18.Sayı - Hacibektaslilar

More documents

Recommendations

Info

SERÇESME ¸ 3. Aleviliðin etnik kimliði hakkýnda ne düþünüyorsunuz? Alevilik bir Ýslamî inanç sistemi olarak evrenseldir, ne belli bir bölgenin ve ne de belirli bir etnik grubun ya da ulusun inancý deðildir ki, etnik kimliði olsun. Özde ayný olmakla birlikte farklý kollar ve adlar altýnda Balkanlar’dan, Anadolu ve Ortadoðu’dan, Afrika’dan, Orta ve Güney Asya’ya ve Endonezya’m kadar çok çeþitli ülkelerde Alevilik inancý, Ortodoks Ýslam’ýn (Sünnilik ve Þiiliðin) dýþýnda aykýrýlýðýný, yani Ýslam heterodoksizmini yaþamaktadýr. Aleviliðin etnik kimliði yoktur; bu inanca baðlý olan bireyin Alevi inanç kimliði vardýr. Çünkü Alevilik inancýný yaþayan Türk, Kürt, Arap, Arnavut, Fars, Tacik, Afgan, Hint, Sasak, vb. çeþitli etnik kökenden topluluklar bulunmaktadýr. Türkiye Cumhuriyeti, 2005 Avrupa Birliði Türkiye Ýlerleme Raporu’nda isimlendirildiði üzere “Sünni olmayan Müslüman topluluk Aleviler”i resmen tanýmamakta ve Alevilik inancý ve kimliðini anayasal güvence altýna almamakta ýsrar ediyor. Bu, devleti yönetenlerin büyük ayýbý ve yirmi milyonu aþkýn bir büyük inanç topluluðu için dayanýlmasý güç bir zulümdür. 9 Kasým 2005 tarihli Ýlerleme raporuna düþülen not Türkiye Cumhuriyeti için hiç de iyi bir not deðildir: “Nüfusu 12-20 milyon arasýnda tahmin edilen Alevilerin, bir inançsal topluluk olarak resmen tanýnmamýþ olmasý sürmektedir.” (s.35) “Türkiye’de Sünni olmayan büyük Müslüman topluluk Alevilerin statü sorununda hiçbir ilerleme olmadý.”(s. 154). 4. Alevilik Din ve Kültür Arasýna Sýkýþmýþ Durumda mý? BÝRGÜN GAZETESÝ’NDE YAYINLANMAYAN ALEVÝLÝKLE ÝLGÝLÝ SÖYLEÞÝ Alevilik, Ne Ýslam’ýn Dýþýndadýr, Ne De Tam Kendisidir; Ýslam’ýn Diðer Dinsel ve Felsefi Ýnançlarla Baðdaþtýrmacý Bâtýni Yorumudur Ýnanç (inanma/iman), din demek deðildir; dinin içinde inanç vardýr, ama inancýn içinde her zaman din yoktur. Dine inanmak kadar felsefeye, bilime, sanata da inanmak baðlanmak vardýr. Dikkat edilirse din ve iman kavramlarý hep ayrý kullanýlýr. Alevilik de baþlý baþýna din deðil, dinsel inanç yaný aðýr basan sosyal, felsefi ahlaksal inanç sistemidir; kiþisel ve toplumsal yaþama biçim ve düzen veren kurallara (edeb-erkana) sahiptir. Aleviliðin bir yere sýkýþmýþlýðý sözkonusu deðildir. Aleviliði bir “kültürdür, kültürel anlayýþtýr” diye tanýmlamak doðru olamaz. Çok yanlýþ bir kullanýmdýr. Çünkü “kültür” sözcüðü gerçekte sosyoloji ve sosyal bilimler sýnýrlarý içerisindeki din, inanç, mezhep dahil pek çok sanatsal, felsefi, ahlaksal, vb. birçok kavramlarý içinde barýndýrýr. Bu tanýmlamanýn benimsenmesi demek, tapýnma törenlerimizin tüm ögelerini “folklor, halk oyunlarý, eðlenceden” ibaret olduðunu kabul etmektir. Zaten ibadet mekanýmýz olan cemevine “cümbüþ evi” demiyorlar mý? Bu taným resmi görüþtür, devletin Aleviliðe bakýþ açýsýdýr “Aleviliðin, inanç deðil Anadolu’ya özgü kültürel bir