Preoperatif Oral Karbonhidrat Solüsyonu Kullanılmasının ... - TARD

TÜRK ANESTEZİYOLOJİ VE REANİMASYON DERNEĞİ
Türk Anest Rean Der Dergisi 2009; 37(6):374-382
Klinik Araştırma
Preoperatif Oral Karbonhidrat Solüsyonu Kullanılmasının
Hasta Anksiyetesi ve Konforu Üzerine Etkileri
Hilal Ayoğlu*, Bülent Uçan**, Öge Taşçılar**, Levent Atik***, Yeşim Macit Kaptan*, Işıl Özkoçak Turan*
Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Tıp Fakültesi *Anesteziyoloji ve Reanimasyon Anabilim Dalı, **Genel Cerrahi
Anabilim Dalı, ***Psikiyatri Anabilim Dalı
ÖZET
Amaç: Laparoskopik kolesistektomilerde açlık süresini azaltmak için kullanılan oral karbonhidrat solüsyonunun (KS)
hasta anksiyetesi ve konforu üzerine etkilerinin araştırılması amaçlandı.
Gereç ve Yöntem: Laparoskopik kolesistektomi planlanan 40 hasta iki gruba ayrıldı. Operasyondan önceki gece
(T1) hastalara durumluk ve sürekli anksiyetesini gösteren state trait anxiety inventory (STAI) testi uygulandı. Grup P’ye
operasyondan önceki gece 800 mL ve operasyondan 2 saat önce 400 mL oral KS içirildi. Kontrol grubuna (Grup K) bir
şey içirilmedi. Operasyon öncesi (T2) STAI testi yinelendi. Açlık, susuzluk, bulantı, üşüme, yorgunluk hisleri sorgulandı.
Olguların preoperatif, intraoperatif ve postoperatif dönemlerde vücut ısıları ve kan şekeri değerleri ölçüldü. Premedikasyon
uygulanmayan olgularda standart anestezi indüksiyonu ve sürdürülmesi gerçekleştirildi. Postoperatif analjezi
tramadol ile sağlandı. Postoperatif VAS değerleri, tramadol tüketimi ve bulantı-kusma değerlendirildi.
Bulgular: STAI’nin durumluk anksiyetesini gösteren bölümünde T1 ve T2 değerleri karşılaştırıldığında Grup P’de
azalma, Grup K’da ise artış gözlendi (p

H. Ayoğlu ve ark., Preoperatif Oral Karbonhidrat Solüsyonu Kullanılmasının Etkileri
GİRİŞ
Elektif cerrahi girişim uygulanacak hastalara
gece boyu açlık uygulaması genellikle
kabul görmekte ve rutin olarak uygulanmaktadır.
(1) Amaç, anestezi uygulaması sırasında
aspirasyon riskini azaltmak olarak
belirtilmekle, ancak gece boyu açlık ve
operasyon günü operasyon saatine kadar
aç olarak bekleme süreci, hastayı metabolik,
fizyolojik ve psikolojik sıkıntıya sokmaktadır.
(2) Perioperatif uygun yönetim
için, preoperatif açlık süresi olası kabul
edilebilir güvenilir sınırlar içerisinde kısa
tutulmalıdır. Yapılmış olan çalışmalarda,
operasyondan 3 saat öncesine kadar su
içilmesine izin verilmesinin, katı kurallar
halinde uygulanan gece boyu süren ve
operasyon öncesine kadarki açlık uygulamasına
oranla gastrik içeriği artırmadan
preoperatif susuzluk hissi ve anksiyeteyi
azalttığı, kişilerin kendilerini daha iyi
hissetmelerini sağladığı, ancak metabolizma
ya da karbonhidrat rezervleri üzerine
etkili olmadığı belirtilmiştir. (2-7) Son
yıllarda su yerine preoperatif açlık süresi
içerisinde özellikle karbonhidrattan zengin
preoperatif sıvı içeceklerin içilmesinin
preoperatif susuzluk, açlık hissi ve anksiyeteyi
azalttığı, insülin direncini düşürdüğü,
preoperatif hasta konforsuzluğunu,
postoperatif bulantı ve kusmayı azalttığı
belirtilmiştir. (8-10)
Preoperatif anksiyete, pre ve postoperatif
dönemdeki konfor düzeyi, hastanın
bireysel özellikleri, açlık süreleri, cerrahi
girişimin türü, uygulanan premedikasyon
ve sağlanan hastane koşulları gibi çok sayıda
etmenin etkileşimi sonucu oluşur. Bu
nedenle preoperatif oral karbonhidrat solüsyonu
(KS) uygulamasının farklı cerrahi
girişimler ve hasta grupları için değerlendirilmesi
gereksinimi vardır. Bu çalışmada,
hastaların konfor düzeyini görece daha az
etkilediği bilinen laparoskopik kolesistektomi
olgularında açlık süresini azaltmak
amacıyla preoperatif oral KS kullanımının
hasta anksiyetesi ve konforu üzerine etkilerinin
araştırılması amaçlandı.
