Dosya 14.2: tarihi çevrede koruma: yaklaşımlar, uygulamalar
Dosya 14.2: tarihi çevrede koruma: yaklaşımlar, uygulamalar
Dosya 14.2: tarihi çevrede koruma: yaklaşımlar, uygulamalar
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
kurgulansa da, başarılı olamayacağı düşüncesini<br />
benimsenmiştir. Bireylerin demokrasiyi ve katılımı<br />
özümsemeleri için toplumdaki katılımcı demokrasi<br />
deneyimlerinin artması gerektiği düşünülerek,<br />
projenin bu amaçla atılmış bir adım olduğu<br />
kabulüyle, katılıma ilişkin beklentiler çok yüksek<br />
tutulmamış, ancak çok sayıda olanak ve teşvik sağlanarak<br />
katılım arttırılmaya çalışılmıştır.<br />
1. KEMERALTI KORUMA AMAÇLI İMAR PLANI<br />
Türkiye’de sit alanlarına ilişkin <strong>koruma</strong> planlarının<br />
yapılması 1983 yılında yürürlüğe giren Kültür<br />
ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu ile zorunlu<br />
hale gelmiştir. Buna karşın ilk dönemlerde<br />
<strong>koruma</strong> planının nasıl yapılması gerektiği ve onu<br />
diğer planlardan farklı kılacak niteliklerin neler<br />
olacağı konusunda bir uzlaşma sağlanamamıştır.<br />
Bu nedenle <strong>tarihi</strong> kent dokularının korunmasının<br />
yanı sıra ve bu bölgelerdeki yaşamın canlılığının<br />
korunmasına ilişkin müdahaleler geliştiren başarılı<br />
<strong>koruma</strong> planı örnekleri kanunun yürürlüğe girmesinden<br />
oldukça sonra ortaya çıkmıştır. İzmir Kemeraltı<br />
Tarihi Kentsel Sit Alanı Koruma İmar Planı,<br />
1984 yılında, yani (1983 yılında) Koruma Kanunu<br />
çıktıktan hemen sonra, henüz sit alanlarının planlanmasına<br />
ilişkin tutarlı bir yaklaşımın oluşmadığı<br />
dönemde onaylanmıştır. Bu plan, kentin gelişme<br />
bölgelerinde yapılan planlarda olduğu gibi, kat<br />
artırımları, yol genişletmeleri vb. müdahalelerde<br />
bulunduğu için, onaylanmasının hemen ardından<br />
revize edilmesi kararı alınmıştır. 2 Bu karar ancak<br />
1990’ların sonunda, kamuoyunun <strong>koruma</strong> konusuna<br />
ve Kemeraltı bölgesine karşı artan ilgisi paralelinde,<br />
ilgili Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma<br />
Kurulunun da isteği doğrultusunda, yerel yönetimin<br />
gündemine girebilmiş ve 1999 yılında Tarihi<br />
Kent Merkezinin bütünüyle yeniden planlanmasına<br />
karar verilmiştir.<br />
2000 yılında Konak Belediyesi ve Dokuz Eylül<br />
Üniversitesi Mimarlık Fakültesi arasında yapılan<br />
bir protokolle, “Tarihi Kent Merkezi”nin bir bölümünün<br />
planlaması işi Şehir ve Bölge Planlama Bölümüne<br />
verilmiştir. Kemeraltı olarak bilinen <strong>tarihi</strong><br />
çarşıyı da kapsayan, sit alanının kıyı ile İkiçeşmelik<br />
Caddesi arasında kalan bölümünü 1. Etap alanı<br />
olarak belirlenmiştir 3 . Planlama sürecinde öncelikle<br />
Üniversite ile eşgüdüm içinde, İzmir Büyükşehir<br />
Belediye’si tarafından hazırlanan 1/5000 ölçekli<br />
nazım imar planı onanarak yürürlüğe girmiştir.<br />
2002 yılı sonunda büyük ölçüde tamamlanan plan<br />
çalışması Konak Belediyesi, İzmir 1 Nolu Kültür<br />
ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu ve İzmir Büyükşehir<br />
