördünün kontrolleri altýnda olduðu ve yazdýðý her yazýnýn hemen ertesi günü Ýran gazetelerinde yayýmlandýðýný belirterek, hedeflerinin Musaddýk’ý “komünist iþbirlikçisi bir fanatik” olarak tanýtmak olduðunu söylemektedir. 5 Bütün bu kirli iþleri yürütürken Roosevelt’in önünde temizlemesi gereken bir pürüz daha vardý. Kiþiliksiz, pýsýrýk Þah’ýn elinden Musaddýk’ý (Devamý 14. Sayfada) 13 Nasýri, Þah’ýn Musaddiki azleden fermanýyla
Page 1 and 2: SERÇESME ¸ BÝLÝMLE GÝDÝLMEYEN
Page 3 and 4: SERÇESME ¸ seferinde. Peygamber e
Page 5 and 6: SERÇESME ¸ Kazakistan, Saymalýta
Page 7 and 8: SERÇESME ¸ Ocak 2006 söyleyemiyo
Page 9 and 10: SERÇESME ¸ Ýmam Ali Naki ile Ým
Page 11: SERÇESME ¸ þam Veliyettin Efendi
Page 15 and 16: SERÇESME ¸ davet etti ve eve gele
Page 17 and 18: SERÇESME ¸ Bu oluþum ise adýna
Page 19 and 20: SERÇESME ¸ DEYLEMÝ (HAÞÝM KUTL
Page 21 and 22: SERÇESME ¸ bilim adamý bunlarýn
Page 23 and 24: SERÇESME ¸ Kalender Çelebi Ayakl
Page 25 and 26: SERÇESME ¸ AVRUPA ALEVÝ BÝRLÝK
Page 27 and 28: SERÇESME ¸ Cem ve Semah Beþ Bin
Page 29 and 30: SERÇESME ¸ SERÇESME ¸ HALK OZAN
Page 31 and 32: SERÇESME ¸ Ocak 2006 Gözlerinde

18.Sayı - Hacibektaslilar

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?