Genetik Ders Notları 1998 - Akademik Bilgi Sistemi - Kafkas ...

amino asiti belirlemesi mümkündür. Ancak proteinleri meydana getiren amino asit
sayısı 20 dir. Geriye kalan 44 kodondan bir bölümünün proteinlerin başlama ve bitiş
noktalarını belirlediği diğerlerinin ise boş şifreler olduğu kabul edilmektedir.
Sitoplâzmaya geçen m-RNA giderek kendisini ribozom üzerine monte eder ( sekil 8).
Ribozomlar nukleoprotein yapısında cisimciklerdir. Şekilde her bir kodon ayrı bir kalıp gibi
gösterilmiştir. Sitoplâzmada bulunan t-RNA'lar ortamdaki amino asitleri yakalayarak
ribozom üzerine getirirler ve sırası gelmişse taşıdıkları amino asiti uygun olan kalıba
yerleştirirler. Uç uca eklenen amino asitler böylece bir protein molekülünü meydana
getirmiş olurlar.
Ribozom üzerinde amino asitlerin sıralanması m-RNA'daki organik bazların
sıralanmasına bağlıdır. Her bir proteinde yüzlerce hatta binlerce amino asit
bulunabildiğine göre m-RNA üzerindeki baz sıralanmasının büyük bir intizam ile
işlemesi gereklidir. Organik baz sıralamasında meydana gelecek herhangi bir yanlışlık.
yanlış bir şifreye o da protein yapısında yanlış bir amino asitin yer almasına neden olur.
İlk bakışta. bir protein yapısındaki yüzlerce amino asitten bir tanesinin yanlış olması
önemsenmeyebilir. Gerçekten bazı hallerde bir veya bir kaç amino asitin varlığı
fenotipte fark edilmeyebilir. Bazen de bir yanlış amino asit ferdin yaşama gücünü
tamamen yok edebilir.
İnsanlarda Orak hücreli aneminin sebebi, 300 amino asitten meydana gelen
hemoglobin proteininde glutamik asitin yerini valinin almasıdır. Böylece canlı
organizması kimyasal ve biyolojik reaksiyonların büyük bir intizam içinde işlediği bir varlık.
bir laboratuar gibidir. Bu durumu da kontrol eden DNA'dır.
Ribonukleik asitte 4 bazla şifrelenen bilginin 20 amino asitle belirlenen protein
Şekil 8. Ribozom üzerinde amino asitlerin uç uca gelmesiyle protein
sentezlenmesi
18