GEREÇ ve YÖNTEM
Etik komite onayı ve bilgilendirilmiş hasta
onamları alındıktan sonra (ASA I-II) laparoskopik
kolesistektomi planlanan 40 olgu
randomize olarak iki gruba ayrıldı. Gastrointestinal
motilitede sorun, gastroözefajiyel
reflü, diyabetes mellitus, maltoz,
fruktoz intoleransı, zor hava yolu olasılığı
olanlar ile sigara içme, hareket hastalığı,
postoperatif bulantı-kusma öyküsü olan
hastalar çalışmaya alınmadılar.
Bağımsız bir araştırıcı tarafından operasyondan
önceki gece (T1) tüm hastalara
durumluk ve sürekli anksiyeteyi gösteren
State Trait Anxiety Inventory (STAI) testi
uygulandı (STAI testi 20’şer soruluk iki bölümden
oluşmaktadır. Testin ilk bölümü o
anda kişinin duygularını nasıl hissettiğine
yönelik soruları kapsar (Tablo I). Yanıtlar 4
puan üzerinden verilir. Örn: Şu anda sakinim:
hiç=1, biraz=2, çok=3, tamamıyla=4
gibi. Testin ikinci bölümü kişinin genel
olarak kendisini nasıl hissettiğine yönelik
soruları kapsar ve yine 4 puan üzerinden
yanıt verilir (Tablo II). Örn: Genellikle keyfim
yerindedir: hemen hiçbir zaman=1,
bazen=2, çoğu zaman=3, hemen her zaman=4
gibi).
Grup P’ye (n=20) operasyondan önceki
gece 24.00’de 800 mL ve operasyondan 2
saat önce 400 mL oral KS (Preop-Nutricia-%
12,5 karbonhidrat, 50 kcal 100 mL -1 , 290
mOsm kg -1 , pH: 5.0) içirildi. Kontrol grubuna
(Grup K) (n=20) ise bir şey içirilmedi.
Operasyon öncesi (T2) dönemde bağımsız
araştırıcı tarafından STAI testleri yine-
375

Türk Anest Rean Der Dergisi 2009; 37(6):374-382
Tablo I. STAI FORM TX-1 (durumluk kaygı ölçeği).
