Genetik Ders Notları 1998 - Akademik Bilgi Sistemi - Kafkas ...

(İdioplâzma=Genotip) hiçbir değişiklik oluşturmaz. Kalıtsal değildir. Yani yeni
generasyonlara geçmez. Çevresel faktör ortadan kalkınca genellikle etkisinin de
kaybolması beklenir. Örneğin yazın insanlar deniz kenarına giderek bronzlaşırlar.
Böylece güneşlenmeyen diğer insanlarla arasında bir varyasyon onaya çıkar. Günesin
etkisi geçtikçe bronzlaşma da geçecektir. Bu bronzlaşma kesinlikle yavrulara geçmez.
Kazalarda kolunu veya vücudunun herhangi bir kısmını kaybeden bir kişi vücut
bütünlüğünü koruyan diğer insanlara göre farklılık gösterirler. Ancak bu farklılık, kaza
sonucu vücudunun bir kısmını yitirmiş olan kişiden oluşacak çocuklara geçmez.
Zooteknide koyun yetiştiriciliği sırasında ilke olarak yağsız kuyruklu koyunların
kuzularında doğumu izleyen ilk günlerde uygun bir yöntemle kuyruklar kesilerek
kısaltılır. Buna rağmen, kuyruğu kesilmiş kuzuların ileri cağlarda doğurdukları yavrular
sürekli kuyruklu doğarlar. Weismann'ın (1834–1914) kuşaklar boyunca kuyrukları
kesilmiş farelerin yine kuyruklu fareler doğurduklarını gözlemlemesi bu tip
varyasyonlara diğer bir örnektir.
2. İdiovaryasyonlar (Mutasyonlar): Yalnız genotipte görülen bir varyasyondur.
Fertlerin genotiplerindeki farklılıktan kaynaklanırlar. Canlıların milyonlarca yıllık yaşam
süreçleri içinde pek çok mutajen nitelikteki çevresel etkilerle karsılaşmış olmaları
tabiidir. Bu etkiler sonunda kromozom ve genlerde meydana gelen değişmeler
genotipte görülen farklılıkların (idiovaryasyon) ana nedeni olarak kabul edilir. Bununla
beraber mevcut olan popülâsyon üzerinde bilinçli olarak oynamakla da genotipik
farklılıklar meydana getirilebilir Örneğin herhangi bir popülâsyonun bir bölümünde pek
çok çeşidi olan özelliklerden birisi doğrultusunda yapılacak seleksiyon (seçme), ile bu
bölümde yer alan bireyler popülâsyonun öteki bireylerine göre genotipik olarak
farklılaştırılabilir. Öte yandan göçlerin de idiovaryasyonların şekillenmesinde önemli
rol oynadığına inanılmaktadır. Örneğin aynı çevre şartları altında yetiştirilen sığırların
sut verimleri, tavukların yumurta verimleri veya aynı aileden gelen iki çocuğun zekâ
düzeyinin farklı olması genotipik farklılıktan ileri gelir.
3. Miksovaryasyonlar (Kombinasyonlar): Bu tip varyasyonlarda hem kalıtsal
yapı hem de dış yapıda değişme söz konusudur. Oluşan değişiklik dışarıdan da
gözlenebilir. Belli öççülerde yeni generasyonlara geçer. İki değişik ana-baba soya ait
kalıtsal yapının birleşmesi ile elde edilir.
Hayvan ıslahında bu varyasyonlar ve kaynakları esas olarak alınır. Ya cevre
veya genotip veyahut her ikisi birden geliştirilmeğe çalışılır. Ancak cevre şartları ne
kadar iyileştirilirse iyileştirilsin ıslahta belli bir düzeyin üstüne çıkılamamaktadır Bu
nedenle genetik, hayvan ıslahının temelidir denebilir. Genotipe dayalı varyasyonların
incelenmesi ve kalıtım mekanizmalarının açıklanması ise genetik bilim dalının görevidir
2. GENETİK YÖNDEN HÜCRE
Hücre canlının yapı taşı ya da tuğlasıdır. Hayvanlar ve bitkiler bir yâda birçok
hücreden ibarettir. Aynı şekilce hücrede birçok alt elementin bir araya gelmesinden
oluşmuştur. Genetiğin iyi anlaşılabilmesi için hücre içinde kalıtım olayına katılan
cisimciklerin neler olduğu ve her bir cisimciğin kalıtım olayındaki fonksiyonunun ne
olduğunun bilinmesi gerekir.
4