18.Sayı - Hacibektaslilar

SERÇESME ¸
DERVIÞ BABA
Aðladýlar Þah Hüseyin’e
Ali Fatima’nýn nazlý çiçeði
Yolundu gülzardan güller aðladý
Dedesi Muhammed’in gözbebeði
Þah Hüseyin’im diyen diller aðladý
Ölüm döþeðinde çað’rýp yanýna
Muaviye dedi Yezid oðluna:
“Hasan’ý ben yedim Hüseyin sana”
Duyan iþiten kullar aðladý
O Yezid ki Þam’a halife oldu
Medine valisine buyruk saldý
Þah Hüseyin’ý biata zorladý
Bu zulmü gören gözler aðladý
Göçedip bir sure Mekke’de kaldý
Ali ailesi kedere daldý
Küfeliler gel diye haber saldý
Ona mektup yazan eller aðladý
Duydu ki Amr ibn ül-As geliyor
Bilenmiþ bir kýlýç, ölüm geliyor
Þah Hüseyin orayý terkediyor
Arkasýndan Mekkeliler aðladý
Akrabalar çocuklar ve kadýnlar
Yanlarýnda elli dört savaþçý var
Küfe’ye doðru çekmiþler katar
Eðlendiði konaklar yollar aðladý
Küfe yolunun tam ortasýndaydý
Müslim’in katlinin haberin aldý
Üzüldü sýzlandý, yoldan kalmadý
Ayaðý altýnda çöller aðladý
Hür bin askerle peþinde idi
Dört bin Kerbela’da onu bekledi
Fýrat’a ulaþmasý engellendi
Baðrý yanan kýz gelinler aðladý
Dönek Küfeliler utanmadýlar
Yezid’in ordusunda yer aldýlar
Sözde Ali Þiasý müslümandýlar
Ali’yi candan sevenler aðladý
Celal Abbas o ne yiðit eridi
Aldý kýrbalarý suya yürüdü
Kestiler kollarýn’ yine durmadý
Kýrbadan dökülen sular aðladý
Savaþan güçler genelde eþittir
Ýnsanlýk tarihi hiç görmemiþtir
Beþ bin zalim yetmiþ mazlum ne iþtir
Tarihteki tüm dengeler aðladý
Ýmam Al’ Asgar’ý havada tuttu
Ona Ýbn-i Sad’dan su talep etti
Zalim su yerine bir ok göndertti
Masumun boðaz’na, yaylar aðladý
Eli silah tutanlar þehit oldu
Hüseyin tek, asker içine daldý
Mübarek bedeni çok yara aldý
Düþtü topraða yerler aðladý
Þimr lain geldi oturdu göðsüne
Kesti kafasýný aldý eline
Onlar nasýl Ýslamýz der kendine
Peygamberini sevenler aðladý
Derviþ Baba lanet ehl-i Yezid’e
Bizim tevellamýz ol Ehl-i Beyt’e
Tam yetmiþ üç þehit, o susuz çölde
Aþura gününde tarih aðladý
30 Ocak 2006, Londra
(Baþtarafý 7. Sayfada)
Alevilik, Ne Ýslam’ýn Dýþýndadýr, Ne De Tam Kendisidir
rýndan Buhari ve al-Müslim’de salat ve vakitlerine iliþkin birbirinden farklý yorumlar bulunmaktadýr.
Ortodoks Ýslam’ýn koþullarýndan biri olan Kabe’nin ziyareti ve Hacca gitmenin zorunlu olmadýðý,
hatta gereksizliði üzerinde batýni ya da batýni olmayan birçok tanýnmýþ mutasavvýf düþünce
ve davranýþlarýyla görüþler belirtmiþlerdir. Yorumsuz olarak bazý örnekler verelim:
Ýlk kadýn mutasavvýf Basralý Rabia (Ö.801), Kabe’yi ziyaretinde baðýrarak þu sözleri söylediði
anlatýlýr: “Sadece taþtan ve tuðladan yapýlmýþ bir ev görüyorum; bunlarýn bana ne yararý var!”
