Genetik Ders Notları 1998 - Akademik Bilgi Sistemi - Kafkas ...

değişiklik hem fekondasyonun (döllenmenin) hem de embriyonun gelişmesini güç
duruma sokar. Bu türlü değişiklikler fekondasyonun ve embriyonun gelişmesinin güç
olması nedeniyle sonuçlanmış kabul edilir. Az etkili mutasyonlar ise anomalilerin
oluşmasına neden olurlar. Yada beden fonksiyonlarının değişik gelişmelerine sebep
olurlar. Mutasyonların çoğu az etkilidir. Yetiştiriciyi ilgilendiren faydalı kalıtsal
değişiklikler pek çok değildir. Bazen aynı lokustaki gen farklı mutasyonlara
uğrayarak multipl allelleri meydana getirir. Tavşanlarda tüy rengini belirleyen A dan
a ch , a h , ve a mutasyonla meydana gelmiştir. Multipl allellerden herhangi birinden
diğerine mutasyon olabilir ve mutasyon hızları da farklıdır.
Mutasyonlar çoğu zaman bizim istediğimiz durumları yaratmaz. Mutasyona
uğramış bir gen, tekrar mutasyona uğrayarak yabani (ilk) formuna dönebilir (İleri ve
geri mutasyon). Mutasyona uğramış genler çoğunlukla resesif yapılıdırlar ve
çoğunlukla kötü tesirlidirler. Buna karşılık normal durumda resesif olup da değiştiği
zaman dominant etkili duruma geçen genler de vardır. Keçilerde normal boynuzluluk
resesif genler tarafından meydana getirilir. Bunun mutantı boynuzsuzluğu yapar ki
bu da dominant karakterlidir.
Resesif homozigot faktörler kalıtsal dominant hale çevrilirse mutasyon dışta
görülebilir. Burada dominant ıra tamamen görülmezse bile hiç olmazsa intermedier
bir şekli görülür (bb ve Bb hali).
Dominant homozigotlarda görülen bir mutasyonla faktörlerden birisi resesif
hale geçtiği zaman dıştan görülmez. Çünkü dominant olan diğer faktör, mutasyona
uğrayanı örter. Ancak heterozigot fertler birleştiği zaman döllerde 1/4 oranında
resesif mutasyon dışardan görülür.
Mutasyonların ne oranlarda oluştuğu üzerinde bilgimiz, bu konudaki
deneylerin zorluğundan ve azlığından dolayı eksiktir.
2-Yapısal Kromozom Mutasyonları
Kromozomların yapılarında şekillenen anormallikler genellikle mitozlar arası
safhadaki (interfaz=metabolik devre) mutasyonlar veya homolog veya heterolog
kromozomlardan parça kopmasıyla ortaya çıkar. Temelinde kromozomlardan parça
kopmasının yattığı yapısal kromozom mutasyonlarında kopan kromozom
parçasınını tekrar koptuğu noktaya yapışamaması veya değişik biçimlerde karyotipe
yeniden dahil olmasına göre yapısal kromozom mutasyonları değişik adlarla anılır.
Bir kromozomun terminal noktasından veya bir kromozom kolunun ortasından
kopan parçanın koptuğu yere tekrar bağlanmayıp karyotip dışında kalarak
kaybolmasına "delesyon" (eksilme) adı verilir (Şekil 17 a). Eğer bir kromozom
kollarının birinin terminal olmayan noktasından bir parça kopar ve kopan parça
97