Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
208 BE$ ŞEHİR<br />
mecid'in ilk saltanat senelerinde bazı Müslümanlar<br />
da bu gezintilere karışmağa başlamıştı. Kaldı ki Hıristiyan<br />
halk gibi Müslüman halk da, bilhassa kadınlar,<br />
bu gezinti yollarının biraz ötesinde şehrin bahçeleri<br />
gibi telâkki edilen bu mezarlıklara sık sık gidiyorlardı.<br />
Her iki mezarlığın etrafında kahveler vardı.<br />
Nerval'in şark seyahatinde bahsettiği kahve ve<br />
Rumen müziği dinlediği salaş ve eğlence yeri Aşmalı<br />
Mescit tarafmdaydı — belki de Melling'de veya Allom<br />
albümünde gördüğümüz kahvedir —. Yemek yediğini<br />
ve şarap içtiğini söylediği salaş ise Ayaz Paşa'-<br />
da idi. Théophile Gautier'den Bayezid ve Şehzadebaşı<br />
taraflarında bu gezintilerin Müslüman halk arasında<br />
başladığım öğreniyoruz. Gautier Türk kadınlarından<br />
bahsederken zannedildiği kadar hürriyetsiz<br />
olmadıklarını, yanlarında harem ağalan bulunmak<br />
şartıyle gezmekte serbest olduklarım ve bilhassa<br />
zengin şehirli ve yüksek rütbeli memur hanımlarının<br />
akşamları Bayezid taraflarında araba ile gezdiklerini<br />
söyler. Namık Kemal'in Intibah'mda, Ekrem Beyin<br />
Araba Sevdası'nda bahsettikleri Çamlıca gezintileri<br />
gibi bazı Boğaziçi mesirelerindeki gezintiler de<br />
bu devirde başlamıştı. Tanzimat Türk kadınının da<br />
hayat şartını değiştirmîştT. Ilk Türk românlariTidan<br />
Beyogıu cuşınaakı atlı gezintilerin AbduTazlz" devri<br />
sonunda devam _ettiğir>r 'EfliyjaruZj. Şüphesiz bu devirde<br />
Bayezid'den iki yana doğru da bu atlı gezintiler<br />
vardı. Fakat bu ilk piyasaların asıl revnakım veren<br />
saraydan başlayarak yavaş yavaş moda olan araba<br />
idi. Yaya halk bu gezintilere gerek Beyoğlu'nda,<br />
gerek İstanbul tarafında iştirak ediyordu. Bayezid<br />
camiinde ramazanları açılan sergiler kibar halkın<br />
İSTANBUL 309<br />
toplantı yerleriydi. Bayezid ile Şehzadebaşı arasındaki<br />
akşam gezintisinin asıl mevsimi ramazandı.<br />
İkindi ile iftar arasındaki boş zamanda vaiz dinlemeğe<br />
gelen şık hanımlar ye beyler yirmi otuz yıl evvel<br />
yeniçerilerin kuş uçurtmadıkları bu yolda şüphesiz<br />
Çamlıca'dan ve Boğaz mesirelerinden biraz daha çekingen<br />
ve ihtiyatlı dolaşıyorlardı. Hakikatte bu piyasalar<br />
1848 ihtilâlinden evvel Kral Lui Filipin de iştirak<br />
ettiği Boulevard Italienne ye Grand Boulevard'-<br />
daki arabalı gezintilerin bize kadar gelmiş uzak serpintileri<br />
idi.<br />
Ramazan geceleri, itibarım soranları İstanbul tarafında<br />
da tiyatro ile paylaşacak olan Karagöz'ündü.<br />
Karagöz o kadar ramazana mahsus bir şeydi ki<br />
repertuvarı bile yirmi sekiz — Kadir gecesi ve ilk<br />
gece tabiatiyle çıkıyordu — oyun üzerine idi.<br />
Şehzadebaşının asıl rağbet devri tiyatro zevkinin<br />
başlamasından ve bilhassa İstanbul tiyatrolarının<br />
Gedik Pâşa'dan Şehzadebaşına geçmesinden sonradır.<br />
Muallim Naci, Fazlı Necip'e yazdığı tiyatro mektuplarını,<br />
o Avrupa hasreti ve muasır hayat imrenişiyle<br />
dolu acemilikleri şimdi yavaş yavaş eskici<br />
dükkânı, hırdavatçı, otomobil tamircisi, kolacı gibi<br />
şeyler olan ve bütün cadde gibi her gün biraz daha<br />
yıpranan manzarası şehrin bugünkü iktisadî vaziyetini<br />
en sahih istatistiklerden daha sıhhatle veren bu<br />
çaycı dükkânlarında — bilhassa Reşid Efendi'ninkinde<br />
— düşünmüş, Recai zade'nin dil düşüklüklerine<br />
ve yukarıdan bakışma biraz da bu çayhaneden<br />
hiddet etmişti.<br />
14
Change language