anlayýþ olduðunu” Diyanet Ýþleri baþkaný Prof. Bardakoðlu ilk kez göreve atandýðý günler söylemiþti. Garip deðil mi arkasýndan bir süre sonra, Diyanete karþý olduklarýný ve kaldýrýlmasýný söyleyen bazý kitle örgütleri ve vakýf yöneticileri tarafýndan ayný tanýmlar kabul gördü ve yinelenmeye baþladý. Diyanet’le bu görüþ noktasýnda birleþtiler. Bu nasýl açýklanýr bilemeyiz. Bölüm - II Ýsmail Kaygusuz Deðerli Canlar, Aralýk ayýnýn ortalarýna doðru, bir süredir Alevilik üzerinde söyleþiler dizisi yayýnlamakta olan Birgün gazetesinden Gülþen Ýseri aþaðýdaki sorularý göndererek, herhangi bir koþul ileri sürmeksizin bunlarý yanýtlamamý istedi. Aleviliðe iliþkin görüþlerini bildiðimiz gazetenin, doðrusu kendilerinden farklý düþünenlere de sayfalarýný açma demokrasi anlayýþýna sahip olduðunu umuyordum. Kuþkusuz söyleþiyi yayýnlama haklarý olduðu kadar, yayýnlamama haklarý da vardýr; örneðin yazýnýn uzunluðu, içeriði, gazetenin kurallarýna ve siyaset anlayýþýna aykýrý bulunmuþ olabilir. Ama bu sorulara kendilerinin anlayýþýna uygun yanýt vermem herhalde beklenmiyordu... Ýki bölüm halinde verdiðimiz yanýtlar çoðunluk kendi makale ve kitaplarýmýzdaki görüþlerimizin yinelenmesidir. Ancak toplu halde özetlenmiþ olmasý baðlamýnda yararlý olur düþüncesiyle tamamýný ekte veriyorum. Ýsmail Kaygusuz Birgün’ün Sorularý 1. Aleviliðin Ýslam içinde olduðunu söylüyorsunuz, peki Aleviliðin Ýslam dýþýnda olduðunu bir çok yazar kitaplarýnda belirtiyor ve bunu þamanlara kadar dayandýrýyor; siz bu konuda ne düþünüyorsunuz? 2. Aleviliðin doðuþu neden Hz Ali? 3. Aleviliðin etnik kimliði hakkýnda ne düþünüyorsunuz? 4. Alevilik din ve kültür arasýna sýkýþmýþ durumda mý? 5. Diyanetten beklentileriniz nelerdir? 6. Ýslam’ýn þartlarýný yerine getirmeyen Aleviliðe Ýslam içi demek ne kadar doðru? Milyonlarýn baðlý bulunduðu ve inandýklarý her þeyi batýl ve sapkýnlýk gördüðü ve inanç olarak kabul etmediði için baþkan Bardakoðlu Alevilik “kültürel eðilimdir inanç deðildir, kültürel ögelerin belirgin olduðu bir anlayýþtýr” diye her demecinde yineledi, durdu. Bir yazýmýzda þunlarý söylemek gereði duyduk: “Bizi ve inancýmýzý kafanýza ve keyfinize göre tanýmlama hakkýný size kim verdi? Hangi ahlak ölçüsüne sýðar bu? Alevi yazar ve araþtýrmacýlar: ‘Sünniler camide dedikodu yapmak ve birbirini çekiþtirmek için toplanýyor; namaz dedikleri de eðilip doðrularak, yere uzanarak yaptýklarý bir takým jimnastik hareketleridir. Bu nedenle Sünnilik bir çeþit bireysel ve toplumsal kültürel alýþveriþtir’ biçiminde tanýmlamalar yapsa tepkiniz ne olur ? Doðrusu bu bir merak konusudur!” 