Vasit kentinde Mazda (Zerdüþt), Kudüs’te ise Hýristiyan topluluklarý arasýnda yaþamýþ ve
Karmatilerle iliþkisi olan Hallac-ý Mansur (Ö.920), “Kabe’nin yýkýlmasý ve Hac tapýnmasýný müslümanlarýn
kendi evlerinde yapmasý gerektiðini” öðretiyordu
Koyu ortodoks, ehli sünnet inancýný kesin kurallara baðlayarak yeniden hayat kazandýrýp yükselten
ve Batýni düþmaný Ýmam Gazali (Ö.1111) bile Mekke’ye yaptýðý bir seyahat sýrasýnda;
Kabe’ye ve hac ziyareti ile birleþtirilmiþ paganizm törenleri ve hacýlarýn Siyah taþ için gösterdikleri
putataparlýk saygýsýný artan bir þaþkýnlýkla seyretmiþ. Bunlarýn Ýslam’ýn tektanrýcý inanç ve
anlayýþýyla uyuþmadýðýný yazmýþtýr.
Sufilerden Þibli (10.yüzyýl) eline alev alev yanan bir odun almýþ sokaklarda koþuyor ve
“Kabe’yi yakmaya gidiyorum!”diye baðýrýyormuþ. Neden yakmak istediðini sorduklarýnda: “Böylece
Müslümanlar Kabe’nin yeri ile deðil, sahibi (Tanrý) ile daha fazla ilgilenirler” diye yanýtlar.
Þemseddin Muhammed Tebrizi (Ö.1247/8) Makalat’ýnda þöyle diyor:
“Her þey insana fedadýr, insansa kendisine diyor; Arþa gitsen de faydasý yok, yedi kat yerin dibine
girsen de. Gönle, gönül sahibine yar olmak gerek. Bütün peygamberlerin, erenlerin, temiz
erlerin çalýþýp can vermeleri bunun içindir, bunu arýyorlardý. Bütün alem bir kiþidedir. Ýnsan
kendisini bildi mi, her þeyi bildi demektir... Kabe dünyanýn ortasýndadýr. Bütün alem halký yüzlerini
ona çevirir. Fakat þu Kabe’yi ortadan kaldýrdýn mý, birbirlerinin gönüllerine secde ettikleri
meydana çýkar. Onun secdesi bunun, bunun secdesi onun gönlünedir.”
Görüldüðü gibi Þems, secdenin-tapýnmanýn insana ve insan gönlüne olmasý gerektiðini söylüyor.
Bunun gerçek olmasýný da Kabe’nin ortadan kalkmasýna baðlýyor. Sonra Kabe’yi ziyaret
etmenin anlamsýzlýðý üzerine Þemseddin Makalat’ta Bayezid Bistami’den bir öykü anlatýyor:
“Tanrý rahmet etsin, Beyazid hacca gidiyordu. Adetiydi, hangi þehre varýrsa önce þeyhleri
ziyaret ederdi. Bir þehre vardý, oradaki büyük bir þeyhe gitti. Þeyh, Bayezid’in hacca gittiðini
öðrenince, ‘zahmet etme dedi, etrafýmda yedi kere dön. Kemerindeki paralarý da bana ver, yürü
git memleketine. Ey Bayezid, Kabe Tanrý evidir, ama þu gönlüm de Tanrý evi. Yalnýz o evin de,
bu evin de Tanrýsýna hamdolsun; o ev kurulalý Tanrý içine hiç girmedi. Halbuki bu ev yapýldýðý
günden beri, Tanrý bu evden hiç çýkmadý’. Bunlarý duyan Bayezid Bistami adamýn dediklerini
yerine getirip, evine geri döner.”
Kabe ve hac konusunda en akýlcý ve nesnel dünyaya dayalý sözler söyleyen Hacý Bektaþ Veli
olmuþtur:
“Ve hem beyt-ül mamur (yedinci katta bulunduðuna inanýlan Cennet köþkü) var, Kabe var.
