b32bf87a73ef9b90b1539a19e06e0faddff0534a

182 BEŞ ŞEHİR
Yahya Efendi, Kanunî'nin hususî hayatına karışacak
kadar cesur ve kendisini saydırmış bir adamdı.
Devrinin bütün ilim adamları gibi azil, tayin ve
terakkilerle geçen hayatında, padişaha darılmak ve
senelerce saraya uğramamak gibi şeyler de vardır.
Yahya Efendi, Beşiktaş ile Ortaköy arasında, çok
saffetti bir şiirde övdüğü bahçesinde yatar.
Zaten bu velîlerin çoğu hayatlarında ev, dergâh,
bahçe olarak mezarlarını hazırlarlar. Yaşadıkları ve
ibadet ettikleri yerler, onlar için bir çeşit koza gibidir.
Oraların mezarlık haline gelmesi daha sonra
ruhaniyetlerinden feyz almak isteyenlerin de onlara
komşu olmayı tercih etmelerindendir. İlâhî mağfiret
Yahya Efendi dergâhında âdeta güzel bir insan
yüzü takınır, ölüm burada, hemen iki üç basamak
merdiven ve bir iki sedle çıkılıveren bu bahçede
hayatla o kadar kardeştir ki bir nevi erme yolu,
yahut aşk bahçesi sanılabilir. Yahya Efendi dergâhının
kendisine mahsus zâmını olan ilhamlı yerlerin
başında saymalıdır.
Bahçe zevki bu devrin büyük merakıdır. Devrinde
çok meşhur bir beyit yüzünden ve biraz da
hayatının tesadüfleriyle Deli Birader adı verilen şair
Gazâlî de Beşiktaş'ta bir cami, bir hamam ve bir
bahçe yaptırmıştı. Bu bahçe ve ağaç meraklıları
içinde en zarifi, istanbul'un iklimini en iyi duyan ve
seveni Kanunî'nin veziri Siyavuş Paşa'dır. Çatalca
civarında yaptırdığı köşkün etrafını bir erguvan korusu
ile çevirmişti.
Sümbül Sinan, II. Bayezid'in veziri Koca Mustafa
Paşa'nın camiini zaptetmiştir.
İSTANBUL 183
Daha iyisi bu semti İstanbul peyzajının şairinden
dinliyelim:
Ahiret öyle yakın seyredilen manzarada,
O kadar komşu ki dünyaya duvar yok arada,
Geçer insan bir adım atsa birinden birine
Kavuşur karşıda kaybettiği bir sevdiğine.
Ne ledünnı gecedir] Tâ ağaran vakte kadar, '
Bir mücevher gibi Sünbül Sinan'ın ruhu yanar.
Fakat bu camiin bahçesi küçük bir Panteon'dur:
Sarmaşıklar, yazılar, taşlar, ağaçlar karışık,
Hâfız Osman gibi hattatla gömülmüş bir ışık,
Bu mezarlıkta siyah toprağı aydınlatıyor,
BeUi, kabrinde O, bir nuûra sarılmış yatıyor.
Bu camiin bahçesine girenler, onun havasında
dolaşanlar bu Koca Mustafa Paşa'nın, II. Bayezid'in
berberi olduğunu ve kapıcıbaşısı iken sureti hususiyede
gönderildiği italya'da Cem Sultan'ı zehirlemeye
muvaffak olduğu için vezirliğe erdiğini ve belki
de Gedik Ahmed Paşa gibi büyük bir gazinin öldürülmesinde
rol oynadığını bilmem hatırlarlar mı?
Fakat kiliseden değiştirilmiş cami, o küçük kabristan,
Sünbül Sinan'ın kendisi, yambaşında etrafı Yesarî
yazısıyla çevrilmiş, yıldırım vurmuş çınar orada
İstanbul'un en güzel manzaralarından birini yapar.
Şüphesiz yarın bu peyzaj da değişecek. Şimdi
çorap atelyesi filân gibi şeyler olan o eski harap ko-