5. Diyanetten Beklentileriniz Nelerdir? Bu soruyu yöneltmiþ olmanýz beni tanýmadýðýnýzý ve bu güne kadar, özellikle Diyanet konusunda yazdýklarýmýzý okuma fýrsatý bulamadýðýnýzý gösteriyor. Öyle sanýyoruz ki, tamamý Diyanet’e, onun varlýðý, iþleyiþi ve baþýndakilere karþý yazýlmýþ yazýlarýmýzdan oluþturduðumuz “Alevilik, Diyanet, Siyaset” kitabýmýzý da görmemiþsiniz. Diyanetten hiç bir beklentimiz yoktur ve olamaz. Bu soruyu, Diyanet Ýþleri Baþkaný ile Alevilik tanýmýnda buluþanlara, bunu benimseyenlere sormak gerekir. Çaðdaþ-laik-demokratik bir devletin, öz sistemini belirleyen bilimsel (devlet) felsefesi vardýr, fakat asla resmi dini olmaz. Ama ülkemizde, laiklik kavramýnýn özüne ve anlamýna aykýrý, ‘Türkiye tipi bir laiklik’, devletin yapýsý içinde inatla sürdürülmekte ve ýsrarla savunulmaktadýr. Kýsacasý çaðdaþ demokratik devletin olmazsa olmazý, sosyo-politik anlamda bir laiklik yoktur Türkiye’de, çünkü devlet gizli bir resmi din uygulamasý içindedir; bu din Ortodoks Ýslam’ýn, yani Sünniliðin Hanefi Mezhebi’dir. Devlet, bu mezhebin inanç sistemi ve þer’i ilkelerini, Ýslam dininin kendisiymiþ gibi anlatmakta ve ilkokuldan üniversiteye kadar eðitiminin yapýlmasýna aracý olmaktadýr. Diyanet Ýþleri, resmi bir devlet kurumu olarak, 79 yýldýr büyüye büyüye ‘devlet içinde, sýnýrsýz olanaklarý,vakýflarý, bütçesi ve kadrolarýyla bir din devleti’ gibi siyasete egemen olmuþtur; toplam nüfusun üçte birini oluþturan Ýslam Heterodoksluðuna baðlý, yani Alevi, toplumunun inancýný Ortaçaðýn din devletleri anlayýþý çerçevesinde deðerlendirmektedir. Kendine özgü bir Tanrý anlayýþý ve ibadet kurumlarýyla bir Ýslamî inanç ve felsefi sistem olan Aleviliði kabul etmemekte ve bazen Hanefi mezhebinin bir tarikatý olarak tanýmlamakta, dolayýsýyla bu mezhebin ilkelerine uymayý dayatmakta. Bunu benimsetemeyeceðini anlayýnca “inanç deðil, Anadolu’ya özgü bir kültürel anlayýþtýr” tanýmýnda karar kýldý. Baðnaz ve katý anlayýþa sahip bir Diyanet’te ne yazýk ki, Alevilerin temsilini isteyenler bulunmaktadýr. Diyanette temsilini isteyenler de Aleviliðin ortodokslaþmasýna, yani asimilasyonuna hizmet etmektedirler. Abbasi heresiyograflarý, Osmanlý Þeyhülislamlarý Aleviliði, “aþýrý, sapkýn inanç veya sapmýþlarýn inancý” anlamlarýnda “guluv, rafýzilik, zýndýklýk”, vb. sýfatlarýný kullanýyor, ama bir ‘inanç’ olduðunu söylüyorlardý. Ayný ortaçað anlayýþýný sürdüren Diyanet ise bu sýfatlarý açýktan 6 Sayý 18
SERÇESME ¸ Ocak 2006 söyleyemiyor; oysa biz, Sünni ve Þiiliðin (Ortodoks Ýslam’ýn) katý dogmalarýný oluþturan Þeriatýn sapkýný olmayý hakaret deðil, onur kabul ederiz. Ancak daha kötüsünü yapýyor; varlýðýna yönelik tehlike gördüðü için, Aleviliði bir inanç olarak kabul etmeyip Ýslam dini ile baðýný kesme ve 1350 yýllýk bir Heterodoks Ýslam (Batýni Þiilik/Alevilik) tarihini reddetme gayreti içine girmiþtir, kendisine Alevilerden de yandaþ bularak. Öbür yandan temsil ettiði mezhepsel Ýslamlýðý (Hanifi þeriatýný) dayatýp, kendisine “ben Müslüman’ým diyen camiye gelsin, beþ þartý yerine getirsin” diyerek misyonerlik görevi yükleniyor dinsel eðitim öðretim ve yayýnlarýyla. Devletin ve toplumun çaðdaþlaþmasýnda Diyanet Kurumu’nun asla yeri olamaz. Bir tek yolu vardýr