Hiç
Biraz
Çok
Tamamıyla
1. Şu anda sakinim
2. Kendimi emniyette hissediyorum
3. Su anda sinirlerim gergin
4. Pişmanlık duygusu içindeyim
5. Şu anda huzur içindeyim
6. Şu anda hiç keyfim yok
7. Başıma geleceklerden endişe ediyorum
8. Kendimi dinlenmiş hissediyorum
9. Şu anda kaygılıyım
10. Kendimi rahat hissediyorum
11. Kendime güvenim var
12. Şu anda asabım bozuk
13. Çok sinirliyim
14. Sinirlerimin çok gergin olduğunu hissediyorum
15. Kendimi rahatlamış hissediyorum
16. Şu anda halimden memnunum
17. Şu anda endişeliyim
18. Heyecandan kendimi şaşkına dönmüş hissediyorum
19. Şu anda sevinçliyim
20. Şu anda keyfim yerinde
(1)
(1)
(1)
(1)
(1)
(1)
(1)
(1)
(1)
(1)
(1)
(1)
(1)
(1)
(1)
(1)
(1)
(1)
(1)
(1)
(2)
(2)
(2)
(2)
(2)
(2)
(2)
(2)
(2)
(2)
(2)
(2)
(2)
(2)
(2)
(2)
(2)
(2)
(2)
(2)
(3)
(3)
(3)
(3)
(3)
(3)
(3)
(3)
(3)
(3)
(3)
(3)
(3)
(3)
(3)
(3)
(3)
(3)
(3)
(3)
(4)
(4)
(4)
(4)
(4)
(4)
(4)
(4)
(4)
(4)
(4)
(4)
(4)
(4)
(4)
(4)
(4)
(4)
(4)
(4)
Tablo II. STAI FORM TX-2 (sürekli kaygı ölçeği).
Hemen
hemen
hiçbir zaman
Bazen
Çok
zaman
Hemen
her
zaman
21. Genellikle keyfim yerindedir
22. Genellikle çabuk yorulurum
23. Genellikle kolay ağlarım
24. Başkaları kadar mutlu olmak isterim
25. Çabuk karar veremediğim için fırsatları kaçırırım
26. Kendimi dinlenmiş hissediyorum
27. Genellikle sakin, kendine hâkim ve soğukkanlıyım
28. Güçlüklerin yenemeyeceğim kadar biriktiğini hissederim
29. Önemsiz şeyler hakkında endişelenirim
30. Genellikle mutluyum
31. Her şeyi ciddiye alır ve endişelenirim
32. Genellikle kendime güvenim yoktur
33. Genellikle kendimi emniyette hissederim
34. Sıkıntılı ve güç durumlarla karşılaşmaktan kaçınırım
35. Genellikle kendimi hüzünlü hissederim
36. Genellikle yaşantımdan memnunum
37. Olur olmaz düşünceler beni rahatsız eder
38. Hayal kırıklıklarını öylesine ciddiye alırım ki hiç unutamam
39. Aklı başında ve kararlı bir insanım
40. Son zamanlarda kafama takılan konular beni tedirgin ediyor
(1)
(1)
(1)
(1)
(1)
(1)
(1)
(1)
(1)
(1)
(1)
(1)
(1)
(1)
(1)
(1)
(1)
(1)
(1)
(1)
(2)
(2)
(2)
(2)
(2)
(2)
(2)
(2)
(2)
(2)
(2)
(2)
(2)
(2)
(2)
(2)
(2)
(2)
(2)
(2)
(3)
(3)
(3)
(3)
(3)
(3)
(3)
(3)
(3)
(3)
(3)
(3)
(3)
(3)
(3)
(3)
(3)
(3)
(3)
(3)
(4)
(4)
(4)
(4)
(4)
(4)
(4)
(4)
(4)
(4)
(4)
(4)
(4)
(4)
(4)
(4)
(4)
(4)
(4)
(4)
lendi. Hasta konforunu değerlendirmek
amacı ile açlık, susuzluk, üşüme, bulantı,
yorgunluk hisleri de 4 nokta skalası ile (0=
hiç hissetmiyor, 1: hafif, 2: orta, 3: şiddetli)
değerlendirilerek sorgulandı. Operasyonlar
08.30’da başlatıldı.
Premedikasyon uygulanmayan olgulara
376

H. Ayoğlu ve ark., Preoperatif Oral Karbonhidrat Solüsyonu Kullanılmasının Etkileri
rutin anestezi indüksiyonu (tiyopental 5
mg kg -1 , fentanil 1 µg kg -1 , rokuronyum
0,6 mg kg -1 ) ve anestezi uygulamasının
devamlılığı (sevofluran- nitrözoksit %70
oksijen içerisinde) sağlandı, sıvı olarak da
iv 4-5 mL kg -1 saat -1 NaCl başlandı. İndüksiyon
sonrası nazogastrik sonda (mide oskültasyonu
yapılarak yeri doğrulandı) takıldı
ve intraoperatif gelen mayi miktarı
ölçüldü. Olguların preoperatif dönemde
vücut ısıları (timpanik membrandan ölçüldü),
glukometre kullanılarak (parmak
uçlarından alınan kandan) kan şekerleri
ölçüldü. Ölçümlere intraoperatif 20 dk.