Lakin gönül ikisinden dahi yeðdir… Ýnananýn gönlü Kabe’ye benzer. Kabe’ye varan ayaðý ile
yürür, ama gönül isteyen yüzü üstü yürüse gerek... Kabe’de ihram giymek, hakký batýldan seçmektir…Ve
hem yoldan taþ arýtmak, Kabe’de Arafat’ta taþ atmaya, kendi nefsini, (kötü) heveslerini
depelemek ise Kabe’de kurban kesmeðe benzer”
Þemseddin Tebrizi’nin Kabe’nin ortadan kaldýrýlmasý gerektiði anlayýþý, 10. yüzyýlda Kabe’den
Siyah taþý (Hacer-ül Esved) söküp götüren ve yirmi bir yýl (930-951) baþkentleri al-Ahsa’da tutan
Karmatiler ve kendi dedesi Nur Al-Din Muhammed II (1166-1210) zamanýndaki Nizari ÝsmailiAlevilerin
Kýyamet inancýndan gelmektedir. Alamut Ýsmaililiðinin Kýyamet dönemi inanç ve
felsefesini içeren Abu Ýshak Kuhistani tarafýndan 1200 yýlýnda yazýlmýþ Haft-i Bab-i Baba Sayyidna
yapýtýnda, Tanrýnýn bilinemeyeceði ve ulaþýlamayacaðýný ileri sürmenin kafirlik olduðu yazýlýdýr.
Kabe’yi ve tapýnaklarý ona ulaþmak için araç olarak kullanýlmasýna da þiddetle karþý çýkýlýr.
Þimdi biz size soralým; acaba yukarýda adlarýný verdiðimiz en tanýnmýþ zahirin ve batýnin bilginleri
olan mutasavvýflar Ýslam’ýn dýþýnda olduklarý için bu Ýslam’ýn hac þartýný reddetmiþ, eleþtirmiþ
yerine getirmemiþler? Hayýr, ama onlarýn yorumuna göre Kabe insandýr, hac etmek bir gönül
yapmaktýr; secde de insanadýr, çünkü Tanrý insanda, insan Tanrýda mevcuttur, birbirinden ayrý
gayri deðildir. Alevilerin Tanrýya tapýnma törenlerinin ve kurumlarýnýn, Ortodoks Ýslam’ýn bu
deðiþmez kalýplara sokulmuþ tapýnma eylemleriyle özde olsun, biçimsel olsun bir yakýnlýðý yoktur
ki, kabul etmedikleri þartlarý yerine getirsinler. Ama Muhammed’in Kýrklar meclisli, musahip
kardeþli, eþitlikçi ve paylaþýmcý; tanrýsal demokrasi ve adaletin uygulandýðý Medine Ýslamlýðýný yer
ve zaman koþullarýna uygun geliþtirerek uygulamýþ ve yaþadýklarý inancýn Ýslam’ýn özü olduðuna
inanarak tarihsel zulüm ve baskýlara direnmiþlerdir. Ýmam Cafer Buyruðu’nda toplu tapýnmalarý
Cem’in özellikleri þöyle vurgulanýr:
“Cem’de büyük küçük, güzel çirkin bir olur ve dahi Cem cennettir; müminleri (erkekler)
melek, müslümleri (bacýlar) huridir. Yedikleri cennet taamý, içtikleri cennet þarabý, giydikleri
cennet esvabýdýr...Pirlerin mürþidlerin evleri Makkeleridir. Onlarý ziyaret edenler binbir kere
hacý ve gazi olurlar; günahlarýndan kurtulup masum ve pak olurlar...”
Alevilerin yerine getirdikleri ve uyguladýklarý kendi inandýklarý Ýslam’ýn, yani Sünnilik ve
Þiiliðe aykýrý olan Ýslam’ýn koþullarýný yerine getiriyor ve öbürlerine inanmýyorlarsa, onlara
uymaya zorlanamazlar. Ayrýca yukarýda kýsaca deðindiðimiz, kaynaklar ve kanýtlara dayalý tarihsel
ve bilimsel gerçeklikler de onlarý haklý kýlýyor. Ancak Alevi-Bektaþiler hiç bir zaman da Sünni
ve Þiilere, kendi inandýklarý batýni Ýslam’ýn koþullarýný neden yerine getirmediklerini sorgulamamýþ
ve saygýlý davranmýþtýr. Ayný saygýyý onlardan da beklemeye haklarý vardýr.
8 Sayý 18