Belediyesinin onay süreçlerinin ardından<br />
2004 yılında yürürlüğe girmiştir. İlk etaba ilişkin<br />
planın hazırlanmasının ardından, 2. Etap olarak<br />
tanımlanan İkiçeşmelik Caddesi ile Kadifekale arasındaki<br />
bölge için <strong>koruma</strong> planı çalışmaları Konak<br />
Belediyesi bünyesinde başlatılmıştır.<br />
2. PLANIN GELECEĞE YÖNELİK VİZYONU VE<br />
TEMEL NİTELİKLERİ<br />
Kemeraltı KAİPR sürecinin başında, henüz analiz<br />
çalışmaları safhasında dahi, alan çok yönlü olarak<br />
değerlendirilerek, yaşanan sorunlar farklı boyutları<br />
ile ele alınmıştır. Yani sadece yapılaşma koşullarını<br />
belirleyen fiziksel bir plan üretmeye odaklanılarak<br />
mekânın mevcut durumunu değerlendirilen<br />
analizlerle yetinilmemiş; <strong>tarihi</strong> çarşının özgün<br />
niteliklerinin yıpranmasına neden olan süreçlerin<br />
kavranması amacıyla sosyal ve ekonomik yapıya,<br />
kullanıcı ve esnafın beklentilerine yönelik analizler<br />
de yapılmıştır.<br />
Binlerce yıllık <strong>tarihi</strong> birikimi barındıran özgün nitelikleri,<br />
taşıdığı problemlerin çok yönlülüğü, acil<br />
müdahalelere duyulan ihtiyaç göz önünde bulundurularak<br />
kapsamlı bir gelecek vizyon belirlenmiştir.<br />
Plan ve uygulama süreçlerini bir arada değerlendiren,<br />
Kemeraltı bölgesinin <strong>tarihi</strong> dokusunun<br />
korunmasını ve ekonomik olarak canlandırılmasını<br />
hedefleyen ve süreklilik taşıyacak bir model<br />
oluşturulmaya çalışılmıştır. Bunun sağlanabilmesi,<br />
mülk sahiplerinin (Kemeraltı esnafı ve bölgede yaşayan<br />
halkın) ve İzmirlilerin bu alanın korunması<br />
gerekliliğine inandırılması gerektiği düşünülmüş<br />
ve yapılacak tanıtım ve bilgilendirme faaliyetleri,<br />
hazırlık sürecinin bir parçası olarak ele alınmıştır.<br />
“ ‘Koruma Amaçlı İmar Planı Revizyonu’ – ‘Geleneksel<br />
Kent Merkezinin Yeniden Canlandırılması’<br />
projesinin temel hedeflerinden biri mekânsal <strong>koruma</strong>yı<br />
sağlayacak kaynağı yaratmak, bu amaçla da<br />
öncelikli olarak bölgeyi ekonomik anlamada yeniden<br />
canlandırmaktır. Bu doğrultuda, <strong>tarihi</strong> merkez<br />
ve çevresi için yeni bir imaj oluşturmak, kent<br />
merkezini yerli ve yabancı kullanıcılar/ziyaretçiler<br />
için çekici hale getirmek ve bu yaya hareketliliğini<br />
ekonomik canlılığı sağlayıcı bir potansiyel olarak<br />
kullanmak amaçlanmıştır” 4 .<br />
Geçmişin bilgilerini taşıyan ve bugün için kentin<br />
önemli bir parçası olan <strong>tarihi</strong> kent merkezinin korunarak<br />
geçmiş, bugün ve gelecek bağlarının kurulması<br />
planın ana hedeflerindendir. Bu nedenle<br />
klasik plan <strong>yaklaşımlar</strong>ından farklı olarak, mekansal<br />
yapıya ilişkin katı <strong>koruma</strong> kararları ile birlikte<br />
bölgenin fiziksel-ekonomik-sosyal anlamda çöküşü<br />
sürecini tersine çevirmeyi amaçlayan aktif “ye-<br />
dosya <strong>tarihi</strong> <strong>çevrede</strong> <strong>koruma</strong>: <strong>yaklaşımlar</strong>, <strong>uygulamalar</strong>-2<br />
15
Change language