aralıklar ile devam edildi. Oda ısısı 24°C
olacak şekilde ayarlandı. Her zaman uygulanan
hasta örtme işlemi dışında hastalar
dışarıdan ısıtılmadı. Operasyon sonunda
kas gevşetici etkisi (neostigmin-atropin
ile) antagonize edildi. Postoperatif analjezi
iv. Hasta Kontrollü Analjezi (HKA)
cihazı ile tramadol HCl bolus 20 mg kilit
süresi 15 dk. ve 4 saatlik limit 200 mg olacak
şekilde uygulandı. Postoperatif dönemde
ısı, kan şekeri, VAS (görsel analog
skala 0=hiç ağrı yok, 10=dayanılmaz ağrı
olacak şekilde) kullanılarak ölçülen ağrı
şiddetleri, tramadol tüketimi ile bulantı
(0: Hiç yok, 1: hafif, 2: orta, 3: şiddetli olacak
şekilde numaralandırılarak), kusma
(var-yok şeklinde) 0, 2, 8 ve 24. saatlerde
değerlendirildi. Grupların hasta konforu
yönünden karşılaştırılmasında hastaların
4 nokta skalasına göre dağılımları analiz
edildi. Bulantı şiddeti 2 ve üstünde olanlar
ile kusması olan hastalara antiemetik
olarak 10 mg iv. metoklopramid yapılması
planlandı.
İstatistiksel değerlendirmede SPSS 11.0
bilgisayar programı kullanıldı. Veriler
ortalama±standart sapma, Mann-Whitney
U, Wilcoxon, Pearson X 2 kare, Fisher kesin
ki-kare testi uygulandı. p

Türk Anest Rean Der Dergisi 2009; 37(6):374-382
Tablo IV. Preoperatif hasta konforuna ait sorgulama [n].
Konfor*
Grup P (n=20)
Grup K (n=20)
Açlık
0/15/4/1 0/12/6/2
Susuzluk
14/4/0/2** 5/9/5/1
Bulantı 18/2/0/0 16/4/0/0
Üşüme 8/12/0/0 5/12/3/0
Yorgunluk 15/5/0/0 11/9/0/0
*: (Yok/Hafif/Orta/Şiddetli), **: p

H. Ayoğlu ve ark., Preoperatif Oral Karbonhidrat Solüsyonu Kullanılmasının Etkileri
Tablo VI. Postoperatif bulantı derecelendirmesi ve kusması olan olgu sayısı [n].
Grup P
Grup K
Bulantı*
Kusma
(n)
Bulantı*
Kusma
(n)
0. saat
15/1/0/4** 1 11/4/4/1
2. saat
14/4/1/1 2 17/2/1/0
8. saat 16/1/2/1 3 14/5/1/0
24. saat 19/1/0/0 1 17/1/1/0
3
2
5
1
*: (Yok/Hafif/Orta/Şiddetli), **: Grup K ile karşılaştırıldığında p

Türk Anest Rean Der Dergisi 2009; 37(6):374-382
belirli koşullarda kendini nasıl hissettiğini
belirler. Sürekli kaygı ölçeği; bireyin içinde
bulunduğu durum ve koşullardan bağımsız
olarak kendini nasıl hissettiğini belirler.
Auerbach ve Spielberger (16) , hastanede
kalış süresi boyunca sürekli anksiyetenin
aynı düzeyde kaldığını, ancak durumluk
anksiyetesinin operasyon yaklaştıkça
daha da arttığını belirtmiştir. Perioperatif
durumluk anksiyetesinin postoperatif
ağrı, iyileşme ve hastanede kalış süresi ile
ilişkili olduğu belirtilmiştir. (15) Cerrahi öncesi
premedikasyon amacı ile sedatif ajanların
kullanımı STAI durumluk anksiyetesini
azaltmaktadır. (17) Çalışmamızda oral KS
kullanımının sedatif ajanlar gibi durumluk
anksiyetesi skorlarını azalttığını gözledik.