çaðdaþlaþmanýn: Diyanet Ýþleri Baþkanlýðýný ve ona baðlý yan kuruluþlarýn tümünü devletin resmi yapýsý içinden ve eðitim sisteminden çýkartýp, her türlü finans desteðini keserek inananlarýnýn maddi ve manevi yönetimine vermek! Çaðdaþ devletin üç temel taþý olan “laiklik, çoðulculuk ve demokrasi”yi yýkmaya yönelik dinsel ve inançsal kýþkýrtýcý siyaset söylemleri ve eylemlerini, aðýr yasal yaptýrýmlarla denetim altýnda tutarak; her türlü inançlara eþit uzaklýkta durup, inananlarýn inançlarýný, bu baðlamda her türlü düþünce açýklamalarýný ve tapýnmalarýný özgürce yapmalarýný saðlayýcý önlemler almak. Yukarýda adý geçen kitabýmýzda bu baðlamda sunduðumuz bir öneriyi ve gerekçelerini burada yinelemekte yarar görüyoruz: “Çaðdaþ devletin gerçek görevi, en baþta dinin ve dinsel tapýnmalarýný düzenlenmesini, kýsacasý din iþlerinin yürütülmesini devlet hizmeti olmaktan çýkartarak, bireyin din ve vicdan özgürlüðünü güvence altýna almaktýr… Devletin din iþlerine müdahalesi yalnýzca, dinsel düþünceler ve uygulamalarýn, devlet ve toplumun yaþamýný yoketmeye/yýkmaya yönelik eyleme dönüþmesi sýrasýnda olmalýdýr. Ancak, din ve inançsal sorunlarýn bu aþamaya gelmeden çözümü için, Türkiye’de yaþayan tüm din ve inanç topluluklarýnýn, çoðunluða göre deðil eþit bir biçimde, temsil edildiði ve bu temsilcilerin dönüþlü olarak toplantýlara baþkanlýk yaptýðý ‘Din ve Ýnançlar Yüksek Kurulu’ gibi bir hakemlik kurumu oluþturulabilir. Yýlda en fazla iki kere ya da gerekli olduðunda toplantýlar yaparak sorunlarýn çözümüne katkýda bulunur. Bu çeþit bir kurumun oluþturularak Cumhurbaþkanlýðýna baðlý olarak çalýþmasý saðlanabilir…” Yine baþka bir yazýmýzda dediðimiz gibi, Diyanet’in yeniden yapýlandýrýlmasý adýna atýlan ve atýlacak her adýmda, Türkiye tipi laikliðin sýnýrlarý daha da daralacaktýr. Diyanet kurumuna, hangi anlamda ya da hangi baðlamda olursa olsun konulan her taþ, laik-demokratik-çaðdaþ devlet yapýsýndan sökülüp alýnmýþ demektir, böyle biline! Diyanet Ýþleri Baþkanlýðýný, yarý özerklik vererek yeniden düzenleme dahil, çaðdaþlýk yorumuyla yeniden yapýlandýrma giriþimi, devlet içindeki bu teokratik yapýnýn kat be kat güçlendirilmesi demektir. Biz bu “yeniden yapýlandýrma”yla çaðdaþlaþtýrma düþüncesinin ardýndaki anlayýþlarý, Alevi toplumuna olduðu kadar, laikliðe ve demokrasiye hazýrlanan yeni tuzaklar olarak görüyoruz. Aslýnda Devlet Bakaný’nýn çaðdaþ bir yasayla Diyanet’i çaðdaþ yapýya kavuþturulacaðý demecinin ardýnda, ABD emperyalizminin “Büyük Doðu Projesi” siyaseti çerçevesindeki “Ilýmlý Ýslam”a uyum çalýþmalarýnýn bir parçasý olduðu gerçeði yatýyor. Ýþte bizim Diyanet’ten beklentilerimiz bunlar! 