18.Sayı - Hacibektaslilar

Ýki kýtada topraðý, iki denize kýyýsý ve boðazý ile ünlü bir ilimiz
Çanakkale. Hemen hemen her ilimiz gibi Çanakkale ili de deðiþik inanç
ve kültürlerin buluþtuðu ve barýþýk yaþadýðý bir yerleþim yeri. Çanakkale
ilinde yirmi kadar yerleþim yerinde yörede ‘Türkmen’ diye adlandýrýlan
Alevi inançlý insanlar yaþýyor. Türkmen diye tanýmlanan Alevi yerleþim
yerleri:
Çanakkale Merkez Ýlçe Akçeþme Köyü, Civler Köyü Kemerdere
Mahallesi, Çiftlikdere Köyü, Denizgöründü Köyü, Dörtyol Köyü (bir
mahalle), Fevzi Çakmak (Mazýlýk) Köyü, Fevzi Çakmak Köyü Damyeri
Mahallesi, Elmacýk Köyü, Elmacýk Köyü Deðirmendere Mahallesi,
Kayadere Köyü, Kayadere Köyü Atikhisar Mahallesi, Kepez
Beldesi (bir mahalle), Ýntepe Beldesi Yeni Mahalle,
Ayvacýk Ýlçesi; Merkez Çiftlik Mahallesi, Güzelköy, Uzunalan,
Bahçedere, Kýztaþý, Mehmetalan Köyleri.
Bayramiç Ýlçesi, Merkez Aþaðý Karýncalý Mahallesi, Karýncalý ve
Koþuburun Köyleri.
Ezine Ýlçesi, Derbentbaþý ve Çepni Köyü.
Çanakkale Türkmenlerinin büyük çoðunluðuna yörede Çiçili adý veriliyor.
Çiçili, Ceceli sözcüðünün dönüþümü ile oluþmuþ bir sözcük. Ceceli/Cecelü
Türkmenleri Beðdili Türkmenlerinden olup Halep’te zorunlu
iskâna tabi tutulmuþ Dulkadýr Türkmenleridir. Rakka, Sivas, Adana,
Ýçel, Aksaray, Nevþehir ve Çorum çevresine de daðýlmýþ bir topluluktur.
Çanakkale’nin Fevziçakmak köyü ve etrafýndaki yerleþimlere Mazýcý
köyleri adý verilmektedir. Mazýcý bazý kaynaklarda bir oba adý gibi
topluma sunulsa da coðrafi terimdir. Mazýcý bir oba adý deðildir. Çanakkale
Türkmenleri içerisinde yine Beðdili Oymaðý’nýn bir obasý olan
Araplý topluluðunun üyeleri de bulunmaktadýr.
Çanakkale Türkmenleri cemleri düzgün yürütülürken aþinalýk, peþinelik,
müsahiplik gibi inanç gereklerini yerine getirirlermiþ. Ancak bu
gün Anadolu Alevilerinin yaþadýðý tüm sorunlarý Çanakkale Türkmenleri
de yaþýyor. Ana sorun ya dede yokluðundan ya da var olan dedelerin
eðitim eksikliðinden kaynaklanýyor. Uzun süre cemlere ara veren dedeler
cem yürütebilmek þöyle dursun baðlý olduklarý ocaðý ya da ocaklarýnýn
nerede olduðunu bile unutmuþlar. Çoðu dedelerin elinde cem için
en iyi yol gösterici kaynak olan ‘Buyruk’ bile bulunmamaktadýr. Muharrem
orucu az sayýda insan tarafýndan da olsa tutulmakta Aþure ise yöre
Sünni inançlý insanlar tarafýndan da yapýlmaktadýr. Yörede geniþ katýlýmlý
görgü cemleri yapýlmamakta, cem deyince akla musahip edinenler için
yapýlan kýsa soluklu cemler akla gelmektedir. Zaten Çanakkale merkez
dâhil hiçbir yerleþim yerinde cemevi yoktur.
Bu yöreyi tanýma ve gezmeye gelen Antalya Abdal Musa Derneði
Semah Ekibi Çiftlikdere ve Kayadere köylerinde semah dönüp deyiþler
söyleyip dostluklar kurduktan sonra Çiftlikdere köylülerinden de cemevi
yaptýracaklarýna dair söz almýþlardýr. Çanakkale Türkmenleri için ‘Büyük
Bayram’ Hýdrellez kutlamasýdýr. O güne ihtimamla hazýrlanmakta üç gün
boyunca köylerde kutlama ve bayramlaþma devam etmektedir. Hýzýr
Ýlyas söylencesi Çardak’ta Kumdili söylencesi adýyla yaþatýlmaktadýr.
Canlý ve yaþayan en önemli sembol ise Sarýkýz ve Kaz Daðý’dýr. Yöre
halký inanç konusunda bilgi açlýðý içerisindedir. Asimile olmamanýn yolunu
cemlerin süreklilik kazanmasýnda görmektedirler. Görsel yayýnlarýn
çoðalmasý asimilasyonun hýzýný kesecektir.