Preoperatif iyilik halinin KS’ları ile artmış
olmasının, açlık süresinin kısalmış olması
ile glukoz, insülin düzeyi ve enerji artışına
bağlı olabileceği belirtilmiştir. (10)
Preoperatif dönemde hasta konforuna yönelik
çalışmalarda hastaların uzun süren
bekleme sürecinde açlıktan daha fazla susuzluktan
yakınmakta olduğu belirtilmiştir.
(5) Çalışmamızda da benzer şekilde hastalar
susuzluktan daha fazla yakınmakta
idiler. Çalışmamız planlanırken kontrol
grubuna herhangi bir berrak sıvı içirilmesi,
özellikle susuzluk hissinin değerlendirilebilmesi
amacı ile planlanmamıştır. Oral
KS kullanılan grubumuzda susuzluk yakınmasının
daha az olduğunu gözledik.
Çalışmamıza benzer şekilde, Nygren ve
ark. (4) preoperatif oral KS kullanımının susuzluk
ve ağız kuruluğu hissini azalttığını
göstermiştir.
Cerrahi süreç ile travmaya metabolik yanıt
sonucunda, katabolik yanıt ile stres hormonları
(glukagon, kortizol ve katekolaminler)
salınır. (10,18) İnsülin etkilerinde bir
azalma ve sıklıkla da kompanzasyon amacı
ile insülin salınımında bir artış ortaya
çıkar. Artmış insülin salınımına karşın insülin
etkisi azalır. Kan glukoz düzeylerinde
bir artış ile insülin bağımsız diyabetes
mellitus durumuna benzer bir durum ortaya
çıkar. (18) İnsülin direnci oluşur. İnsülin
direnci hastanede kalma sürecini etkileyen
bağımsız bir faktördür. Oral KS’larının
içerdiği 50 g glukoz ile standart bir öğün
gibi insülin salınımını uyarabildiği, insülin
direncini azaltarak, hastaneden taburculuk
süresini kısalttığı belirtilmiştir. (10,13)
İntraoperatif dönemde genel anestezinin
etkisi ile birlikte vücut ısısının yaklaşık 1°C
düşebildiği belirtilmiştir. (19) Hipoglisemi de
sıklıkla hipotermi ile birliktedir. Preoperatif
döneme göre tüm olgularımızın vücut
ısılarında intraoperatif dönemde herhangi
bir düşüş saptanmamakla birlikte, preoperatif
tüm olgularımızın vücut ısılarının
36°C’den daha düşük olduğunu gözledik.
Anksiyetenin mide boşalmasını geciktirmediği
belirtilmiştir. (20) Sağlıklı erişkinlerde
oral 400 mL KS’u alımından sonra 90
dk. içerisinde tümüyle mideden boşaldığı
bilinmektedir. (20) Karbonhidrattan zengin
içecekler maltodekstrin polimerler içermektedir
ki bu onların standart glukoz
solüsyonlarına oranla daha düşük osmolalitede
olmalarını sağlar. (21) Düşük osmolalite
gastrik boşalma hızını artırır, gastrik
sekresyonu azaltır. Düşük osmolalite osmoreseptörlerin
(gastrik boşalma hızını
azaltan) daha az etkilenmesine neden
olur. Osmoreseptörlerin duodenumun üst
kısmına yerleştiğine inanılmaktadır. Polimerlerin
oligosakkaridlere hidrolizasyonu
bu noktanın daha distalinde gerçekleşiyor
olabileceği belirtilmiştir. (21-23) Karbonhidrattan
zengin solüsyonlar aynı zamanda
früktoz ve sodyum klorid gibi gastrik
boşalma hızını artıran maddeler de içermektedir.