6. Ýslam’ýn Þartlarýný Yerine Getirmeyen Aleviliðe Ýslam Ýçi Demek Ne Kadar Doðru? Ýslam’ýn tek temel koþulu Tanrýnýn birliði ve Muhammed’in onun elçisi olduðuna inanmak, tanýklýk etmektir. Sadece bu temelde ortodoks ve heterodoks Ýslam birleþir. Alevi inancýnýn Þii ortodoksizmi ile paylaþtýðý nokta ise Ali’nin veliliðine, Tanrý dostu oluþuna ve Ehlibeytin (Muhammed, Ali, Fatima, Hasan ve Hüseyin) kutsallýðýna inanmak. Ýslam’ýn hepimize öðretildiði biçimde Kuran’da belirlenmiþ beþ vakit namaz, bir ay oruç, yýlda bir kez hac, zekat vb. beþ-altý þartý (altýncýsýný Þiiler ekler) þart yoktur; ortaya çýktýðý çaðýn sosyo-ekonomik ve siyasal koþullarý içinde bireyin ve toplumun din ve inanç çerçevesinde yaþamýný ve her türlü iliþkilerini düzenleyen yüzlerce (toplumsal, ahlaksal, vb.) rasyonelirrasyonel kurallar vardýr ve hepsi de Ýslam’da uyulmasý gereken koþullardýr. Bunlarýn da yer ve zamana uyum saðlayacak biçimde yorumlanarak yenilenip, düzenlenmesine Kuran izin verir. Heterodoks Ýslam, yani Alevilik inancýnda bu uyumu, Peygamberliðin (nübüvvet) yerine koyduðu Velilik (velayet) sýrrýný taþýyan ya da bu makamý temsil eden dönemin Ýmamý, diðer adýyla Velisi saðlar; kurallarý deðiþtirir, çaðýnýn koþullarýna uygun akýlcý biçimde yorumlar. Alevilik, Ýslam imparatorluklarý tarihi boyunca (Zeydi, Karmati, Fatými, Alamut-Nizari vb. devlet ve iktidar olma süreçleri dýþýnda) hep muhalif topluluklarýn dinsel inancýnda bu reformist uygulamalarý gerçekleþtirilmiþtir. Anadolu’da yaþayan Alevi- Bektaþilik inancýnýn Hacý Bektaþ Veli’nin Makalat’ýnda belirlenmiþ ve Buyruk metinlerinde ayrýntýlanan, olgun insan (insan-ý kâmil) mertebesine ulaþmak için inanan insanýn geçmesi ve uymasý gereken dört kapý ve kýrk makamýn kurallarý bunu açýkça göstermektedir. Ýslam’ýn çýktýðý dönemin düzenleyici kurallarý (Þeriatý) geliþen çaðlar içinde bilim ve akýl çerçevesinde terkedilmiþtir. Ortodoks Ýslam’da geliþme tersine olarak dine, akýl dýþý ve yönetici sýnýflarýn egemenlik çýkarlarýna uygun sokuþturmalar da sözde “yenilik” adýna yapýlmýþtý. Adlarýna ehlisünnet mezhepleri kurulmuþ kiþiler dahil olmak üzere bütün fakih ve müçtehitler zihinsel emeklerini halifelerin, sultanlarýn emirlerin, kýsacasý egemen yüksek yönetici sýnýflarýn çýkarlarý doðrultusunda kullanarak tefsirler (Kuran yorumlarý) yapmýþ, hadis derlemiþ-üretmiþ (Ýkinci Abbasi halifesi, bugünün deyimiyle bir hadis üretme bürosu kurdurmuþtu) ve dini, çeþitli uygarlýk, inanç, bilim ve felsefeyle karþýlaþtýrarak deðiþen toplumsal koþullara göre deðil, efendilerinin erklerini güçlendirecek biçimde kirletmiþlerdir. Ýþte tarih içinde dine karýþmýþ ve Ýslam dini olarak algýlanan, geleneksel dogmalar böylesine bilinçli sokuþturulmuþ. Sonra da içtihat kapýlarýnýn kapandýðýný ilan edilerek reformlarýn önü kapatýlmýþtýr. Al-Kolayni (ö.940) Usul al-Kafi eserinde anlattýðýna göre Ýmam Cafer Sadýk (ö.765), Abu Hanife ve arkadaþlarýný göstererek “Tanrýnýn dinine engel olan kimseler iþte bunlar; Allah’tan bize verilmiþ velilik ve yol göstericiliðimize ve açýkçasý kitaba, Allah’ýn dinine engel olanlar iþte bunlardýr” sözünü herhalde boþuna söylememiþtir. Ýslam’ýn