Çanakkale’de Kaþýkçý Dede, Sarý Dede, Arslanca Dede, Cýlbak Baba,
Kýzlar Ziyareti, Gelibolu’da Bayraklý Baba, Fikirli Sinan, Þerbetçi Baba
gibi yerler kutsal deðerler olarak yaþatýlmaktadýr.
Yöre Alevileri dýþardan gelen Alevi canlarýn da desteði ile Pir Sultan
Abdal Derneði’ni erkence kursalar da ilkeli, disiplinli, kararlý örgütlenmede
yol almýþ sayýlmazlar. Ýnançlarýndan doðan boþluðu doldurmak,
SERÇESME ¸
Çanakkale Pir Sultan Derneði ve Etkinlikleri
Ali Aksüt
4 Þubat 2006, Çanakkale
yeniden yapýlanmak, çocuklarýna kültürlerini miras býrakmak adýna Dernek
çalýþmasýna çok az insan katýlmakta, tüm iþler gönüllü iyi niyetli özverili
birkaç kiþiye kalmaktadýr. Bu insanlar da ne yaptýklarýnýn bilincinde
tüm olumsuzluklara karþýn inançla ve bilinçle çalýþmaktadýrlar.
Derneðe geniþ kitle desteði henüz saðlanamamýþtýr. 2005 yýlý dernek çalýþmalarý
açýsýndan olumlu geçmiþtir.
Benim Çanakkale’ye geldiðim dönemde baþkan olan Metin Mutlu ve
arkadaþlarý bir yýllýk bir çalýþma programý oluþturdular. Bu program çerçevesinde
yirmiye yakýn yerleþim yeri ziyaret edildi. Ali Aksüt ve Metin
Mutlu her yerleþim yerinde Aleviliðin dününü ve bu gününü anlattýlar.
Yapýlan konuþmalarýn ardýndan yöre sanatçýlarýndan Erhan Kayakýran,
Mustafa Esen, Serkan Karatepe, Ýbrahim Topalsoy katýlýmcýlara deyiþ ve
nefeslerden örnekler sundular.
13 Ocak 2005 günü Belediye Sosyal Tesislerinde Ali Aksüt ‘Anadolu
Aleviliðinin Dünü, Bugünü ve Felsefesi’ konulu bir söyleþi yaptý. Bu
geniþ katýlýmlý söyleþinin ardýndan 4 Haziran 2005 günü Akçeþme köyüne
kýr gezisine gidildi. Mart 2005 de Güzelyalý Adelya Otel’de canlar bir
yemekte bir araya geldiler. 16 Aralýk günü Þine Belediye Sosyal Tesislerinde
Grup Anadolu Ekspres, Erhan Kayakýran, Mustafa Esen, Özkan
Karaman ile Þenay Bulut adlý sanatçýlarýn katkýsýyla bir türkü gecesi
yapýldý. Dernek benzeri çalýþmalar yaparak bir boþluðu doldurmaya çalýþýyor.
Alevi dernek ve vakýflarý bilinçli, ilkeli donanýmlý dedelerle canlarý
düzenli bir biçimde buluþturuncaya dek Çanakkaleli Türkmenlerin de
sorunlarý yerinde sayacak.
Çanakkale Alevilerinin inanç geleceði kendi ellerinde. Ya çocuklarýna
bir inanç býrakacak zemini yaratacaklar ya da yok olacaklar. Dilek ve
çabalarýmýz iyi olmasýndan yana…
Esat Korkmaz Çanakkale’de
Yazdýðý yirmiyi aþkýn kitabýndan tanýdýðýmýz, gönül aynasýndan tasavvuf
balkýyan bilinç ile özdeþleþmiþ adeta bir mistik sözlüðe dönüþmüþ, Esat
Korkmaz, 4 Þubat 2006 günü Çanakkale Pir Sultan Abdal Derneði’nin
giriþimi ile yöre canlarý ile buluþtu.
Salonu dolduran canlara Esat Korkmaz’ý Ali Aksüt tanýttý. Bu tanýtýmýn
ardýndan Alevi deyiþ ve nefeslerinden örnekler sunmak üzere Þenay
Bulut, Mustafa Esen, Özcan Karaman, geldiler. Kýsa bir dinletinin ardýndan
Korkmaz uzun soluklu ama sýkmayan bir söyleþi yaptý. Aleviliðin
tarihsel ve inançsal boyutlarýný, inanç sembollerini, deðiþmez deðerlerini,
olmazsa olmazlarýný, neler yapýlmasý gerektiðini, örgütlenmenin neresinde
bulunduðumuzu, sorumluluklarýmýzý sýraladýktan sonra, ‘Bizler
yalnýz Alevilerin deðil tüm toplumun sorumluluðunu taþýyan bir inanç
mensubuyuz’ diyerek canlara sorumluluklarýný da hatýrlatarak sözünü
bitirdi.
Dernek baþkaný Metin Mutlu’nun Korkmaz’a ve kitleye teþekkürünün
ardýndan, canlar standa konulan tüm kitap ve takvimleri satýn alarak
çaðdaþ bir söyleþi dinleyicisi örneði sergilediler. Yarýnlarýný bilinçleri ile
kuracaklarýna inanmýþ canlar görme mutluluðu ise bizlere kaldý.
24 Sayý 18