(24,25) Çalışmamızda nazogastrik
sondadan gelen mayi miktarlarının kont-
380

H. Ayoğlu ve ark., Preoperatif Oral Karbonhidrat Solüsyonu Kullanılmasının Etkileri
rol grubu ile oral KS kullanan gruplarda
benzer olduğunu ve oldukça az olduğunu
(yaklaşık 6-7 mL) gözledik.
Laparoskopik cerrahi sonrasında bulantıkusma
insidansının % 37-72 arasında
olduğu bilinmektedir. (25-27) Oral KS kullanımının
insülin salınımına etkisi ile hipotalamik
serotonin sistemi üzerinde
etkisinin olası paralellik gösterebileceği,
bu nedenle postoperatif bulantı-kusma
insidansını azaltabileceği ve postoperatif
bulantı-kusmanın önlenmesinde multimodal
bir yöntem olabileceği belirtilmiştir.
(13,20,28) Biz de çalışmamızda postoperatif
ilk saatte (özellikle anestezinin etkisi
ile ortaya çıkabilecek bulantı-kusma varlığında)
bulantı kusmanın oral KS kullanan
grupta daha az olduğunu gözledik. Postoperatif
bulantı kusmanın önlenmesinde
preoperatif anksiyete giderilmesinin
önemi de çeşitli çalışmalarda vurgulanmıştır.
(29,30) Çalışmamızda oral KS kullanan
grupta preoperatif anksiyetenin daha az
olmasının da postoperatif bulantı-kusma
sıklığı üzerinde olumlu etkiye neden olabileceğini
düşündük.
Sonuç olarak, laparoskopik kolesistektomi
operasyonlarında oral karbonhidrat
solüsyonlarının, preoperatif açlık süresini
kısaltmak amacı ile kullanımlarının, preoperatif
anksiyete ve susuzluk hissi ile postoperatif
erken dönemde bulantıyı azaltarak
hasta konforunu artırdığı kanısına
varıldı.
KAYNAKLAR
1. Lindahl SG. Not only towards enhanced preoperative
comfort. Anesth Analg 2001;93:1091-2.
2. Diks J, van Hoorn DE, Nijveldt RJ, et al. Preoperative
fasting: an outdated concept? J Parenter
Enteral Nutr 2005;29:298-304.
3. Henriksen MG, Hessov I, Dela F, Hansen HV,
Haraldsted V, Rodt SA. Effects of preoperative
oral carbohydrates and peptides on postoperative
endocrine response, mobilization, nutrition
and muscle function in abdominal surgery. Acta
Anesthesiol Scand 2003;47:191-9.
4. Nygren J, Thorell A, Lagercranser M, et al. Safety
and patient well-being after preoperative
oral intake of carbohydrate rich beverage. Clin
Nutr 1996;16:(Suppl.1):28.
5. Hausel J, Nygren J, Almströ C, et al. Preoperative
oral carbohydrates improve well being
after elective colorectal surgery. Clin Nutr
1999;18:(Suppl. 1):80.
6. Splinter WM, Schaefer JD. Ingestion of clear
fluids is safe for adolescents up to 3 h before
anesthesia. Br J Anaesth 1991;66:48-52.
7. Read MS, Vaughan RS. Allowing pre-operative
patients to drink: effects on patients’ safety
and comfort unlimited oral water until 2 hours
before anaesthesia. Acta Anaesthesiol Scand
1991;35:591-5.
8. Hausel J, Nygren J, Lagerkranser M, et al. A
carbohydrate-rich drink reduces preoperative
discomfort in elective surgery patients. Anesth
Analg 2001;93:1344-50.
9. Diks J, van Hoorn DE, Henriksen M, et al. Preoperative
might improve postoperative voluntary
muscle function. Clin Nutr 1999;18(Suppl.
1):82.
10. Nygren J, Thorell A, Ljungqvist O. Preoperative
oral carbohydrate nutrition: an update. Curr
Opin Clin Nutr Metab Care 2001;4:255-9.