þartlarýndan en önemlileri olarak bilinen (Namaz ve Hac) koþullarýndan kýsa örneklemelerle açýklamalarýmýzý sonlandýralým: Önce Namaz (Farsça), yani Salat’dan sözedelim: Ýslam’daki salat (tapýnma, dua), vakit ve cenaze namazý vb. biçimlenmeleri mezheplerin kendileri yaratmýþtýr. Kuran’ýn hiçbir yerinde kesin vakitlere, yer ve biçimlere baðlanmýþ tapýnma yoktur: “Gerçek olan, bir Müslümanýn günde elli ya da beþ vakit namaz kýlma zorunda olmasý deðil, fakat ‘Tanrýyý sýk sýk düþünmesidir’ (Kuran, 33:41). Yine Kuran’da yazýlý olduðu gibi, ‘Tanrýyý ayakta dururken, otururken ve yatarken’ (Kuran, 3:188) ve hatta ‘yaya yürürken ve at üstündeyken anýmsamalarý, zikretmeleridir.’ (Kuran, 2:24). Kuran’ýn hiçbir yerinde günde beþ kez ibadet etmek için açýk bir emir yoktur. Ayrýca sonraki Ortodoks Ýslam’ýn beþ vakit namaz reçetesinin kesin olarak Muhammed yaþarken saptandýðýna dair bir kanýt da yok. Ölümünden sonra ilk yüzyýl içerisinde düzenlenmiþtir.” Salat sözcüðü Kuran’da tam 85 kez geçtiði halde, beþ vakti belirleyen hiç bir açýklama yoktur. Sadece facr (sabah), maghrib (günbatýmý, akþam) ve isha (yatsý) vakitleri için bazý dolaylý göndermeler ya da söylemler vardýr. Peygamberin dünyadan göçüþünden 150-160 yýl sonra zuhr (öðle) ve asr (ikindi) vakitleri eklenerek Abbasi yönetimi (fýkýhçýlarý) tarafýndan beþ vakit resmileþtirilmiþtir. Bu dönemde Abbasi din bilginleri hadisler ürettikleri ve þeriat yasalarý (fýkýh) külliyatý çýkardýklarý dönemde üç vakit duaya öðle ve ikindi eklenerek beþ vakit salat olarak son biçim verildi. Ýbn Hajar Hadis Külliyatýnda anlattýðýna göre, Abu Darda bir misyoner görevi üstlenerek Baðdad’dan, üç vakit olarak bilinip uygulandýðý Medine’ye geldi; beþ vaktin nasýl kýlýnacaðýný Medinelilere gösterdi ve Baðdad’a döndü. Gerekçesi de Peygamberden iki vakit daha eklenmesini rivayet etmesiydi. Oysa buna karþýlýk, Abu Davut ve Nissai, Ammara bin Ruveba’nýn Muhammed peygamberin “sabahleyin ve akþam Tanrýya salat eda eden, dua eden mümünin cehenneme gitmeyeceðini” söylediði de rivayet edilmektedir. Büyük Hadis toplayýcýla- (Devamý 8. Sayfada) 7
Page 1 and 2: SERÇESME ¸ BÝLÝMLE GÝDÝLMEYEN
Page 3 and 4: SERÇESME ¸ seferinde. Peygamber e
Page 5: SERÇESME ¸ Kazakistan, Saymalýta
Page 9 and 10: SERÇESME ¸ Ýmam Ali Naki ile Ým
Page 11 and 12: SERÇESME ¸ þam Veliyettin Efendi
Page 13 and 14: SERÇESME ¸ liberallerle birlikte
Page 15 and 16: SERÇESME ¸ davet etti ve eve gele
Page 17 and 18: SERÇESME ¸ Bu oluþum ise adýna
Page 19 and 20: SERÇESME ¸ DEYLEMÝ (HAÞÝM KUTL
Page 21 and 22: SERÇESME ¸ bilim adamý bunlarýn
Page 23 and 24: SERÇESME ¸ Kalender Çelebi Ayakl
Page 25 and 26: SERÇESME ¸ AVRUPA ALEVÝ BÝRLÝK
Page 27 and 28: SERÇESME ¸ Cem ve Semah Beþ Bin
Page 29 and 30: SERÇESME ¸ SERÇESME ¸ HALK OZAN
Page 31 and 32: SERÇESME ¸ Ocak 2006 Gözlerinde

18.Sayı - Hacibektaslilar

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?