11. Thorell A, Alston-Smith J, Ljungqvist O. The effect
of preoperative carbohydrate loading on
hormonal changes, hepatic glycogen, and glucoregulatory
enzymes during abdominal surgery.
Nutrition 1996;12:690-5.
12. Furrer L, Ganter MT, Klaghofer R, Zollinger A,
Hofer CK. Preoperative fasting times: patients’
perspective. Anaesthesist 2006;55:643-9.
13. Hausel J, Nygren J, Thorell A, Lagerkranser M,
Ljungqvist O. Randomized clinical trial of the
effects of oral preoperative carbohydrates on
postoperative nausea and vomiting after laparoscopic
cholecystectomy. Br J Surg 2005;92:415-
21.
14. Fasting S, Soreide E, Reader JC. Changing
preoperative fasting policies. Impact of a national
consensus. Acta Anaesthesiol Scand
1998;42:1188-91.
15. Spielberger CD, Gorsuch RL, Lushene R, Vagg
PR, Jacobs GA. Manual for the State-Trait Anxiety
Inventory. Palo Alto : Consulting Psychologists
Press; 1983.
16. Auerbach SM, Spielberger CD. The assessment
of state and trait anxiety with the Rorschach
test. J Pers Assess 1972;36:314-35.
17. Ciccozzi A, Marinangeli F, Colangeli A, et al.
Anxiolysis and postoperative pain in patients
undergoing spinal anesthesia for abdominal
hysterectomy. Minerva Anestesiol 2007;73:387-
93.
18. Thorell A, Nygren J, Ljungqvist O. Insulin resistance:
a marker of surgical stress. Curr Opin Clin
Nutr Metab Care 1999;2:69-78.
19. Sessler DI. Temperature monitoring and perioperative
thermoregulation Anesthesiology
381

Türk Anest Rean Der Dergisi 2009; 37(6):374-382
2008;109:318-38.
20. Nygren J, Thorell A, Jacobsson H et al. Preoperative
gastric emptying effects of anxiety and oral
carbohydrate administration. Annals of Surgery
1995;222:728-34.
21. Sole C, Naokes T. Faster emptying for glucosepolymer
and fructose solutions then for glucose
in humans. Eur J Appl Physiol 1989;58:605-12.
22. Foster C, Costill D, Fink W. Gastric emptying
characteristics of glucose and glucose-polymer
solutions. Res Q 1980;51:299-305.
23. Hunt JN, Pathak JD. The osmotic effects of some
simple molecules and ions on gastric emptying.
J Physiol 1960;154:254-69.
24. Hunt JN. The site of receptors slowing gastric
emptying in response to starch in test meals. J
Physiol 1960;154:270-6.
25. Wilson EB, Bass CS, Abrameit W, et al. Metoclopramide
versus ondansetron in prophylaxis of
nausea and vomiting for laparoscopic cholecystectomy.
Am J Surg 2001;181:138-41.
26. Fujii Y, Saitoh Y, Tanaka H, Toyooka H. Antiemetic
efficacy of prophylactic granisetron,
droperidol and metoclopramide in the prevention
of nausea and vomiting after laparoscopic
cholecystectomy: a randomized, double-blind,
placebo-controlled trial. Eur J Anaesthesiol
1998;15:166-71.
27. Naguib M, El Bakry AK, Khoshim MH et al. Prophylactic
antiemetic therapy with ondansetron,
tropisetron, granisetron and metoclopramide in
patients undergoing laparoscopic cholecystectomy:
a randomized double-blind comparison
with placebo. Can J Anaesth 1996;43:226-31.
28. Orosco M, Gerozissis K. Macronutrient-induced
cascade of events leading to parallel changes in
hypothalamic serotonin and insulin. Neurosci
Biobehav Rev 2001;25:167-74.
29. Tarhan O, Canbay O, Celebi N, et al. Subhypnotic
doses of midazolam prevent nausea and
vomiting during spinal anesthesia for cesarean
section. Minerva Anestesiol 2007;73:629-33.
30. Gan TJ. Risk factors for postoperative nausea
and vomiting. Anesth Analg 2006;102:1884-98.
382